Plasenta ve erken gebelik patolojisi Dr Serap Toru
Plasenta ve erken gebelik patolojisi Dr. Serap Toru Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Patoloji Anabilim Dalı Antalya
Sunum Akış planı • Plasental anatomi ve histoloji • Erken gebelik patolojileri • Geç gebelik patolojileri
Plasentayı neden incelemeliyiz? Çünkü plasenta intra-uterin hayatın kara kutusudur!!!
• Bazen plasenta patolojik değerlendirmeye alınacak tek doku olabilir – Anembriyonik erken düşükler – Komplet mol hidatidiform • Bazen hem embriyofetal hem de plasental doku • Anomalili fetüslerde, intrauterin ölümlerde, preeklamsi gibi fetal stres durumlarında mutlaka plasenta histopatolojik incelemeye alınmalıdır
• Plasenta – Fetal organ – Maternal-fetal gaz ve besin alışverişi – Fetal atıkların uzaklaşıtılması – Gebeliğin devamlılığını ve desteklenmesini sağlayan İmmunolojik ve endokrin fonksiyon – Konsepsiyondan sonra blastokistin uterusa implantasyonu ile oluşmaya başlar – Doğum ile uterustan ayrılır
Fertilize oositin yolculuğu ve plasenta • Konsepsiyon feritilize ovum (fallopian tüp) uterin kavite gebelik başlar • Morula Blastokist trofoblastların farklılaşması • Konsepsiyondan sonra 4. günde morulayı oluşturan blastomerler sıvı sekrete etmeye başlar ce blastokist kavitesini oluşturur. • Bu aşamada iç kompakt hücre kitlesi embriyoblastları, dış mononükleer tabaka hücreleri trofoblastları (Blastokist kavitesini çevreleyen) oluşturur. • Konsepsiyondan yaklaşık 6 -7 gün sonra blastokist uterin desiduaya tutunur ve plasenta oluşmaya başlar
Plasental hücrelerin oluşum şeması Fertilize oosit İç hücre kütlesi OCT 3/4 Epiblast NANOG, SOX 2 Embriyonik ektoderm mezoderm Embriyonik endoderm Trofoblast CDX 2, EOMES, GATA 3 Hipoblast GATA 4, GATA 6, SOX 17 Ekstraembriyonik mezoderm Sinsityotrofoblast Villöz EGFR Fetus Amniyon Ekstravillöz HLA-G Endovasküler Amniyotik ektoderm Yolk sak Allantois Sitotrofoblast Plasental villus Benirschke et al, Pathology of the Human Plasenta, 6 th Edi. İnterstisyel
Preimplantasyon evresinde Blastokist Zona pellusidadan çıkar ve polar trofoblastların sayesinde desiduaya tutunur. Prelaküner evrede polar trofoblastlar farklılaşarak ilk oligonükleer sinsityotrofoblastları oluşturur. Laküner evrede sinsityotrofoblastlariçinde lakün görünmeye başlar. Bu lakünler uterin sekresyondan kaynaklanan bir sıvı ile doludur. Sinsityotrofoblastlar litik etkisi sayesinde desiduanın içinden maternal kapillerlere ulaşır ve erode eder. Bu sayede bir miktar maternal kan hücresi lakünün içine geçer. Sinsityotrofoblastların içinde sitotrofoblast koru oluşur ve primer villus oluşmaya başlar. Histology of Human Plasenta, Histopathology, August 2016 - www. smgebooks. com
• Konsepsiyondan sonra 8. gün civarı sinsityotrofoblastların içinde lakün oluşur. • Laküner sıvı uterin sekresyonlardan kaynaklanır ve intervillöz aralığın prekürsörlerini oluşturmaya katılır Kalan sinsisyotrofoblastlar plasental villöz ağacı oluşturur. • Erken koryonik plate embriyo ile karşıya • Laküner sistem intervillöz boşluk ve villöz ağacın oluşumuna katılır • Primitif bazal plate maternal desidual yüze bakar
• Sinsityotrofoblastlar kendi litik aktiviteleri sayesinde maternal kapillerleri erode eder ve onlara ulaşır, lakünlere maternal kan hücrelerinin girişi olur plasentada primitif maternal dolaşımın prekürsörü
Birinci trimesterda villusların gelişimi Primer trofoblast villusu: Konsepsiyondan sonra 12. -13. günde sitotrofoblastlar sinsityotrofoblastların içine penetrasyonu ve inter villöz aralığa protrüzyonu Sekonder villus: 16. Günde ekstraembryonik mezoblast primer villusa penetrasyonu Tersiyer villus: Birkaç gün sonra ise Mezoblastlarin içinde hemopoetik hücrelerin oluşumu Tersiyer villuslar fetal sirkülasyonun prekürsörü Histology of Human Plasenta, Histopathology, August 2016 - www. smgebooks. com
Erken dönem insan plasentası 15. Gün: villuslar sinsityotrofoblastları invaze eden, maternal dokulara ulaşan sitotrofoblastik hücre havuzları (+), sitotrofoblastik anchoring kolonları (+) Bazı sitotrofoblastik hücreler villusu terk eder ekstravillöz trofoblastlar (invaziv fenotip) Ekstra villöz trofoblastlar maternal desiduayı invaze eder, maternal spiral arterlere ulaşır ve damar duvarlarını erode eder spiral arterler düşük dirençli tübüllere dönüşerek sürekli akım (+) maternal akım başlar. Ekstravillöz trofoblastlar Maternal spiral erterleri erode eder ve endovasküler trofoblastları oluşturur. Gebelikten önce muskarize damar duvarı, erken ilk trimeterda damar invaze olmuş, endovasküler trofoblastlar oluşmuş ve trofoblastik tıkaç (asteriks) olur. En sonumda da 1. trimesterın sonundamuskuler tabaka tamamen ortadan kalkar. Histology of Human Plasenta, Histopathology, August 2016 - www. smgebooks. com
Plasental barier Mikrovillöz membran Histology of Human Plasenta, Histopathology, August 2016 - www. smgebooks. com
Histology of Human Plasenta, Histopathology, August 2016 - www. smgebooks. com
Plasental ağacı oluşturan villus tipleri Histology of Human Plasenta, Histopathology, August 2016 - www. smgebooks. com
Plasental villusların histolojik özellikleri Villus tipi Çap (µm) Stroma Damarlar Görülme zamanı Termde görülme oranı (%) Mezenkimal villus 100 -250 Gevşek kollajen fibriller, mezenkimal hücreler ve Hofbauer hücreleri Çok zayıf gelişmiş Erken ilk trimester 1 İmmatür intermediate villus 100 -400 İçinde Hofbauer hücreleri bulunan çok sayıda sıvı dolu kanallar ve retiküler yapı Stromal kanalların arasında küçük arterioller, venüller İlk trimesterın ortaları (8. gebelik haftası) 0 -5 Stem villus 100 -3000 Fıbroblast ve nadir olarak makrofaj içeren yoğun, fibröz kollajen fibriller Villusların santralinde muskuler tabakası izlenen arterler ve venler İlk trimesterın ortaları (8. gebelik haftası) 20 -25 Matür intermediate villus 80 -150 Gevşek bağ doku fibrilleri içinde bağ doku hücreleri Çok sayıda periferal kapillerler, küçük terminal arterioller ve toplayıcı venüller Gestasyonun ortaları 25 Terminal villus 30 -80 yok Villus hacminin %35’inden fazlasını oluşturan yüksek derecede sinüzoidal kapillerizasyon Geç ikinci trimester, erken 3. trimester 40 -45
Plasental dolaşım
Göbek kordonu Plasental disk Zarlar
Fetal Yüz
Maternal yüz
Minimum örnekleme
Göbek Kordonu
Zarlar
Koryonik plak
Bazal plak
Parankim
• Plasenta gebeliğin evrimi ve fetal büyüme için anahtar organ • Gaz değişimi, beslenme, immün, endokrin ve gebeliği destekleyici fonsiyon • Hem anne hem fetüs için önemli bilgiler • Bu nedenle normal gelişim ve histolojiyi bilmek önemli
Erken gebelik patoloji • Spontan abortus • Ektopik gebelik
Spontan Abortus • 20. gebelik haftasından önce gebelik kayıpları • Çoğunluğu 12. haftadan önce • Tespit edilen gebeliklerin %10 -15’si spontan abortusla sonuçlanır • Duyarlı koryonik gonodotropin testleri ile sağlıklı kadınlarda ek olarak %20’lik spontan abortus olduğu tespit edildi
Sebep ? ? • • • Parental Kromozomal Konjenital anatomik anomaliler Enfeksiyonlar Maternal Çevresel faktörler
Parental • Anne yaşı – 20 -24 yaş %11 – 40 -44 yaş %51 – Bu oran yardımcı üreme tekniklerinde de benzerlik gösteriyor • Baba yaşı – Anne yaşından bağımsız risk faktörü – Ancak anne yaşı ile sinerjistik etki (+)
Kromozomal anomaliler • Spontan abortusların %50 -80’i (Klasik Gbantlama tekniği) • 8 haftanın altında oran %90 • Kromozomal anomalilerin %50’si trizomi • Monozomi %10 -25 • Triploidi %10 -25 • Tetraploidi ve multiple anöploidiler (multiple trizomi gibi)
• • %33, 24’ünde sitogenetik anomali %48, 8’i otozomal trizomiler En sık görülen trizomiler 16, 22 ve 21 En sık görülen monozomi Turner
Konjenital anatomik anomaliler • • Yarık damak dudak Konjenital kalp hastalıkları Geniş abdominal defektler Nöral tüp defektleri
Yarık damak ve/veya dudak
Nöral tüp defektleri
Uterin fiziksel defektler • Submukozal leiomiyomlar • Uterin polipler • Uterin malformasyonlar
Submukozal leyomiyom
Enfeksiyonlar • Viral – Asenden : HSV, CMV – Hematojen: CMV, Rubella, Parvovirus, HSV, HIV, Koksaki, İnfluenza, Hepatit • Bakteriyel – Asenden: L. monositogenez, kampilobakter, Brucela, E. coli, Klebsiella, Psödomonas, Streptokok – Hematojen: L. monositogenez, kampilobakter • Diğer – Asenden: Mikoplazma, üreaplazma, kandida, klamidya – Hematojen: Toksoplazma, Malaria
Maternal nedenler • Kardiyovasküler sistem hastalıkları: hipertansiyon, ehler-danlos sendromu • Solunum sistemi hastalıkları: Astım • Koagülopatiler: Leiden mutasyonu, Von Willebrand, antifosfolipid antikor • GİS: çölyak hastalığı • Endokrin: Luteal faz defekti, kötü kontrollü diabetes mellitus, otoimmun tiroid hastalıkları
Diğer nedenler • Kİ tx olan tüm vücut radyasyon alan kadınlar • Çocukluk çağı kanserlerinde pelvik radyasyon alanlar • Aşırı yemek yeme ve obezite
Çevresel faktörler • Uzun çalışma saatleri, taşıma, ayakta durma ve fiziksel çalışma gücü gerektirenler • Aktif sigara içicileri ve pasif içicilik • NSAİİ • NOT: Bunlar hep metaanaliz sonucu ve örneklem küçük
Ektopik gebelik • Uterus gövde iç yüzü dışında yerleşim gösteren fertilize ovum • %90 tubal gebelik • Diğer alanlar: uterus interstisyumu, over, serviks, peritoneal boşluk, omentum, dalak • Sezeryan ile insidans artıyor • Pelvik inflamatuar hastalıklar da risk arttırıyor
Tubal gebelik
Servikal gebelik
Geç gebelik bozuklukları • İkiz ya da çoğul plasenta: ikizden ikize tranfüzyon (monokoryonik plasentalarda vasküler anastomozlar) • Plasental implantasyon anomalileri • Plasental enfeksiyonlar • Preeklamsi ve eklamsi
İkiz plasenta; fetofetal transfüzyon
Plasental implantasyon anomalileri
Plasental enfeksiyonlar • • • Toxoplasma Others (sfiliz, tbc, listeriozis) Rubella CMV HSV
Preeklamsi ve Eklamsi • Preeklamsi: – Yaygın maternal endotelial disfonksiyon ile karakterli – Hipertansiyon – Ödem • Eklamsi: – Preeklamsi+proteinüri • HELLP sendromu (eklamsi ile gelişen hemolitik anemi, KC enzimlerinde artış, trombositopeni)
Patogenez • Hala net değil • Plasenta ana neden, plasenta gidince bulgular geçiyor • Patofizyolojik nedenler (olası): – Anormal plasental damarlar – Endotelial disfonksiyon – Koagülasyon anomalileri • Klinik olarak 34. haftadan sonra başlar • Histopatolojik tipik bulgu akut ateroz
Eklamsi; akut ateroz
Sabrınız için teşekkür ederim…
- Slides: 59