PLEUROTUS SPP NN DOAL YETME KOULLARI VE MORFOLOJS

PLEUROTUS SPP. ’NİN DOĞAL YETİŞME KOŞULLARI VE MORFOLOJİSİ

n Bir ağaç çürükçülü olan Pleurotus spp. , ağaçları tahrip eden saprofit yada parazit bir fungustur. Pleurotus spp. Kısmen yada tamamen çürümüş yada devrilmiş kızılağaç, akça ağaç, kavak ve kayın gibi pek çok ağaç kütükleri üzerinde yetişir. Daha çok ılıman bölgelerde nehir vadilerinde sonbahar, erken kış ve ilkbaharda görülürler. Bu bölgedeki yabani türler şapka oluşumu için 5 -150 C arasında sıcaklık ister.

n Bu mantarların şapkaları yetişme koşulları ve tipine bağlı olarak 15 cm çapına kadar büyüyebilir. Şapka rengi türlere ve ışık yoğunluğuna göre değişir. Genel olarak kirli beyazdan, gri, morumsu -gri ve gri-kahverengine kadar değişen renklerde görülür. Şapka dil şeklinde, sapın bağlantı yerinde çukur ve asimetriktir. Kenarları düz ve hafif dalgalı, içeriye doğru kıvrıktır. Şapka eti ince, beyaz ve gevrektir. Lameller beyazımsı gri, aşağıya doğru sarkık, geniş yüzeyli ve uzunlu kısalı düzensizdir. Sap çevre koşullarına baplı olarak çok kısa yada 6 -12 cm uzunluğunda şapkaya yandan bağlanmış yada dış merkezli ve beyazdır.

n Pleurotus spp. ’nin sporları beyazdan açık leylak rengine kadar değişen renklerdedir. 8 -12 µm x 3 -4 µm büyüklükte ve saydamdır. Pleurotus sporları bazı bünyelerde allerji yapabilir. Misellerleri hızlı gelişen, rizomorfik, linear, renk genellikle saf beyazdır.

KÜLTÜRÜ YAPILAN PLEUROTUS TÜRLERİ n Pleurotus ostreatus (Jacq. Ex. Fr. ) Kummer n Pleurotus sp. Florida n Pleurotus eryngii (Dc. ex. Fr. ) Quel. n Pleurotus sajor-cacu (fr) Singer

Pleurotus ostreatus (Jacq. Ex. Fr. ) Kummer n Ilıman bölgelerde çok yaygın olarak yetişen bir mantardır. Yaz ve kış aylarında 50 C’nin üzerindeki sıcaklıklarda, doğada devrilmiş ağaçlar üzerinde görülmeye başlar. Rengi ışık yoğunluğuna ve sıcaklığına bağlı olarak gri, grikahverengi arasındadır. Doğu Avrupa’da uzun yıllardan beri açıkta yetiştirilmektedir. ’lar içinde yaygın olarak üretimi yapılan bir Pleurotus türdür. Şapka oluşumu düşük sıcaklıklarda olduğu için kültür koşullarında daha çok kış aylarında yapılan üretimler için önerilmektedir.

Pleurotus florida n Pleurotus ostreatus’un görünümüne benzer, ancak biraz daha düzgün yapıdadır. Şapka rengi sıcaklığa ve ışık yoğunluğuna bağlı olarak değişir. Düşük sıcaklıklarda açık kahve renkte olan şapkalar, yüksek sıcaklıklarda açık yada soluk sarı yada beyaza yakın renk alır. Pleurotus ostreatus’tan daha yüksek verime sahiptir. Avrupa’da özellikle Macaristan, Fransa ve Almanya’da oldukça yaygın üretimi yapılmaktadır. Şapka oluşumu için optimum sıcaklık 20 -250 C, maksimum sıcaklık 25 -270 C’dir. Sıcak seven bir tür olan Pleurotus florida daha çok ilkbahar ve yaz üretimi için önerilmektedir.

Pleurotus eryngii (Dc. ex. Fr. ) Quel. n Yüksek kalitede ve muhafazaya çok uygun bir türdür. Şapka dolgun 4 -15 cm çapında konveks yada düz, gri beyaz renktedir. Lameller krem-sarı, eti beyazdır. Sporlar silindirik, beyazımsı ve 10 -14µm x 5 -6µm büyüklüğündedir. Sap beyaz, 3 -10 cm uzunluğunda 1 -3 cm kalınlığındadır. Subtropik ve step bölgelerinin tipik bir mantardır. Güney Avrupa, Kuzey Afrika ve Asya’nın orta kısımlarında yaygın olarak üretilmektedir.

n Pleurotus eneryngii, Ammiaceae türleri, Enerngium campestre, Laserpitium latifolium ve özellikle Ferula’nın kökleri üzerinde yaşayan parazittir. Üretimi diğer Pleurotus’lardan farklılık gösterir. En önemli farklılık şapka oluşumu için örtü toprağı gerektirmesidir. n Aşılamadan 40 -50 gün sonra materyal 1 m genişliğinde 25 cm derinliğinde çukura konup üzeri toprak ile örtülür. Çukurlar 2 cm kalınlığında toprakla örtüldükten sonra sulanır. Bu işlemden birkaç gün sonra ilk şapkalar görülmeye başlar. Mevsimin gidişine ve uzunluğuna bağlı olarak hasat genellikle 45 günde sona erer. Optimum sıcaklık isteği 20 -230 C’dir. Yüksek neme ve yeterli gün ışığına gerek duyar. Pleurotus eneryngii’nin miseli çok yavaş gelişir ve diğer mikroorganizmalara karşı duyarlığı azdır. Hoş aromasıyla yemeklik kalitesi Pleurotus’un diğer türlerinde yüksektir.

Pleurotus sajor-cacu (fr) Singer n Saman, muz vs. sapları üzerinde daha çok Hindistan’da üretilmektedir. Bu mantar royleana kütükleri üzerinde saprofit olarak yaşar. Şapka oluşumu için optimum sıcaklık 250 C olmasına karşın 300 C’de de şapka oluşturabilir.

PLEUROTUS TÜRLERİNİN ÜRETİMİ Ağaç Kütükleri Üzerinde Pleurotus Türlerinin Üretimi 2. Bitkisel Atıklar Üzerinde Pleurotus Türlerinin Üretimi 1.

Ağaç Kütükleri Üzerinde Pleurotus Türlerinin Üretimi n Doğada mevsimlere bağlı olarak yetişen mantarlar ısı, ışık, nem ve besin ortamı gibi yetişme koşulları yerine getirildiğinde yıl boyu üretilebilmektedir. Ancak bu koşulların yerine getirilebilmesi için özel kültür alanlarına gerek vardır ki, bu da belirli bir sermaye gerektirir. Oysa doğal iklim koşullarında yararlanılarak, iklim istekleri yönünden daha az seçici olan Pleurotus türlerini basit koşullarda üretme olanağı vardır. Pleurotus türleri ağaç kütükleri üzerinde üretildiğinde üretimi kolay, ucuz ve işçilik masrafları da çok azdır.

n Kayın yada kavak mantarı olarak adlandırılan Pleurotus’lar genellikle yapraklı, yumuşak odunlu ağaçlarda hızlı, buna karşın iğne yapraklı ağaçlarda daha yavaş gelişir. Bu mantarın miselleri kavak gibi yumuşak odunlu ağaçlarda (kızılağaç, telli kavak, ıhlamur, söğüt gibi), orta sertlikte (iğne yapraklı) ve sert odunlu ağaçlara (meşe, gürgen) oranla daha hızlı ve iyi gelişir. Yumuşak odunlu ağaçlarda mantar genellikle aşının yapıldığı yıl oluşur. Ancak bu tür ağaçlar mantar miselleri tarafından çabuk tahrip edildiğinden hasat süresi daha kısadır (3 yıl). Sert odunlu ağaç kütüklerinde ise misel yavaş gelişir ve ilk mantarların çıkışı genellikle aşılamadan sonraki ikinci yılda oluşur. Ancak hasat süresi yumuşak odunlu ağaçlardan daha uzundur (4 -5 yıl).

n Pleurotus türlerinin yetiştiriciliğinde kullanılacak kütüklerin kesim tarihleri üzerinden 6 aydan fazla zaman geçmemiş olması gerekir. En uygunu yeni kesilmiş kütüklerdir. Yeni kesilmiş ağaç kütükleri mantar miselinin nemli ortamda gelişmesi için, besleyici olan doğal öz suyuna sahiptir. Aşılamada kullanılacak sağlam ve sağlıklı, haşereler tarafından parçalanmamış olmalıdır. n Aşılama için uygun zaman ağaç cinsine bağlı olarak Nisan ve Mayıs aylarıdır. Kavak kütüklerine Temmuz ayında da aşılama yapılabilir. Bu aylarda 15 -20 cm çapındaki kütükler 30 -40 cm uzunluğunda kesildikten sonra 3 -5 gün su içinde bırakılmalıdır. Bu şekilde kütükler optimum su tutma kapasitesine ulaşmış olur.

n Daha sonra kütükler üzerinde 2 -2. 5 cm çapında, 5 -6 cm derinliğinde delikler açılır. 15 -20 cm çapındaki kütüklere 4 -6 delik açmak yeterlidir. Her bir kütüğe yaklaşık 100 gr misel ölçüsüyle bu deliklere misel doldurularak, deliklerin üzeri plastik örtü ile kapatılır. Bu şekilde hem miselin kuruması, hem de dışarıdan gelecek hastalık ve zararlılara aşı yerinin korunması sağlanmış olur. Tüm kütüklerin aşılama işlemi bittikten sonra kütükler ya 20250 C’lik bir odada, yada açıkta üste dizildikten sonra üstleri plastik örtüyle kapatılarak, kuluçka dönemine başlanır. Aşılamadan bir ay sonra kütükler kontrol edilerek misellerin yetişme durumlarına bakılır. Aşılanan miseller kütük kesim yüzeylerinde beyazlıklar halinde görülmeye başladığında, kütükler araziye yerleştirilir.

n Gelişme (kuluçka) döneminin sona ermesinden sonra, kütükler mantarın oluşabilmesi için üretim alanına taşınmalıdır. Kayın ve kavak mantarının (Pleurotus spp. ) şapka oluşturabilmesi için her şeyden önce ışığa gereksinim vardır. üretim alanı nemli olmalı, aşırı rüzgar ve direk güneş ışınlarından korunmalıdır. Bu koşullara uygun alanlar genellikle, yapraklı ağaçların altları, ormanlarda ağaç grupları, çalılıkların altı ya da binaların kuzey yönleridir. Üretim alanlarının toprak yapısı önemli değildir. Ancak nem tutabilen topraklar, taban su seviyesi yüksek olan yerler yeğlenmelidir.

n Kütükler araziye 30 x 50 cm aralıklarla, 1/3’lere toprağa gömülecek şekilde dik olarak yerleştirilir. Kütüklerin dipleri toprakla sıkıştırılarak devrilmesi önlenir. Kütükler üretim alanına yerleştirildikten sonra çok sıcak ve güneşli günlerde yağmurlama şeklinde sulanmalıdır. Sulamalar özellikle hasat zamanında gereklidir. Arazi otlanmaya başlandığında yabani otlar kütüklerin çevresinde nemli bir ortam yaratacağından yaralıdır. Bu nedenle yabani ot mücadelesi gereksizdir. Ancak hasat zamanlarında yabani otların biçilmesinde yarar vardır, aksi halde mantarların üzerine yapışan yabani otlar mantarların kirlenmesine neden olacağı gibi, çıkan mantarların görünmesini de engelleyebilir.

n Normal koşullarda ağaç cinsine bağlı olarak ilk yılda Eylül ayında mantarlar çıkmaya başlar. Kütükler üzerinde gelişen mantarlar 5 -6 cm çapını aldığında burularak yada kesilerek hasat edilir. Genellikle ikinci yılda maksimum mantar verimi elde edilir. Yumuşak ağaçlarda 3. yılda, sert yapılı ağaçlarda 4. yılda verimde düşme başlar. 4 -5 yıl sonra kütükler mantar tarafından tamamen tahrip edilir. Bu süre sonunda kütüklerin yenilenmesi gerekir.

Bitkisel Atıklar Üzerinde Pleurotus Türlerinin Üretimi n Pleurotus yetiştiriciliğinde daha çok deneysel amaçlı olmakla beraber üretim için de kavanoz kültüründen yararlanılmaktadır. Kültür ortamı kavanozlara doldurulup sterilizasyon sonrası aşılama ve gelişme sağlanmaktadır. Uzak doğuda kavanoz sisteminde ortamlar karanlıkta tutularak mantar oluşumu engellenirken, ancak misellerin gelişmesiyle oluşan üst kısımdaki dairesel doku birkaç kez hasat edilerek hamburger tüketiminde et yerine kullanılmakta ve vejeteryanlar tarafından büyük ilgi görmektedir.

n Pratik Pleurotus yetiştiriciliğinde kullanılan bir diğer yol plastik torba sistemidir. Bu amaçla kültür ortamları %70 nem düzeyine getirildikten sonra, pastörizasyon odalarında 600 C’de 6 -8 saat buharla pastörize edilmekte ve misel aşılaması yapılarak torbalara doldurulmaktadır. Kültür ortamı olarak kullanılacak tarımsal artıklara göre çok sayıda kompost reçetesi hazırlanabilmektedir.

n Kullanılacak tohum miktarı ise Agaricus bisporus’tan farklı olarak %2 -3 arasında tutulmaktadır. Torbalara doldurulacak kompost miktarına bağlı misel gelişimi 1530 gün arasındadır. Misel gelişme sonrası torbalar çıkarılır ve uygun sıcaklık ve nem koşullarında mantar oluşumu sağlanır. n Bu sistemle hasat 30 -40 gün devam eder ve 1 kg kuru ortamdan 1 kg taze mantar elde edilebilmektedir. Kullanılan kompost reçetesine göre bazı ülkelerde yetiştirme sonrası ortamlar büyük baş hayvan beslenmesinde değerlendirilmektedir.

n Pleurotus üretiminde söz sahibi ülkelerde mekanizasyon n Günümüzde A. bisporus yetiştiriciliğinde kullanılan tüm yapı malzemeleriyle Pleurotus’un yetiştiriciliğini yapmak mümkündür. Hazırlanacak torbalar, ranzalara koyulacağı gibi, kültür odalarında hiç ranza yapmadan torbaları üste koymak suretiyle üretim hatları yapmak mümkündür. Tohumluk misel üretim laboratuvarları, polipropilen torba tekniği ile kazançlı bir Pleurotus yetiştiriciliği yapılabilir (İlbay, 2000). artırılmış, bu sistemlerin dışında birçok ülke tarımsal kaynaklarına göre basit sistemler geliştirmişlerdir ve modern üretim yerlerinin dışında plastik seralar, hatta bambulardan yapılmış pratik yetiştirme yerleri bile kullanarak ilk yatırım maliyetlerini düşürmüşlerdir.

n Pleurotus %65 -70 nem içeren 2 talaş + 1 kepek karışımı polipropilen torbalara doldurulmakta ve 1210 C’de 1 saat sterilize edildikten sonra Pleurotus miseliyle aşılanmaktadır. Yaklaşık 1 aylık bir misel gelişimi sonunda torbalar çıkartılarak, ortamın meyvelenmesi sağlanmaktadır. Bu yöntemde bütün işlemler 1. 5 -2 ayda tamamlanmakta, süre sonunda 1 kg yaş talaştan 250 -300 g veya 1 kg kuru ortamdan 1 kg taze mantar elde edilmektedir.

n Pleurotus spp. üretiminde pek çok bitkisel atık yetiştirme ortamın hazırlanmasında kullanılmakla birlikte, genellikle mısır koçanı ve saman temel materyal olarak kabul edilmektedir. Bununla beraber parçalanmış mısır sapları, ayçiçeği sapları da bu mantarların üretiminde iyi sonuç veren materyallerdir. Tüm bu materyaller 2 -3 cm büyüklüğünde parçalanır. Daha sonra %75 nem içerecek şekilde birkaç gün ıslatılır. Ca. CO 3 yada Ca. SO 4 ile Pleurotus osreatus ve Pleurotus florida için p. H 5. 5 -6. 5, Pleurotus eryngii için p. H 5 -6 arasında ayarlanır. p. H’nın çok düşük yada yüksek olması misel gelişmesini yavaşlatacağından p. H ayarlaması mutlaka yapılmalıdır. Bu işlemden sonra materyal kasalara doldurularak pastörize odasına yerleştirilir. 600 C’de 12 saat yada 700 C’de 8 saat tutularak pastörize işlemi tamamlanır. Pastörize odası olmayan küçük işletmelerde bu işlem 70 -720 C’deki su banyosunda 30 -45 dakika tutulmasıyla da yapılabilir. Ayrıca kimyasal yöntemlerle de ortamda bulunan ve mantar misellerine rakip olabilecek hastalık ve zararlı etkenler yok edilebilir. Bu amaçla formaldehid (2 lt/m 3 saman) yada metil bromid (80 gr/m 3) kullanılabilir.

n Pastörize işlemi bittikten sonra ortam sıcaklığı 250 Cdüşürülerek ekim yapılır. Genellikle ekimde yaş ortam ağırlığının %1. 5 -2’si oranında misel kullanılır. Ekim işlemi temiz bir yerde yapılmaktadır. Ekim ortama miselin homojen bir şekilde karıştırılmasıyla yapılır. Misel ekilmiş ortam plastik torbalara yada içi ince plastikle kaplanmış kasalara doldurulur ve preslenir. Hazırlanan bu bloklar çok büyük olmamalıdır, büyük bloklarda ortamın ısısı çok yükselebilir. Bu durum verimin düşmesine neden olur. Blokların genişliği 30 cm’yi geçmemelidir. Preslemeden sonra blokların tüm yüzeyini plastikle örtülebilmesi için plastik yeterince büyük olmalıdır. kullanılan plastik örtü şeffaf, 0, 02 mm kalınlığında ve çok ince delikli olmalıdır.

n Plastik örtünün başlıca iki amacı vardır. ortam içinde daha iyi klimatik koşulları ve nemi sağlamak, n Ortamı dışarıdan gelebilecek hastalıklara ve zararlılara karşı korumak. Ekimden sonra ortam içinde misellerin gelişebilmesi için homojen ve sabit sıcaklıktaki karanlık odalarda yerleştirilir.

Ortam Sıcaklığı n Misel gelişmesi için optimum sıcaklık 250 C civarındadır. Minimum sıcaklık ise 200 C’dır. Ortam sıcaklığı bu derecenin altına düştüğünde misel gelişmesi yavaşlar. Ayrıca iyi pastörize olmamış ortamlarda diğer mikroorganizmalar bu sıcaklıkta hızlı bir şekilde gelişerek Pleurotus’un gelişmesini engeller. Ortam sıcaklığının 250 C’nın üzerine çıkması durumunda da yine misel gelişmesinde yavaşlama görülür. Kuluçka döneminde ortam sıcaklığı blokların ortasında 330 C’nin üzerine çıkmamalıdır. Termal ölüm, misellerin 400 C’nin üzerinde 48 saat kalmasıyla ortaya çıkar.

n Pleurotus türlerinde misel gelişme hızı büyük ölçüde ortam sıcaklığına bağlıdır. Ortamda en yavaş misel gelişmesi Preurotus eryngii’de görülürken, Pleurotus ostreatus ve Pleurotus florida’nın gelişme hızları arasında önemli bir farklılık yoktur. Pleurotus eryngii optimum gelişme hızına 250 C de, Pleurotus ostreatus ve Pleurotus florida yaklaşık 300 C’de ulaşır.

Nispi Nem n Pleurotus spp. üretiminde kuluçka döneminde havanın nispi neminin yüksek olması istenir. Optimumu hava nispi nemi %90 -100 civarındadır.

Havalandırma n Pleurotus’larda misel gelişmesi için yüksek CO 2’e gerek vardır. 20. 000 ppm yada hacim üzerinden %20 konsantrasyonu misel gelişmesini hızlandırmaktadır. Bu oran Pleurotus ostreatus ve Pleurotus florida için %28’e kadar çıkarken, Pleurotus eryngii’de yaklaşık %22 kadardır. Havada hacim üzerinden CO 2 konsantrasyonu %40’ın üzerine çıktığında Pleurotus türlerinin tümünde misel gelişmesi durur. Pleurotus’ların misel gelişiminde yüksek CO 2 konsantrasyonlarına karşı toleransı, kuluçka döneminde havalandırmayı gereksiz kılar. Havalandırma ancak ortam içindeki büyük ısı değişikliklerini önlemek amacıyla yapılabilir.

Işıklandırma n Şapka oluşumu için ışığa ihtiyacı olan Pleurotus türleri misel gelişmesi döneminde ışık istemez. Aksine tümüyle karanlık odalarda kuluçka dönemi tamamlatılır. n Kuluçka süresi yaklaşık 10 -14 gün arasındadır. Bu süre sonunda miselin tüm ortamı sardığı ve kuvvetli misel gelişmesiyle, ortamın plastiğe sarılı katı bir blok haline dönüştüğü görülür.

n Kuluçka dönemi sonunda ortam sıcaklığı 10 -120 C’nin altına düşürüp bu sıcaklıkta 2 -3 gün tutulur. Soğuk şok olarak isimlendirilen bu uygulama Pleurotus florida gibi yüksek sıcaklıklarda şapka oluşturan türlerde yapılmaz. Soğuk şok uygulamasından sonra bloklar üretim odalarına yerleştirilebilir. Dikdörtgen bloklar arasında servis yolları bırakılarak duvar şeklinde üste konur. n Şoklamadan 4 -6 gün sonra ortam üzerinde çok sayıda açık krem renkli noktacıklar görülmeye başlar. İlk primordiumlar görülür görülmez ortam bloklarının dikey yüzeylerindeki plastik örtüler tümüyle kesilerek açılır. Hasat için açılacak bu yüzeylerin büyüklüğü, blokların büyüklüğüne ve kültür sıcaklığına bağlıdır. Hasat yüzeyi küçük olursa düşük kalitede deforme olmuş mantarlar oluşur.

n Primordiumların oluşma döneminde: Hava nispi nemi: %95 Hava sıcaklığı: Pleurotus ostreatus için 12150 C , Pleurotus florida için 18 -250 C, Pleurotus enerygii için 20 -230 C optimum sıcaklıklardır.

Havalandırma n İç sirkülasyonla birlikte havalandırma, oda havasındaki CO 2 konsantrasyonun %0. 050. 06 yada 600 ppm’in üzerine çıkmayacak şekilde saatte 4 kez hava değişimi sağlayacak miktarda yapılmalıdır.

Işıklandırma n Pleurotus’lar fototpik canlılardır. Bu nedenle uygun büyüklükte ve renkte şapka elde etmek için ışık gereklidir. Bu yüzden Pleurotus’lar genellikle seralarda veya plastik örtü altında yetiştirilmektedir. Bununla birlikte kapalı alanlarda suni ışıklandırmayla gün ışığı elde edilebilir. Bu amaçla beyaz ışık veren flerosan lambalardan yararlanılır. Oda içine yerleştirilen bu lambalarda 50 -60 lux/m 2 yada 2000 lux/saat dozunda günde 12 saat süreyle ışıklandırma yapılmalıdır.

Sulama n Primordiumların oluşmaya başlamasıyla birlikte sulama da başlar. Şapkalar hasat büyüklüğünün %30 -40’ına ulaşana kadar günde 2 kez misleme şeklinde düzenli sulama yapılmalıdır. n İlk primordiumların görülmesinden itibaren yaklaşık 2 hafta sonra hasat başlar. Hasat döneminde hava nispi nemi %85 -90 civarında tutulmalıdır. Hasat dönemi için gerekli ısı, ışık, havalandırma gibi çevre koşulları primordium oluşum döneminde olduğu gibi aynen korunur. Yeni oluşan primordiumları canlı tutmak ve şapkaların çatlamasını önlemek amacıyla düzenli olarak misleme şeklinde sulamaya devam edilir.

n Pleurotus’lar genellikle demetler halinde gelişir. Demetlerdeki mantarlar çoğunlukla aynı büyüklüğe ulaştığında demetin tümü ortam yüzeyinden kesilerek hasat yapılır, hasat zamanı şapkaların kenarları henüz kıvrık durumdayken, şapka düz bir yüzey haline gelmeden hemen önce yapılmalıdır. Hasat edilen mantarların sapları kesilerek paketlenir ve pazara gönderilir.

n Hasat edilen mantarın kalitesi büyük ölçüde ışık yoğunluğu ve havalandırmaya bağlıdır. Yetersiz ışıkta yetiştirildiğinde uzun ve kalın sap, kısmen küçülmüş şapkalar elde edilir. Normal bir ışıklandırmada sap büyük ölçüde kısalmış ve ana kütle şapka olarak gelişmiş durumdadır. Ağaç kütükleri üzerinde doğa koşullarında yetişen yada yetiştirilen Pleurotus’larda sapın tümüyle yok olduğu, şapkanın direk olarak kütük yüzeyine bağlı olduğu görülür. Yetersiz havalandırma koşullarında da (hacim üzerinden %1 -2 CO 2) benzer etkiler görülebilir. Havanın bileşimi şapkaların gelişmesiyle direk olarak ilişkilidir. Hava değişiminin çok fazla olması birim yüzeydeki şapka sayısının azalmasına neden olur. Bu yüzden havalandırma faktörü, özellikle şapka gelişimi fazında ışık faktörü kadar önemlidir.

n Pleurotus’larda kural olarak sıcaklık, havalandırma, ışık yoğunluğu ve ışıklanma süresine bağlı olarak flaş araları 10 -14 gün arasındadır. Pleurotus türlerinde genellikle hasat süresi daha uzundur. Hasat 8 -12 haftaya kadar devam eder. Bu süre içinde alınan ortalama verim, ortamın kuru ağırlığının kg başına 1 kg taze mantardır.

n Pleurotus’lar olgunlaştıklarında çevreye bol miktarda spor n Pleurotus’ların yaklaşık %91’i su, %9’u kuru maddedir. n Sonuç olarak Pleurotus spp. her türlü bitkisel artıklardan hazırlanabilecek ortamlardan verimli bir şekilde yararlanır. Fazla bir yatırıma girmeden ucuza mal edilecek zengin bir besin maddesi olan Pleurotus’lar özellikle aile işletmeleri için idealdir. yaydıklarından, kapalı alanlarda yapılan üretimlerde bazı kişilerde allerjik reaksiyona neden olur. Bu sakıncaları ortadan kaldırmak için ağız ve buruna hasat sırasında toz maskesi takılması önerilir. Kuru ağırlığının %30. 4’ü kadar ham protein içerir. Ayrıca 100 g kuru mantarda yaklaşık 109 mg niacin bulunmaktadır.