Planowane zmiany w Ustawie o ochronie zdrowia przed

Planowane zmiany w Ustawie o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Przewidywany wpływ na działania firm wobec problemu palenia tytoniu. Eliza Iwanowicz Krajowe Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi Konferencja szkoleniowa WSSE w Olsztynie, 14. 05. 2009 r.

Tło europejskie… • Planowana nowelizacja „Ustawy antytytoniowej” wpisuje się w ogólnoeuropejski trend wprowadzania restrykcji palenia tytoniu w miejscach publicznych, w tym w zakładach pracy • Dotychczas całkowity zakaz palenia w miejscach publicznych wprowadziło już wiele krajów UE (prekursorami w tym zakresie są m. in. Irlandia i Szkocja). • Planowane zmiany w przepisach Ustawy idą w parze z realizacją postanowień m. in. Europejskiej strategii na rzecz ograniczania palenia tytoniu (ESTC) [1].

Opinie Polaków o zakazie palenia w miejscach publicznych [2]

Opinie Polaków o przebywaniu wśród osób palących [2] Większość osób dorosłych nie aprobuje przebywania w środowisku, w którym mogą być narażeni na dym tytoniowy (na „bierne palenie”). Odsetek osób zgadzających się ze stwierdzeniem: „Nie lubię przebywać w obecności palących” Ogół społeczeństwa: Nigdy niepalący: Byli palacze: Palący okazjonalnie: Palący regularnie: 56% 80% 61% 45% 13%

Planowana nowelizacja „Ustawy antytytoniowej” [3] Planuje się następujące zmiany w pkt. 1 art. 5 Ustawy antytytoniowej: Zabrania się palenia wyrobów tytoniowych 1) na terenie zakładów opieki zdrowotnej, 2) na terenie szkół, w tym szkół wyższych, oraz placówek oświatowo – wychowawczych, niezależnie od wieku uczniów i rodzaju działalności edukacyjnej, 3) w pomieszczeniach zakładów pracy innych niż wymienione w p. 1 i 2, 4) w pomieszczeniach obiektów kultury i wypoczynku i innych dostępnych do użytku publicznego, 5) w środkach pasażerskiego transportu publicznego i związanych z nimi obiektach (stacje, dworce kolejowe i autobusowe, porty lotnicze, a w granicach miejscowości – także przystanki) 6) w obiektach sportowych 7) w prywatnych środkach transportu samochodowego: a) w związku z wykonywaniem zarobkowym przewozu osób, b) gdy pasażerami są dzieci do lat 13, 8) w odległości mniejszej niż 10 metrów od wejścia do obiektów, o których mowa w pkt. 1– 6

Właściwe oznakowanie miejsc, w których nie można palić tytoniu Właściciel lub zarządzający obiektem bądź środkiem transportu, o których mowa w ust. 1 pkt. 1 -5 i 7 (tak więc również pracodawca) zobowiązany jest do odpowiedniego oznakowania miejsc, w których palenie jest zabronione, poprzez umieszczenie międzynarodowego znaku „zakaz palenia”, a także wskazanie miejsca i sposobu zgłaszania ewentualnych naruszeń tego zakazu. Minister właściwy do spraw zdrowia określi w drodze rozporządzenia szczegółowe wymagania dotyczące oznaczników zakazu palenia i ich rozmieszczania

Wyjątki Właściciel lub zarządzający może wyłączyć spod zakazu określonego w art. 5. : • indywidualne pokoje w obiektach służących celom mieszkalnym (hotelach, schroniskach, domach studenckich, domach zakonnych); • wyodrębnione i odpowiednio przystosowane pomieszczenia (palarnie) w szpitalach psychiatrycznych, hospicjach, domach spokojnej starości; • wyodrębnione i odpowiednio przystosowane pomieszczenia (palarnie) w zakładach pracy innych niż szkoły (i inne placówki edukacyjne) i zakłady opieki zdrowotnej; • wyodrębnione wagony w pociągach dalekobieżnych; • indywidualne cele i pokoje mieszkalne w obiektach podległych ministrowi właściwemu do spraw obrony narodowej, ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych oraz ministrowi właściwemu do sprawiedliwości W szczególnych przypadkach lekarz prowadzący leczenie może zezwolić pacjentowi przebywającemu w zakładzie opieki zdrowotnej na odstępstwo od zakazu palenia wyrobów tytoniowych. W lokalach gastronomiczno-rozrywkowych dopuszczalne jest odstępstwo od zakazu palenia wyrobów tytoniowych jedynie w odrębnych pomieszczeniach, służących wyłącznie jako palarnie, spełniających wymogi, o których mowa w załączniku nr 1 do ustawy. Palarnie oraz pozostałe pomieszczenia, o których mowa w ust. 1 wyłączone zgodnie z obowiązującymi przepisami spod zakazu palenia oznacza się w sposób widoczny międzynarodowym znakiem zezwalającym na palenie”

Obowiązki pracodawcy wg planowanych zmian Ustawy antytytoniowej • Pracodawca będzie musiał wdrożyć całkowity zakaz palenia: – w pomieszczeniach zakładów pracy – oraz w odległości 10 m. od wejścia do siedziby firmy. • Siedzibę firmy oraz obszar 10 m. wokół wejścia do niej pracodawca będzie musiał oznaczyć w sposób widoczny międzynarodowym znakiem zakazującym palenie tytoniu. • Ustawa daje jednak prawo pracodawcy do utworzenia paleni (będzie to całkowicie zależne od pracodawcy, ale już niezależne od liczby zatrudnianych pracowników). • Jeśli pracodawca zdecyduje się na utworzenie/ pozostawienie palarni, to będzie ona musiała spełniać zaostrzone w stosunku do obecnie obowiązujących wymagania. • Palarnie, które nie będą spełniały nowych, zaostrzonych przepisów będą musiały być zlikwidowane w ciągu miesiąca od wejścia w życie Ustawy.

Wymaganie jakie będzie musiała spełniać palarnia wg planowanych zmian • Palarnia powinna : – być oznaczona międzynarodowym znakiem zezwalającym na palenie – posiadać tabliczkę o wymiarach nie mniejszych niż 40 cm na 20 cm, zawierającą napis „Palarnia” oraz informację o dopuszczalnej liczbie osób mogących jednorazowo przebywać w jej pomieszczeniu, stosownie do wymagań dotyczących zagęszczenia i wentylacji pomieszczenia palarni – być pomieszczeniem uniemożliwiającym przedostawanie się substancji powstałych ze spalania tytoniu do innych pomieszczeń lokalu, trwale oddzielonym od pozostałych pomieszczeń, zamkniętym, wyposażonym w drzwi zamykane automatycznie – mieć powierzchnię nie mniejszą niż 10 m 2. – mieć szerokość w świetle ścian nie mniejszą niż 200 cm i wysokość w świetle co najmniej 250 cm

– być wyposażona w wentylację mechaniczną nawiewno-wywiewną, zapewniająca co najmniej 25 -krotną wymianę powietrza w pomieszczeniu w ciągu godziny – być wyposażona w urządzenia filtrujące i oczyszczające wywiewane powietrze uniemożliwiające przedostawanie się do atmosfery przynajmniej 80% substancji pochodzących z palenia tytoniu – spełniać wszelkie wymagania przeciwpożarowe określone innymi przepisami, a nadto: • jej podłoga powinna być wykończona materiałem niezapalnym • jej wyposażenie powinno być wykonane z materiałów niezapalnych lub trudnozapalnych • powinna być wyposażona w przenośne gaśnice spełniającą wymagania Polskich Norm, będących odpowiednikami norm europejskich (EN) • miejsca do gaszenia papierosów (popielniczki) powinny być wykonane z materiałów niezapalnych oraz utrudniać przenoszenie się ognia na inne części pomieszczenia palarni

W przypadku lokali o więcej niż jednej kondygnacji przynajmniej jedna palarnia powinna znajdować się na tej kondygnacji, na której znajduje się wejście do lokalu. Co najmniej jedna palarnia powinna być przystosowana dla osób niepełnosprawnych poprzez: • • – – zapewnienie przestrzeni manewrowej o wymiarach 1, 5 na 1, 5 metra stosowanie na trasie do palarni oraz w pomieszczeniu palarni drzwi bez progów

Kary za nieprzestrzeganie przepisów znowelizowanej „Ustawy antytytoniowej” • Jeśli pracodawca : – będzie dopuszczał na podległym mu terenie do palenia wyrobów tytoniowych wbrew zakazom określonym w art. 5 – nie będzie oznaczał miejsc, objętych zgodnie z przepisami ustawy zakazem palenia oraz zwolnionych z tego zakazu – będzie dopuszczał na podległym mu terenie do palenia wyrobów tytoniowych bez zachowania wymagań określonych niniejszą ustawą, to będzie podlegał karze grzywny do 20 000 zł. • Jeśli pracownik będzie: – palił wyroby tytoniowe w miejscach objętych zakazem palenia, to będzie podlegał karze grzywny do 100 zł.

Pozytywny wpływ wprowadzenia całkowitego zakazu palenia tytoniu na terenie firmy • Jeśli przepisy są egzekwowane, może to przyczynić się do całkowitego wyeliminowania zjawiska biernego palenia w zakładzie pracy. • Ograniczenia tego typu mogą mieć wpływ na wzrost odsetka palących pracowników rozważających wyjście z nałogu i podejmujących tego typu próby. – PRZYKŁADOWO: Fichtenberg i Glantz [4] wyliczyli (na podstawie analizy wyników 26 badań nad wpływem zakładowych ograniczeń swobody palenia tytoniu na poziom tego zjawiska), iż w firmach na terenie których w ogóle nie można palić: • jest średnio o 4% niższe rozpowszechnienie tego nałogu, • natomiast pracownicy tkwiący w uzależnieniu konsumują średnio o 3 papierosy mniej na dobę w porównaniu z pozostałymi przedsiębiorstwami.

Literatura 1. European strategy for tobacco control, WHO. 2002 2. Centrum Badania Opinii Społecznej, Raport BS/46/2008 3. Komisyjny projekt Ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (http: //orka. sejm. gov. pl/proc 6. nsf/opisy/1030. htm) - Druk nr 1030, z dn. 18. 03. 2008 r. . - 4. Fichtenberg C. M. , Glantz S. A. : Effect of smoke- free workplaces on smoking behaviour: systematic review. BMJ 2002; 325: 18894.