POLITIKA EKONOMIKE E IDHve Rast studimi IDHte ne

POLITIKA EKONOMIKE E IDH-ve

Rast studimi: IDH-te ne Afriken e Jugut n n Zbatimi i sankcioneve per shkak te aparthejdit Cilet ishin arsyet e mos rritjes se IDH-ve ne Afriken e. Jugut pas 1994? - fuqia punetore e shtrenjte, joproduktive… - ligjet restriktive te fuqise punetare - mos interesimi i kompanie qe u terhoqen para 1994 (Kodak) - problemi politik (Thabo Mbeki, Mugabe…) - rritja e krimit, korrupcioni, jostabiliteti

HYRJE Qeveria pritese e IDH-ve me veprimet e veta mund t`i stimulon ose kufizon IDHte (Afria e Jugut) n Qeveria meme e IDH poashtu me verimet e veta mund t`i stimulon ose kufizon IDH-te (Japonia, SHBA) n

Ideologjia politike e IDH 1. 2. 3. Qasja radikale Qasja e tregut te lire Nacionalizmi pragmatik

Qasja radikale n Pikpamje marksiste: KSH eksploatojne vendet pritese ne zhvillim Terheqjen e fitimeve n Nuk jepin asgje te vlefshme si kembim n Instrument i dominimit, jo i zhvillimit n I mban vendet ne zhvillim ne prapambeturi dhe te varura nga vendet kapitaliste per investime, pune dhe teknologji n

Qasja radikale… n Kah fundi i 1980 s qasja radikale u terhoq per shkak te: n Kollapsit te komunizmit n Performancave te dobeta ekonomike te vendeve qe shfrytezonin qasjen radikale n Performancave te mira ekonomike te vendeve qe shfrytezonin tregun e lire

Qasja e tregut te lire Popujt u specializuan ne mallrat dhe sherbimet te cilat mund t`i prodhonin me me efikasitet n Nga transferi i resurseve vendi mikprites ka perfitim sikurse edhe rritje ekonomike n Ndryshimet pozitive ne ligje dhe rritjen e marreveshjeve bilaterale konfirmuan per forcimin e qasjes se tregut te lire n Te gjitha vendet imponuan disa restrikcione te IDH-ve per interesa kombetare n

Nacionalizmi pragmatik n IHD kane perfitime dhe kosto n Lejon IDH nese fitimet i tejkalojne kostot n Blokojne IDH te cilet demtojne industrine vendore n Gjykon IDH te cilat jane ne interes kombetar n Uljen e taksave n Subvencioneve

Përfitimet nga IDH Vendi mikprites: Efekti i shperndarjes te resurseve Efekti ne Bilancin e pagesave Efekti i punesimit Efekti i konkurrences dhe rritjes ekonomike

Efekti i shperndarjes se resurseve 1 2 3 Hyrja e kapitalit Transferi i teknologjise Perfitimi i aftesive menaxheriale

Efekti i punesimit 1 Efekti direkt i punesimit 2 Efekti indirekte i punesimit

EFEKTI NË BILANCIN E PAGESAVE n BP: Evidenca e transakcioneve te nje vendi n Detyrime: - n Kerkesa: n BP ndahet ne + Llogaria rrjedhese 2. Llogaria kapitale 1.

Llogaria rrjedhese n Bilanci i tregtise n Bilanci i sherbimeve n Te ardhura nga investimet

Llogaria kapitale n n n Transakcionet qe kane te bejne me blerjen ose shitjen e mjeteve Principi: kontabilitetit te dyfishte Shuma e Llogarise rrjedhse dhe asaj kapitale duhet te jete zero

Efekti i bilancit te pagesave n n VENDI MIKPRITES: KMN formon degë ( te hyrat e kapitalit) FDI zëvendëson importin e vendit KMN dega për eksporton mallra dhe sherbime

Efekti i konkurences dhe rritjes ekonomike n n n Smadhimi i konkurences- perfitim i konsumatoreve (rritja e fuqise blerese) Zvoglimi i cmimeve Smadhimi i tregtise nderkombetare

Anet negative te FDI ne vendin mikprites n n n Efektet negative te konkurences ne vendin mikprites (firmat e vogla vendase falimentojne) Efektet negative ne Bilancin e pagesave Humbja e sovranitetit dhe autonomise kombetare

n Efektet negative ne konkurence - firmat evogla vendase falimentojne - Monopolizimi i tregut n Efektet negative ne BN -Kalimi i kapitalit (fitimit) nga dega ne qender -Importi i inputeve nga vendet e huaja n Humbja e sovranitetit dhe autonomise kombetare

Efektet pozitive nga IDH ne vendin nikoqir (meme) n n n Te ardhurat nga investimet ne BP Efektet ne punesim Mesimi i disa aftesive menaxhuese (transferi kthyes i resurseve)

Efektet negative nga IDH ne vendin nikoqir (meme) n n Efektet negative ne BP Efektet negative ne punesim

Instrumentet e politikes qeveritare dhe IDH n Stimulimi i IDH-ve: sigurimi nga rreziku i huaj, mbeshtetja me kapital, stimulimi me lehtesim te taksave dhe presione politike n Kufizimi i IDH-ve: kontrolla e IDH, kontrolli devizor, manipulimi brenda me taksa, ndalesa e IDH per shkaqe politike

Tre forma të FDI n n n FDI horizontalë – ështe kur një kompani multinacionale deperton në një shtetë të huaj për të prodhuar të njejtin produkt. FDI konglomerat - kompanit investon jashte për te prodhuar produkte të cilat nuk prodhohen në shtetin amë FDI vertikale – kur nje kompani investon jashtë me qëllim që të merr lëndën e parë dhe ta sjellë në vendin

Pengesa e shitjes të ‘know- how’ Reziku i dhënjes të know-how konkurtences Pengesa e shitjes të ‘know- how’ Licencimi sjell kontroll të vogël mbi kompanit e huaja Know-how nuk eshte e deshiruar të pranon licencimin

FDI pse dhe kurr? n n Kostot e transportit janë të larta Iperfeksionizmi i tregut (Teoria e internacionalizimit) n n n Pengesa e qarkullimit te lire te produkteve midis shteteve Pengesa e shitjeve te know how Ndjek konkurencen Cikli jetesor I produktit nuk e sqaron kur eshte e duhur te investohet jashte Avantazhet e lokacionit (resurset natyrale)

Korniza e vendosjes Sa shtrejte jane kostot e transportit dhe tarifat? Te larta A eshte know-how e deshiruar per licencim? Yes Te ulta Jo Po A duhet kontroll te madhe per operimet jashte vendit? Jo A mundet know –hot te jete I mbrojture nga licencimi jashte? Po Ateher licence Jo Export Horizontal FDI