Podstawa programowa historii sztuki wskazwki metodyczne do analizy

Podstawa programowa historii sztuki – wskazówki metodyczne do analizy dzieła dr Beata Lewińska, mgr Jerzy Mierzwiak

OPIS I ANALIZA DZIEŁA SZTUKI Podstawa programowa nakłada obowiązek na kształtowanie umiejętności z zakresu opisu i analizy dzieła sztuki. Obowiązek ten opisany został w kilku punktach podstawy w ramach Celu II.

PODSTAWA PROGRAMOWA CEL II Uczeń: 5) dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych; a)w architekturze: planu, układu przestrzennego, opisu fasady i elewacji, wnętrza, b)w rzeźbie: bryły, kompozycji, faktury, relacji z otoczeniem, c)w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji,

PODSTAWA PROGRAMOWA CEL II Uczeń: 6) wskazuje środki stylistyczne i środki ekspresji, które identyfikują analizowane dzieło z odpowiednim stylem, środowiskiem artystycznym lub autorem; 7) rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne; 8) rozpoznaje podstawowe motywy ikonograficzne, świętych chrześcijańskich, bogów greckich i alegorie wybranych pojęć na podstawie atrybutów; 9) z wykorzystaniem słowników symboli analizuje dzieła pod względem ikonograficznym; 10)formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat dzieł sztuki.

W JAKI SPOSÓB ĆWICZYĆ OPISY DZIEŁ SZTUK PLASTYCZNYCH I ARCHITEKTURY? • Opisy i analizy dzieł, w wersji skróconej (wybrane aspekty) lub w wersji pełnej powinny być niezbędnym elementem każdej lekcji. • Jeżeli temat, omawiany na lekcji jest rozległy i nie ma możliwości przeprowadzenia pełnych ćwiczeń warsztatowych z analizy dzieła, zaleca się, aby przygotowane przez nauczyciela przykłady dzieł sztuki były wstępnie omawiane przez uczniów (np. rozmowa nauczająca), aby wspólnie wypracować cechy dzieła, cechy twórczości artysty lub cechy kierunku czy stylu. W ten sposób zamienimy metodę wykładu na którąś z technik wykorzystywanych w ramach nauczania poszukującego.

W JAKI SPOSÓB ĆWICZYĆ OPISY DZIEŁ SZTUK PLASTYCZNYCH I ARCHITEKTURY? • Przygotowując prezentację, nauczyciele powinni unikać na pierwszych slajdach syntetycznego formułowania cech dzieł i zjawisk. Te ostatnie mogą się pojawić, jako podsumowanie wywodu, po tym jak uczniowie sami je określą. • Warto zwrócić uwagę, żeby uczniowie nie przyswajali sobie (pamięciowo) podręcznikowych i książkowych opisów dzieł i zjawisk. Uczeń powinien sam formułować wypowiedzi na temat dzieł sztuki.

W JAKI SPOSÓB ĆWICZYĆ OPISY DZIEŁ SZTUK PLASTYCZNYCH I ARCHITEKTURY? • Treści kształcenia w podstawie programowej plastyki są określone na tyle szczegółowo, by nauczyciele niepotrzebnie rozbudowywali materiału nauczania. Zamiast nadmiernych ilości materiału – warto czas poświęcić analizom. • Najskuteczniejszym sposobem ćwiczeń warsztatowych z zakresu opisu i analizy dzieła sztuki jest uczenie się we współpracy.

W JAKI SPOSÓB ĆWICZYĆ OPISY DZIEŁ SZTUK PLASTYCZNYCH I ARCHITEKTURY? • Oprócz kształtowania umiejętności merytorycznych, taka forma zajęć przynosi korzyści dodatkowe – wychowawcze. • Uczenie się jest procesem społecznym, zachodzącym dzięki relacjom z innymi ludźmi, a współpraca jest rezultatem komunikowania się przy użyciu języka (potrzeba stosowania metod nauczania wymagających od uczniów werbalizowania swoich myśli i komunikowania ich innym osobom).

W JAKI SPOSÓB ĆWICZYĆ OPISY DZIEŁ SZTUK PLASTYCZNYCH I ARCHITEKTURY? • Nauczyciel biorąc na siebie odpowiedzialność za przekazanie wiedzy (nauczanie podające) nie ma czasu, by sprawdzić, na ile każdy z uczniów przyswoił ją sobie materiał i ewentualnie komu należy pomóc. Analizy dzieł sztuki przeprowadzane formą pracy grupowej zwiększają czas na obserwację. • W nauczaniu podającym uczniowie dowiadują się o rezultatach swoich wysiłków dopiero wówczas, kiedy zostaną ocenieni. Ćwiczenie w grupach, a następnie prezentowanie efektów pracy na forum klasy daje szansę nauczycielowi na ocenę i ewentualnie korektę efektów natychmiast.

W JAKI SPOSÓB ĆWICZYĆ OPISY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH I ARCHITEKTURY? • Rozwijanie umiejętności dodatkowych, związanych z pracą w grupie: • • dzielenia się opiniami, słuchania innych, pełnienia ról, podejmowania decyzji, ustalania norm grupowych, efektywnej pracy nad zadaniem, podziału zadań, odpowiedzialności za realizację.

W JAKI SPOSÓB ĆWICZYĆ OPISY DZIEŁ SZTUK PLASTYCZNYCH I ARCHITEKTURY? • Pełny opis dzieła sztuk plastycznych (malarstwo, rzeźba, grafika) wymaga czasu. Jeszcze więcej tego czasu potrzeba na analizę porównawczą dwóch dzieł. Zatem warto uczenie się we współpracy zaaranżować w taki sposób, aby każda z grup otrzymała inne zadanie (opis i analizę jednej kategorii, np. kolorystyki dzieła, kompozycji, sposobów oddania iluzji przestrzeni, ekspresji dzieła), a następnie reprezentanci grup prezentują efekty na forum klasy, a pozostali uczniowie i nauczyciel korygują pracę.

W JAKI SPOSÓB ĆWICZYĆ OPISY DZIEŁ SZTUK PLASTYCZNYCH I ARCHITEKTURY? • Podobnie jest z przykładami z zakresu architektury – pracę można podzielić na kilka grup, przydzielając każdej z nich odmienne zadanie (plan i układ przestrzenny dzieła, opis fasady, opis wnętrza, opis wskazanej elewacji itp. ). • Analizy dotyczą dzieł sztuk plastycznych o tradycyjnej formie, inaczej jest z nowymi sposobami wypowiedzi, które wymykają się tradycyjnym klasyfikacjom (happening, performance, instalacja, ambalaż, zjawiska z zakresu sztuki ziemi, czyli land art. ). Te ostatnie można jednak omawiać także z wykorzystaniem formy grupowej zajęć.

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH • Opisy i analizy dzieł w dziedzinie historii sztuki mają określoną strukturę (zaczyna się od rzeczy najbardziej istotnych. Dotyczy to zwłaszcza dzieł architektury, które opisuje się według określonego w nauce schematu. • Przed przystąpieniem do opisów i analiz, w ramach informacji wstępnych, nauczyciel może i powinien przygotować dla uczniów konspekty: opis dzieła sztuk plastycznych i opis dzieła architektury. Taki konspekt powinien być dostępny w pracy grupowej.

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH Opisując dzieło malarskie lub rzeźbiarskie pod względem treści, należy: • określić gatunek, jaki dzieło reprezentuje (jeśli można je zakwalifikować do konkretnego gatunku), • opisać treść dzieła, rozpoczynając od cech najbardziej ogólnych aż do szczegółów, • rozpoznać temat (jeśli mamy do czynienia z dziełem figuratywnym), • posługując się słownikami symboli, wyjaśnić znaczenie poszczególnych elementów, przedmiotów, znaczenia barw (jeśli opisujemy dzieło symboliczne).

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH Przeprowadzając analizę formy dzieła sztuki, należy wziąć pod uwagę następujące kategorie: • kompozycja, • sposób oddania przestrzeni, • kolorystyka dzieła • faktura i inne środki wyrazu artystycznego (ekspresji artystycznej).

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH • Kompozycja - kategoria formy, która odnosi się do wszystkich dyscyplin artystycznych (rodzaj powiązania ze sobą elementów formalnych dzieła, by tworzyły one pewną całość, zgodną z założeniem twórcy). • Pewne cechy kompozycyjne mogą być charakterystyczne dla danego kierunku czy epoki (tzw. schemat kompozycyjny).

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH Kompozycja (1) • kształt pola obrazowego, inaczej zwany formatem dzieła, czyli tzw. kompozycja zewnętrzna (w przypadku dzieł malarskich, graficznych czy reliefowych), • podziały kompozycyjne i schematy wprowadzające rozgraniczenia w obrębie kompozycji oraz porządkujące ją i jej cechy, jak: kompozycja dynamiczna (układ form o przewadze skosów lub łuków, sprawiających wrażenie ruchu) lub statyczna (układ form z przewagą pionów i poziomów, sprawiających wrażenie spokoju); jeżeli kompozycja jest dynamiczna, należy określić, jaki to rodzaj ruchu (dośrodkowy, odśrodkowy, wielokierunkowy, napięcia kierunkowe sugerujące ruch),

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH • Kompozycja (2) • diagonalna (oparta na przewadze skosów, z ograniczeniem znaczenia kompozycyjnego pionów i poziomów), • horyzontalna (rozbudowanie kompozycji wszerz, wydobycie kierunków poziomych, którym podporządkowane są osie i kierunki pionowe (w przedstawieniach figuralnych często z zastosowaniem izokefalizmu – układu przedstawionych postaci z umieszczeniem głów w jednej linii), • wertykalna (rozbudowanie kompozycji w kierunku pionowym),

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH • Kompozycja (3) • kompozycja zamknięta (w której wszystkie ważne elementy ograniczone są ramami dzieła) lub otwarta (w której istotne elementy dzieła wychodzą poza jego ramy) • jednopostaciowa lub wielopostaciowa (cecha ta dotyczy sztuki figuratywnej), • kompozycja symetryczna lub asymetryczna, • kompozycja przestrzenna lub płaska, • układ zwarty lub luźny czy też rozczłonkowany, • kompozycja frontalna, czyli eksponowanie części frontalnej kosztem pozostałych lub odejście od frontalizmu (dotyczy dzieł rzeźbiarskich),

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH • Kompozycja (4) • rytmy kompozycyjne, czyli powtarzalność niektórych elementów, • wyważenie kompozycyjne poszczególnych elementów, czyli tektonika lub jej brak (także punkty ciężkości i oparcia w rzeźbie), • centrum lub dominanta kompozycyjna (czy istnieje wyraźne centrum i co je stanowi, czy centrum kompozycyjne jest zarazem środkiem geometrycznym lub jest tożsame z centrum treściowym obrazu), • horyzont - czy jest wyraźnie zaznaczony i na jakiej wysokości przebiega jego linia (nieokreślony, obniżony, podwyższony).

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH • Ważną kategorią w opisie dzieła sztuki jest sposób oddania przestrzeni (w dziełach malarskich i graficznych) lub sposób, w jaki dzieło „reaguje” na otaczającą przestrzeń (w dziełach rzeźbiarskich). • W dziełach malarskich, które mają być iluzją rzeczywistości, środkiem ukazania przestrzeni są różne rodzaje perspektywy. Pamiętać jednak należy że sztuka, zwłaszcza nowoczesna, świadomie rezygnuje z naśladowania rzeczywistości, ponieważ inne są jej cele.

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH Sposób oddania przestrzeni (1) • plany wyodrębnione w obrazie lub ich brak (obraz płaski, jednoplanowy), • sposoby ukazania przestrzeni (perspektywa linearna, powietrzna, barwna, kulisowa), jeśli dzieło stanowi iluzję rzeczywistości.

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH Sposób oddania przestrzeni (2) W przypadku dzieł rzeźbiarskich bierze się pod uwagę następujące czynniki: • otwartość rzeźby na otaczającą przestrzeń (dotyczy to zwłaszcza kompozycji ażurowych, luźnych) lub zamknięcie się na nią (dotyczy formy zwartej), • wyodrębnienie planów poprzez zróżnicowanie wypukłości form względem tła (dotyczy reliefu), • zastosowanie lub nie perspektywy kulisowej, linearnej (dotyczy reliefu), • wielopłaszczyznowość (w przypadku rzeźby pełnoplastycznej).

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH • Kolejną kategorią, w zakresie której analizuje się dzieła plastyczne, jest kolorystyka dzieła. • Kolory dzieli się na dwie podstawowe grupy: chromatyczne (w tym zasadnicze i pochodne), achromatyczne (obojętne). • Z kolorem wiąże się pojęcie koloryzmu, czyli prymatu gry barwnej nad innymi elementami budowy obrazu. • Kolorystyka jest kategorią, którą bierze się pod uwagę w opisie i analizie niektórych dzieł (malarskich, barwnej grafiki oraz rzeźby polichromowanej). W opisie kolorystycznym należy uwzględnić następujące informacje:

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH Kolorystyka (1) • zastosowanie szerokiej lub wąskiej gamy barwnej (szeroka obejmuje barwy chłodne i ciepłe, wąska – tylko jedne lub tylko drugie); jeśli gama jest szeroka, ale w obrazie występuje zdecydowana przewaga barw chłodnych lub ciepłych, należy to uwzględnić w opisie, • dźwięczność barwy (barwy nasycone czy też stonowane), • czystość barw (tylko podstawowe i pochodne) lub też ich złamanie (barwami dopełniającymi), • określenie dominanty kolorystycznej (jakie barwny zdecydowanie dominują), • akcenty barwne,

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH Kolorystyka (2) • określenie nazw barw (przy nazwach dobrze jest się posłużyć językiem plastyka lub różnicować przez porównanie z naturą (siena, umbra, zieleń chromowa lub zieleń wiosenna, czerwień malinowa, żółcień cytrynowa itp. ), • określenie kontrastów (walorowe, temperaturowe, dopełnieniowe) oraz miejsc, w których występują, • zróżnicowanie planów barwnych wg tradycyjnych reguł perspektywy barwnej (bliżej ciepłe tony, dalej chłodniejsze, na trzecim planie najchłodniejsze), • obecność koloru lokalnego (w świetle i cieniu jest ta sama barwa, która ulega tylko ściemnieniu lub rozjaśnieniu) lub występowanie autonomii kolorystycznej świateł i cieni (mają one własne kolory).

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH • Ważną rolę w dziele sztuki odgrywa światło. • W dziełach graficznych i malarskich, dla których ważne jest odzwierciedlenie rzeczywistości, stosuje się światłocień, czyli odpowiednie rozłożenie świateł i cieni w celu spotęgowania efektu trójwymiarowości przedstawianych motywów. • Z kategorią światła w obrazach i grafice wiąże się pojęcie luminizmu, czyli prymat gry światła nad innymi czynnikami budowy obrazu oraz pojęcie nokturnu - pejzażu malowanego o zmierzchu lub nocą.

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH • W opisie rzeźby nie występuje światłocień, ale światło pełni istotną rolę w odbiorze dzieła (rzeźba jest przestrzenna, zatem światło może na jej powierzchni operować w różny sposób, zmieniając siłę oddziaływania w zależności od: kąta padania, swojego źródła, a w przypadku światła naturalnego – także od pory dnia).

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH Światłocień (1) W zakresie tej kategorii w opisie dzieła malarskiego i graficznego bierze się pod uwagę: • źródło światła i kierunek jego padania (czy jest widoczne na obrazie czy też pada spoza obrazu), • pochodzenie źródła światła - naturalne czy sztuczne (można także użyć terminów określone lub nieokreślone, w sytuacji, kiedy trudno zdefiniować jakość źródła),

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH Światłocień (2) • określenie czy światło jest rozproszone (równomierne rozłożenie świateł) czy kierowane punktowo na pewne partie (np. wydobywa i podkreśla motyw dominujący), • występowanie refleksów światła (bliki), • określenie najjaśniejszego i najciemniejszego punktu obrazu, jeśli takie istnieją,

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH Światłocień (3) • określenie wyrazistości kontrastów światła, • modelowanie formy (głębokie lub lekkie podkreślenie formy), • podkreślenie formą kierunku padania światła (np. duktem pędzla, fakturą) lub określenie niezależności tych czynników. • występowanie cieni i ich konsekwentne rozłożenie względem kierunku padania światła.

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH • Faktura określa sposób kształtowania przez artystę powierzchni dzieła malarskiego, graficznego lub rzeźbiarskiego • W sensie dosłownym fakturą nazywa się to, co można wyczuć dotykiem. • Pojęcie faktura stosuje się także dla określenia sposobu nakładania farby, który daje się rozpoznać tylko wzrokowo.

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH Faktura (1) W przypadku dzieł rzeźbiarskich w opisie faktury bierze się pod uwagę: • stopień gładkości (np. wypolerowana powierzchnia), • tworzenie się kontrastów światła i cienia na powierzchni, • obecność śladów narzędzia, którym dzieło zostało wykonane, • czy dzieło ma fakturę jednorodną czy też występują kontrasty faktur: np. gładkiej i zróżnicowanej, • stopień dokładności wykończenia (np. non finito).

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH Faktura (2) W przypadku dzieł malarskich w opisie faktury bierze się pod uwagę: • określenie wyrazistości duktu (dotknięcia) pędzla lub szpachli; stwierdzenia, że obraz jest gładko malowany, • występowanie faktury impastowej (nałożenie farby pędzlem lub szpachlą o wyrazistej wypukłości), • staranne wykończenie obrazu (akademickie fini).

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH Opisywane środki artystyczne pokazują strukturę formalną dzieł sztuk plastycznych. Jednakże każde z dzieł przemawia do nas nieco innym językiem. Artysta korzysta z bogatego języka sztuki, wybiera i podkreśla te środki, które charakteryzują dzieło i wyróżniają je spośród wielu innych. A zatem każde dzieło ma właściwe artyście (a często też stylowi i epoce, w której powstało) środki ekspresji. Trzeba więc wyłonić te cechy, które identyfikują dzieło i dzięki którym przemawia ono do nas (wyraz dzieła).

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH Wyraz dzieła (ekspresja) • określenie stosunku do natury (dzieło wiernie naśladuje naturę, przetwarza ją lub stanowi daleką analogię do rzeczywistości, deformuje rzeczywistość); także idealizm albo realizm przedstawienia, • określenie relacji pomiędzy linią a plamą barwną (podstawą jest rysunek, dopełniony kolorem lub obraz konstruowany jest plamami barwnymi), • wskazanie, które z wymienionych środków formalnych są najważniejsze dla tego dzieła (np. w obrazach Van Gogha są ostre zestawienia kolorystyczne, wyrazisty dukt pędzla i bogata faktura), • wskazanie innych cech, zwiększających dramatyzm przedstawienia.

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY ARCHITEKTURY W przypadku dzieł architektury bardzo istotny jest styl, w jakim powstało dzieło, ponieważ dla stylu tego charakterystyczne są terminy i pojęcia, które wykorzystywane są w opisie. Terminy i pojęcia właściwych elementów wprowadzane są w układzie historyczno-problemowym. W opisie struktury dzieła brane są pod uwagę takie elementy jak: informacje podstawowe, opis planu, bryła wraz ze zwieńczeniem, opis elewacji począwszy od frontowej, wnętrze wraz z nakryciem.

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY ARCHITEKTURY Informacje podstawowe: • • • nazwa budowli (kościół, pałac), wezwanie (w przypadku budynków sakralnych lub nazwa własna, miejscowość, kraj, usytuowanie, czas powstania (ogólnie, np. I lub II poł. wieku) i styl budowli, autorstwo (nazwisko architekta, jeśli jest ustalony, a jeśli nie – podaje się: anonimowy), • materiał budowlany (kamień, cegła otynkowana, podawać też materiał detalu architektonicznego, jak: stiuk, gips, terakota, marmur, cegła glazurowana).

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY ARCHITEKTURY Rzut (plan) • ogólne informacje (np. plan podłużny − prostokąta, plan podłużny krzyża łacińskiego, plan centralny koła, plan podłużny elipsy, plan centralny kwadratu, plan centralny wieloboku, plan centralny krzyża greckiego, plan podłużny owalu, plan litery E, • informacje szczegółowe, które dotyczą poszczególnych elementów budowli np. w kościołach: opis części ołtarzowej, prezbiterium (wydłużone lub krótkie, zamknięte prosto, absydą, wielobocznie lub poligonalnie), otoczone obejściem, czyli ambitem, opis korpusu budynku z podaniem ile jest naw, czy występuje transept, opis rzutu fasady frontowej, np. atrium, narteks, portyk.

JAKIE ELEMENTY NALEŻY BRAĆ POD UWAGĘ W OPISIE DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH Bryła • układ przestrzenny np. w przypadku kościołów: bazylika, hala, pseudobazylika, kościół halowy (kiedy nawy są tej samej lub niemal tej samej wysokości). • Elementy wieńczące budowlę np. wieże, sposoby zadaszenia.

JAKIE ELEMENTY NALEŻY BRAĆ POD UWAGĘ W OPISIE DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH Opis elewacji (1) • podziały architektoniczne, • podziały ramowe, • porządki architektoniczne (które tworzą ramę złożoną z elementów pionowych, takich jak kolumny lub pilastry, składające się z bazy, trzonu kanelowanego lub nie, głowicy, czyli kapitelu, dźwigające elementy poziome, jak belkowanie, składające się z architrawu, fryzu i gzymsu; porządki identyfikujemy (dorycki, toskański, joński, koryncki, yl kompozytowy, spiętrzony porządek, wielki porządek).

JAKIE ELEMENTY NALEŻY BRAĆ POD UWAGĘ W OPISIE DZIEŁA SZTUK PLASTYCZNYCH Opis elewacji (2) • podziały pionowe, np. kolumna, pół i ćwierćkolumna, służka, filar, pilaster, lizena, skarpa, kariatyda, kanefora, atlant, herma, • podziały poziome, jak: fryzy, gzymsy, • zwieńczenia, jak: szczyty (frontony), przyczółki, attyki, inne, • nisze, wnęki, płyciny, edikule, blendy, laskowania, • kształt okien i portali (np. w przypadku okien: biforium, tryforium, rozeta, okulus, okno balkonowe, inaczej porte-fênetre, wole oko, lukarna.

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY ARCHITEKTURY Wnętrza (1) • artykulacja wnętrza, czyli jego rozczłonkowanie, np. arkady międzynawowe wsparte na filarach lub kolumnach, • empory, • tryforia (dotyczy gotyku), • okna.

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY ARCHITEKTURY Wnętrza (2) • nakrycia wnętrza: drewniane (otwarta więźba dachowa, strop belkowy lub kasetonowy, murowane (kopuła na bębnie lub bez, z latarnią lub bez, na trompach lub pendentywach, czyli trójkątach sferycznych), • sklepienia (czy występują: gurty, żebra, zworniki, służki, wsporniki, wysklepki, przęsła; w antyku, romanizmie, nowożytności i współczesności mogą to być: kolebka, kolebka z gurtami, kolebka z lunetami i gurtami, krzyżowe; w gotyku i neogotyku: krzyżowo-żebrowe (cztero lub sześciodzielne), gwiaździste, palmowe, sieciowe, wachlarzowe, stalaktytowe, kryształowe, krzywolinijne).

PRZYGOTOWANIE KONSPEKTU ANALIZY ARCHITEKTURY Dekoracja • rzeźba pełnoplastyczna, reliefowa, sztukaterie (z podaniem rodzaju przedstawienia i nazw ornamentów, np. arabeska, groteska, panoplia, bukranion, meander, ornament okuciowy, ornament rollwerkowy (zwijany), lambrekin, kratka regencyjna, ornament wstęgowo-cęgowy, ornament kandelabrowy, astragal, rozeta, palmeta, maszkaron, rocaille, kartusz, medalion, akant, plecionka, fiala (pinakiel), kwiaton, fryz arkadkowy, putto, amorek, uskrzydlona główka anielska, girlanda itp. • malarska malarstwo ścienne (np. terminy: al fresco, al secco, sgraffito, malarstwo iluzjonistyczne, prawo ramy, plafon, faseta, panneau, • witraż, • mozaika.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ