PODSTAWY IMMUNOLOGII Jan eromski www amp edu plimmuno

PODSTAWY IMMUNOLOGII Jan Żeromski www. amp. edu. pl/immuno

WPROWADZENIE DO IMMUNOLOGII • Układ odpornościowy (UO): odporność wrodzona i nabyta, • Rozwój UO, • Komórki i tkanki UO, • Cytokiny, • Antygeny, • Immunopatologia.

DWA TYPY ODPORNOŚCI Nieswoista (wrodzona) • • • Fizyczne i chemiczne bariery Lizozym Białka ostrej fazy Układ dopełniacza Cytokiny (chemokiny) Receptory Toll-podobne i inne Fagocyty (granulocyty, makrofagi) Komórki NK (Natural Killers) Komórki dendrytyczne Swoista (nabyta) • Limfocyty B – Przeciwciała • Limfocyty T

CECHY ODPORNOŚCI WRODZONEJ • Istnieje od urodzenia • Obecna u wszystkich zwierząt • Reaguje tylko przeciwko substancjom drobnoustrojów • Jej swoistość polega na rozpoznawaniu makromolekuł występujących tylko na drobnoustrojach („wzory molekularne związane z patogenami” – PAMP) • Warunkuje skuteczną odpowiedź odporności nabytej

MECHANIZMY ODPORNOŚCI WRODZONEJ – AKTYWATORY NEUTROFILI • Uwalniane z bakterii N-formylowane peptydy(FMLP) • Składowe dopełniacza (i. C 3 b) • Leukotrieny (produkty metabolizmu kwasu arachidonowego) • Cytokiny (TNF, IL-8, GM-CSF)

INNE BIAŁKA ODPORNOŚCI WRODZONEJ • Kolektyny: białka wiążące węglowodany -lektyna wiążąca mannozę (MBL), konglutyniny • Białka surfaktanta w pęcherzykach płucnych • Białka ostrej fazy (amyloid AA, ceruloplazmina, transferyna, białko C-reaktywne, α 1 -antytrypsyna • Cekropiny, magaininy, defenzyny (antybiotyki peptydowe komórek) – pow. lizę bakterii

EFEKTY BIOLOGICZNE AKTYWACJI UKŁADU DOPEŁNIACZA 1) • Ułatwia zabijanie bakterii • Oczyszczanie z kompleksów immunol. • Indukowanie i wzmaganie odpowiedzi humoralnej • Szkodliwy w przypadku aktywacji na dużą skalę np. w posocznicy bakteriami Gram ujemnymi, w martwicy tkanek, w autoimmunizacji

EFEKTY BIOLOGICZNE AKTYWACJI UKŁADU DOPEŁNIACZA 2) • Chemotaksja (wędrówka komórek do miejsc infekcji) • Opsonizacja (ułatwianie fagocytozy) • Wzrost przepływu krwi • Zwiększona przepuszczalność naczyń • Niszczenie błony komórkowej • Uwalnianie mediatorów zapalnych z komórek tucznych

SIEĆ CYTOKIN • INTERLEUKINY - ukierunkowują inne komórki do podziałów i różnicowania • INTERFERONY - typ I (alpha/beta), typ 2 -gamma • CZYNNIKI STYMULUJĄCE KOLONIE (colony stimulating factors -CSF) – warunkują rozwój i różnicowanie komórek macierzystych w szpiku • CHEMOKINY – powodują ukierunkowany ruch komórek • INNE – TNF , TGF – zaangażowane w procesach zapalnych, cytotoksyczności a także immunosupresji

RECEPTORY TOLL-PODOBNE (TLR) • Obecne na niemal wszystkich komórkach układu odpornościowego i na wielu innych • Rozpoznają tzw. wzory molekularne tzn. struktury chemiczne znamienne dla drobnoustrojów (LPS, peptydoglikany, Cp. G DNA, wirusowy RNA itd. ) • Związanie TLR z ligandem aktywacja komórki (transdukcja sygnału) produkcja cytokin • U człowieka 11 typów TLR ale są one obecne już u muszki owocowej

CECHY ODPORNOŚCI NABYTEJ 1. 2. 3. 4. Swoistość Różnorodność Pamięć Wzmożona odpowiedź przy kolejnym kontakcie z tym samym antygenem 5. Samoograniczanie 6. Rozróżnianie między swój-obcy

ANTYGENY • TD (thymus dependent) – grasiczo zależne • TI-1 (thymus independent) – grasiczo niezależne 1 – poliklonalne aktywatory limf. B (LPS, dextran) • TI-2 – poliwalentne, częściowo grasiczo niezależne (ficoll, polisacharydy pneumokoków i inne)

CZĄSTECZKI WIĄŻĄCE ANTYGEN 1. 2. 3. 4. 5. Błonowe Ig Receptory limf. T (TCR T-cell receptors) HLA (MHC) klasy II Cząsteczki wrodzonej odporności (lektyny i inne)

GŁÓWNA FUNKCJA KOMÓREK ZAANGAŻOWANYCH W ODPOWIEDŹ IMMUNOLOGICZNĄ • Limf. B - rozpoznanie antygenu i produkcja przeciwciał, • Plazmocyty - produkcja przeciwciał, • Limf. Th - pomoc w odpowiedzi immunologicznej, produkcja cytokin, • Limf. Treg - hamowanie odpowiedzi immunol. , produkcja cytokin. • Limf. Tc - zabijanie komórek docelowych. • Komórki NK - zdolne do zabicia komórek zainfekowanych wirusem i nowotworowych. • Komórki dendrytyczne - prezentują antygeny limfocytom

WŁAŚCIWOŚCI KOMÓREK PREZENTUJĄCYCH ANTYGEN • Zdolność do pobrania i częściowej degradacji antygenu, • Ekspresja cząsteczek MHC (klasy I i II), • Ekspresja dodatkowych cząsteczek interakcji między komórkami (cząsteczki adhezyjne), • Wydzielanie cytokin

FAZY ODPOWIEDZI IMMUNOLOGICZNEJ • Faza rozpoznania – wiązanie obcego antygenu do swoistych receptorów • Faza aktywacji: a/proliferacja klonu limfocytów, b/różnicowanie komórek proliferujących • Faza efektorowa (wykonawcza): cytotoksyczność, wydzielanie cytokin itp.

LIMFOCYTY CD 4 Th 1 i Th 2 – PROFIL PRODUKOWANYCH CYTOKIN Th 1 IL-2 IFN-gamma Limfotoksyna –beta Th 2 IL-4 IL-5 IL-6 IL-10 IL-13

IMMUNOPATOLOGIA • Nadwrażliwość – nadmierna odpowiedź immunologiczna (OI) • Niedobory immunologiczne – nieefektywna OI • Autoimmunizacja – reakcja na własne antygeny • Odrzucanie przeszczepu

KONIEC – Uff!! Dziękuję za uwagę!