Podsumowanie wynikw bada zrealizowanych w ramach kampanii edukacyjnej

Podsumowanie wyników badań zrealizowanych w ramach kampanii edukacyjnej „Moje konsumenckie ABC” 1

Nota metodologiczna • Badanie ilościowe, przeprowadzone metodą audytoryjną w losowo wybranych klasach w 135 szkołach podstawowych i gimnazjach (próba reprezentatywna) • N = 3349 uczniów z 75 szkół podstawowych i 60 gimnazjów z terenu całej Polski marzec 2006 2

Cele badania • Określenie stopnia autonomii i niezależności w podejmowaniu wyborów konsumenckich (mechanizmy podejmowania decyzji zakupowych, kryteria wyborów, racjonalność produktowa, etc. ) • Określenie stopnia świadomości podmiotowej siebie jako konsumenta i umiejętności jej wykorzystywania • Identyfikacja znajomości praw konsumenckich wśród badanej kategorii wiekowej 3

Zakupy doświadczenia z zakupami i sklepami 4

Zakupy dla domu. . . Nastolatki często robią samodzielnie zakupy dla domu I często towarzyszą w zakupach: mają dużo doświadczeń! W tym nieprzyjemnych 5

Nieprzyjemne doświadczenia z zakupami: towar złej jakości 6

Nieprzyjemne doświadczenia z zakupami: złe traktowanie 7

Robią też zakupy dla siebie 8

Są bardzo racjonalnymi kupującymi. . . Która z tych sytuacji najlepiej opisuje to, jak robisz zakupy dla siebie? 37, 9 40 32 30 22, 3 21 20 10, 3 10 0 wiem co i zdecyduję w poproszę posłucham gdzie kupię sklepie sam rodziców o znajomych starszego radę rodzeństwa 9

Mają też wpływ na domowe decyzje 10

Dość dobrze znają oznaczenia na opakowaniach Widziałem Nie widziałem 11

Choć są one ważne przy zakupie dla połowy z nich Ważne Nieważne Mało znane, a ważne!!! 12

Podsumowanie: „trening” konsumencki • Nastolatki robią dużo zakupów, w tym w towarzystwie dorosłych – więc potencjalnie mają się od kogo uczyć • Praktycznie robią zakupów w towarzystwie rówieśników: na ogół wiedzą, co i gdzie chcą kupić lub decydują sami; chętniej zasięgają porady kogoś z rodziny niż rówieśników • Mają sporo negatywnych doświadczeń z nieudanymi zakupami 13

Sklep, producent i klient znajomość własnych i cudzych praw 14

Strategie postępowania w sytuacjach konfliktowych (1/3) 15

Strategie postępowania w sytuacjach konfliktowych (2/3) 16

Strategie postępowania w sytuacjach konfliktowych (3/3) 17

Co może sklep? 18

Co może konsument? Czy klient ma prawo…? 15, 9 16, 9 19, 3 19, 9 37, 4 84, 0 83, 0 80, 6 57, 5 57, 9 42, 5 41, 9 65, 2 80, 0 62, 6 oddać do naprawy produkt złej jakości u producenta na sprzedawcy za okazaniem podstawie gwarancji paragonu 47, 1 zażądać od zażądać sprzedawcy zwrotu wymiany pieniędzy u produktu złej sprzedawcy jakości na za okazaniem nowy, dobry paragonu 52, 7 oddać dobry zażądać oddać produkt w obniżenia ceny złej jakości, sklepie, który produktu złej mimo, że nie ma ogłasza, że jakości, żeby paragonu można ten zakup się zwracać opłacał towary ma prawo 34, 2 oddać do oddać naprawy nieuszkodzony produkt złej produkt, jakości u dlatego że się producenta, rozmyślił, w kiedy nie ma każdym sklepie karty gwarancyjnej nie ma prawa 19

Indeks znajomości praw sklepu i klienta (1/3) Typ I to osoby, które przypisują klientom dużo uprawnień, zarazem odmawiają ich sklepom. Mówiąc hasłowo: cała „władza” w kontaktach jednostki z instytucją leży po stronę klienta, „Klient nasz pan”. Typ II to osoby, które mają skłonność do przyznawania praw sklepom, a odmawiania ich klientom. Cała „władza” leży po stronie instytucji – klient jest „poddanym”. Typ III – to „anarchiści”: odmawiają często zarówno praw sklepom, jak i klientom. Można powiedzieć, że interakcje nie są regulowane żadnymi prawami, a powstające konflikty interesów są regulowane przez przypadkowe okoliczności (indywidualną „siłę” klienta, bezczelność sprzedawcy etc. ) Typ IV – to osoby, które przyznają prawa zarówno sklepom, jak i klientom. Można powiedzieć, że żadna ze stron nie ma przewagi, ale obie strony mają dobrze określone wzajemne oczekiwania i roszczenia. 20

Indeks znajomości praw sklepu i klienta (3/3) 21

Podsumowanie: kontrakt handlowy czy zobowiązanie moralne? • • • Nastolatki słabo znają prawa swoje oraz prawa sklepu „Legaliści”, którzy dostrzegają, iż obie strony kontraktu mają swoje prawa, stanowią jedynie około ¼ zbiorowości Dla pozostałych akt kupna-sprzedaży ma charakter moralistycznoemocjonalny, gdzie jedna ze stron ma przewagę; również konkretne sytuacje z historyjek były rozwiązywane emocjonalnie W języku polskim słowo „prawa” ma znaczenie zarówno formalne, jak moralne – i takie pomieszanie panuje w głowach nastolatków (i nie tylko) Można sądzić, że moralny punkt widzenia na akt kupna-sprzedaży jest powieleniem postaw rodziców (doświadczenie „gospodarki niedoboru”) 22