POLSKIE FORUM KLIMATYCZNE PERMAKULTURA ROLNICTWO REGENERATYWNE ORAZ KOMPLEKSY

POLSKIE FORUM KLIMATYCZNE PERMAKULTURA, ROLNICTWO REGENERATYWNE ORAZ KOMPLEKSY LEŚNO – ROLNE SPOSOBEM NA UPRAWY W SYTUACJI NIEDOBORU WODY mgr inż. Robert W. Jankowski

POLSKIE FORUM KLIMATYCZNE MOTTO BABILON UPADŁ Z POWODU BRAKU WODY

POLSKIE FORUM KLIMATYCZNE I WSTĘP Cyrkulacja wody w biosferze wiąże się nierozerwalnie z cyrkulacją węgla – CO 2 i tlenu - O 2, a także węgla organicznego w postaci czystej. Obiegi pierwiastków są połączone i traktowanie ich wybiórczo nie daje pożądanych rezultatów. Dlatego też inicjatywa UE „Green Deal 2050” ( GD’ 50 ) implikuje podejście HOLISTYCZNE. Ideą gospodarki obiegu zamkniętego jest kompleksowe traktowanie procesów i takie nimi sterowanie, aby osiągnąć maksymalną synergię. W przeszłości nosiło to nazwę „dobrego gospodarowania” na farmie. Teraz do tego wracamy, lecz z nowymi technologiami. Poniżej podane są propozycje nowych (starych ) sposobów gospodarowania.

POLSKIE FORUM KLIMATYCZNE II PERMAKULTURA Permakultura w swojej istocie wykorzystuje wszystkie dostępne elementy biomasy – papier, butwiejące drewno, gałęzie, próchnicę, liście, obornik, pokosy traw, słomę itp. Łączy je ona w jeden integralny system i pozwala na współpracę różnych składników. Zużywa ok. 25 % wody, co implikuje konieczność prowadzenia upraw „wodożernych” w systemie Ogrodów Permakultury. Dwie warstwy Ogrodu Permakultury są istotne z punktu widzenia gospodarki wodnej - warstwa „wodonośna” bogata w węgiel ( swoista gąbka ) oraz warstwa ochronna zapobiegająca parowaniu. Warstwa wodonośna może być częściowo odizolowana, aby zapobiec odpływowi wody do gruntu. Możliwe jest odseparowanie od gruntu warstwą półprzepuszczalną ( membraną ) umożliwiającą dopływ wody z gruntu, ale nie jej odpływ.

POLSKIE FORUM KLIMATYCZNE W zamkniętym obiegu biomasy ( poprzez odpowiednie sterowanie procesem spalania ) powstają między innymi masy nie do końca spalonego drewna. Takowa masa zawiera pewną ilość węgla organicznego, który może być użyty jako jedna z warstw przy zakładaniu Ogrodu Permakultury. Łączy się go z masami próchniczymi oraz obornikiem, co powoduje skuteczne zatrzymane wody i użycie jej do wzrostu roślin. Zasilanie takiej warstwy można dokonywać bezpośrednio z powierzchni poprzez system lejków. W ideę Ogrodu Permakultury włączone jest retencjonowanie wody opadowej zbieranej do zbiorników i służącej do podlewania. W ten sposób, pomimo bardzo wysokich plonów nie ma żadnego zużycia wody ponad to, co spadnie.

POLSKIE FORUM KLIMATYCZNE Ogród Permakultury wypełnia także definicję systemu znanego jako „carbon farming”, czyli takich praktyk rolniczych, które mają na celu wychwytywanie i sekwestrację atmosferycznego dwutlenku węgla, co jest istotne dla wykonania celów klimatycznych GD ‘ 50. Gleby są naturalnie zasobne w związki węgla, jednak intensywna uprawa roli, a zwłaszcza orka, przez ostatnie kilkadziesiąt lat „postępowego rolnictwa” spowodowała obniżenie zawartości materii organicznej w glebach nawet o połowę ( Konferencja paryska 2015 ). Permakultura włączona w obieg zamknięty odwraca ten proces i przytrzymuje węgiel organiczny, w znacznym stopniu redukując jego ilość w atmosferze.

POLSKIE FORUM KLIMATYCZNE Foto dzięki Uprzej mości Fundacji Transformacja „

Biowęgiel (ang. biochar) ~20% węgla z biomasy zostaje uwięzione w glebie POLSKIE FORUM KLIMATYCZNE

POLSKIE FORUM KLIMATYCZNE 1. Warstwa ochronna, w tym przypadku słoma 2. Doprowadzenie wody do warstwy wodonośnej bezpośrednio lejkami z butelek PET

POLSKIE FORUM KLIMATYCZNE III ROLNICTWO REGENERATYWNE Przemysłowe rolnictwo wiekoobszarowe prowadzi do wyjałowienia gleby i jej wysuszenia. W przeszłości, remedium na to były nawozy sztuczne i nawadnianie deszczowniami. Gleby są naturalnie zasobne w związki węgla, jednak intensywna uprawa roli, a zwłaszcza orka, przez ostatnie kilkadziesiąt lat „postępowego rolnictwa” spowodowała obniżenie zawartości materii organicznej w glebach nawet o połowę ( Konferencja paryska 2015 ). Najnowsze wytyczne UE idą w kierunku znacznego ograniczenia stosowania (30 % obszaru) nawozów sztucznych i środków chemicznych do upraw. Sposobem na utrzymanie, a nawet zwiększenie plonów jest rolnistwo regeneratywne, podobne w swojej istocie do koncepcji Ogrodów Permakultury. Polega ono na przytrzymaniu wody opadowej i naturalnym zwiększeniu żyzności gleby. Podczas ORFC GLOBAL 2021 podano bardzo interesujący przykład z Normandii.

POLSKIE FORUM KLIMATYCZNE Próbuje się to wykonać poprzez wprowadzenie do gleby węgla także pozostałego ze spalania. Wykonane w roku 2004 przez M Gilewską badania nad wpływem węgla brunatnego wykazały, że „. . . resztki niespalonego węgla wykazują silne zdolności pęcznienia, sprzyjające penetracji tlenu i wody w ‘skale popiołowej’. Z tego też powodu system korzeniowy roślin rozrasta się głównie w tych bardziej rozluźnionych warstwach popiołu. Mimo znacznej ilości węgla organicznego zawartość azotu ogółem w popiołach jest niska (0, 1 -0, 9 g-kg“ 1), a szeroki stosunek węgla do azotu (27 -77) świadczy o bardzo słabym stopniu rozkładu materii organicznej znajdującej się w odpadach paleniskowych. ” Niespalone do końca drewno posiada jeszcze lepsze własności niż niespalony do końca węgiel brunatny.

POLSKIE FORUM KLIMATYCZNE . Przykład uprawy na glebie bogatej w węgiel.

POLSKIE FORUM KLIMATYCZNE Foto dzięki Uprzej mości Fundacji Transformacja „

POLSKIE FORUM KLIMATYCZNE Foto dzięki Uprzej mości Fundacji Transformacja „

POLSKIE FORUM KLIMATYCZNE IV KOMPLEKSY LEŚNO - ROLNE Jest to kolejny etap modyfikacji sposobu uprawy. Do biomasy w gruncie dokładamy biomasę na powierzchni. Woda wiązana jest także w drzewach ponad gruntem i w ich systemach korzeniowych. Przykład z Normandii podkreśla wagę drzew w gospodarce wodnej. W każdym gospodarstwie rolnym wprowadzanie zadrzewień pastwiskowych i śródpolnych przekłada się na wzrost produktywności i odporności ekosystemu rolniczego oraz przyspieszoną regenerację gleby i obniżenie emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. Idea ta leży także u podstawy żywopłotów tak bardzo popularnych w Normandii i Anglii. Na naszym terenie wprowadzał je gen. Dezydery Chłapowski.

POLSKIE FORUM KLIMATYCZNE Foto dzięki Uprzej mości Fundacji Transformacja „

POLSKIE FORUM KLIMATYCZNE W kilku ośrodkach w Polsce ( wzorem z Normandii ) prowadzone są prace nad połączeniem Ogródu Permakultury z zadrzewieniami. Jest to praktyka dopiero raczkująca, a moterem napędowym są nieliczni entuzjaści. Aż prosi się o solidny program badawczy finasowany z budżetu krajowego lub ze srodków unijnych. Ostatnio rozwijana jest koncepcja plantacji drzew szybko – rosnących połączonych z uprawami rolniczymi. Zaczynają się w ten sposób rozwijać elementy zamkniętego obiegu biomasy, który jest krytyczny dla wykonania celów klimatycznych GD’ 50 oraz zapobieżeniu bezproduktywnemu odpływowi wody opadowej. Drzewa i gleby zasobne w węgiel są niezbędne do rozwoju systemu „carbon credits”, który jest dobrym mechanizmem finasowym do wykonania celów klimatycznych GD’ 50.

POLSKIE FORUM KLIMATYCZNE V REDUKCJA CZYNNIKÓW KLIMATYCZNYCH Występują trzy główne gazy klimatyczne – CH 4, H 2 O i CO 2. Opisane powyżej sposoby gospodarowania powodują nie tylko redukcję emisji, ale i ich ilość w atmosferze. Prawidłowe nowoczesne rolnictwo ekologiczne jest absolutnie niezbędne do wykonania celów klimatycznych GD’ 50. Wspomniany już wcześniej system „carbon credits” uzupełniony o metan jest w stanie dostarczyć precyzyjnego narzędzia do pomiaru skuteczności działań klimatycznych, bez czego będziemy się kręcić wokół własnego ogona. Zamknięty obieg biomasy jest w obecnej chwili najłatwiejszym i najtańszym sposobem na redukcję ilości CO 2, ale i H 2 O w obiegu atmosferycznym.

POLSKIE FORUM KLIMATYCZNE Osobnym zagadnieniem jest włączenie terenów miejskich ( aglomeracji ) do omawianych kwestii. Tereny zurbanizowane są obszarami wielkiego marnotrawstwa wody i generacji gazów cieplarnianych, a także pyłów zawieszonych. Bez „zazielenienia” miast nie da się skutecznie wypełnić celów klimatycznych, gdzie likwidacja „wysp ciepła” jest krytyczna. W miastach można tworzyć plantacje drzew szybko – rosnących, Ogrody Permakultury ( city farming ) oraz pasy krzewów ( wzdłuż dróg ) przechwytujących pyły oraz wodę opadową. Należy odwrócić praktyki „betonozy” i wtłaczania wody opadowej do systemu ściekowego. Nie od rzeczy jest także wykorzystanie energii rzek (elektrownie przepływowe ) do przytrzymywania wody w pionowych zbiornikach. Link do animacji - https: //youtu. be/l. GJYjg_x 3 Uk Nie ma możliwości skutecznej redukcji smogu obecnymi metodami.

POLSKIE FORUM KLIMATYCZNE VI PODSUMOWANIE Problem niedoboru wody można rozwiązać tylko kompleksowo z uwzględnieniem wszystkich problemów klimatycznych GD’ 50 ( w tym CO 2 i CH 4 ). Przy wdrażaniu rozwiązań należy włączyć tereny miejskie i aglomeracyjne. Jest to także istotne dla redukcji emisji z transportu żywności na duże odległości. Na poważnie rozważana jest koncepcja samowystarczalności żywnościowej miast. Wszystkie powyższe propozycje nie dadzą się w pełni zrealizować w obecnym systemie scentralizowanym. Te wszystkie nowoczesne rozwiązania implikują zwiększoną aktywność ludzką w populacji – „nie siedzimy w blokowiskach przed komputerem”, ale pracujemy we własnym lub społecznym Ogrodzie Permakultury. Jest to podstawą zdecentralizowanych, rozproszonych systemów klastrowych. Nadchodzi era lokalnego PROSUMENTA !

POLSKIE FORUM KLIMATYCZNE Dziękuję za uwagę. mgr inż. Robert W. Jankowski robwjank@wp. pl