Plaagbestrijding als teamsport Een inleiding over Natuurlijke Vijanden

Plaagbestrijding als teamsport Een inleiding over Natuurlijke Vijanden Jerre de Blok Oktober 2007

Werken met natuurlijke vijanden n Natuurlijke vijanden: dieren of micro-organismen die ‘van nature’ plagen bestrijden. Doel: Natuurlijke vijanden onderdrukken de plaag of roeien deze uit. Werken met natuurlijke vijanden is als het coachen van een voetbalteam!

Voorbeschouwing Natuurlijke vijanden: n zweefvliegen n lieveheersbeestjes n sluipwespen n roofwantsen en –kevers n roofmijten n galmuggen n vogels n aaltjes n bacteriën n schimmels Natuurlijke bestrijding: n overzicht n voor- en nadelen n stimuleren van n. v. n scouten n uitzetten van n. v. Geïntegreerde bestrijding Afsluiting

Een goede coach kent z’n spelers Enkele hots: Zweefvliegen n van nature in NL n twee vleugels i. p. v. vier n zweven stilstaand in de lucht n larven eten bladluizen n bloemen nodig n eitjes bij bladluiskolonies n preventief uit te zetten

Een goede coach kent z’n spelers Enkele hots: Lieveheersbeestjes n vooral bladluizen n in kassen, open teelt en groenvoorziening n geen middelen, geen mieren n bij kleine bladluiskolonies uitzetten n juten zakjes n aantallen larven uitzetten

Een goede coach kent z’n spelers Enkele hots: Sluipwespen n kleine, zwarte of bruine wespjes n eitjes in of op andere insecten n blad-, wol-, dop-, schildluizen, wittevliegen, mineervliegen en rupsen n eten van binnenuit of buitenaf op n bloemennectar en honingdauw n Uitzetten vooral in de glastuinbouw n Temperatuur

Een goede coach kent z’n spelers Enkele hots: Roofwantsen en -kevers n bladluis, wolluis, trips, spint, slakken, eitjes van motten n van nature in NL n Uit te zetten in de glastuinbouw n Wantsen zijn vaak platter dan kevers en hebben een zuigsnuit n Loopkevers: grote afstanden

Een goede coach kent z’n spelers Enkele hots: Roofmijten n spint, trips, wittevlieg, galmijten en andere kleine mijten n buiten op vooral oudere planten n evt. preventief uitzetten n Amblyseius soorten n Phytoseiulus persimilis n Bodemroofmijt Hypoaspis Bron: Universiteit van Amsterdam

Een goede coach kent z’n spelers Enkele hots: Galmuggen n larve van Feltiella eet spint n larve van Aphidoletes eet bladluizen n eitjes bij kolonies van spint of bladluizen n van nature in NL n In glastuinbouw worden galmuggen uitgezet.

Een goede coach kent z’n spelers Enkele hots: Vogels n rupsen en larven van bladwespen n In NL vooral kool- en pimpelmezen n nestgelegenheid: houtwallen, nestkasten n kippen eten o. a. keverlarven n Nieuw: Timalia’s tegen rupsen in de kas

Een goede coach kent z’n spelers Enkele hots: Parasitaire aaltjes n Bijv. : Heterorhabditis, Steinernema n keverlarven in kas, open teelt en groenvoorziening n Aaltjes dringen binnen n o. a. B-Green, Larvanem en Terranem n Mengen met water, dan sproeien, druppelen of aangieten n Vochtig; niet koud n Nieuw aaltje tegen taxuskeverlarve

Een goede coach kent z’n spelers Enkele hots: Bacteriën n Belangrijkste bacterie: Bacillus thuringiensis (Bt) n Tegen jonge rupsen van vlinders en motten n Bladeren met bacterie n o. a. Turex, Xen. Tari en Dipel n Mengen met water en verspuiten n Niet in elke teelt toegestaan Foto’s: Biobest NV

Een goede coach kent z’n spelers Enkele hots: Schimmels n Bijv. : Verticilium lecanii n wittevlieg, trips, spint, bladluis n Schimmel dringt binnen n o. a. Mycotal, Botanigard, Preferal n Mengen met water (+ hulpstof) en verspuiten n Warm en niet te lage RV n Niet in elke teelt

De wedstrijd n n n stimuleren natuurlijke vijanden (de voorbereiding) preventief uitzetten (de verdediging) scout de ontwikkeling van de plaag en de natuurlijke vijanden (volg de wedstrijd) curatief uitzetten (de aanval) ‘De wedstrijd controleren’ (scouten) actiedrempel bereikt? → selectieve middelen toepassen (wisselspeler het veld in)

Waar begint u aan? n n n n Minder bespuitingen Minder kans op resistentie tegen middelen Minder zorgen om veiligheid en regels Meer waarnemen (‘scouten’) Meer kennis Minder routine Minder zekerheid (niet in glastuinbouw)

Stimuleren van natuurlijke vijanden n n Selectieve i. p. v. breedwerkende middelen In de kas: l alternatief voedsel l hogere RV l organisch materiaal aanbrengen (in onderzoek) In de bewaring (bloembollen): l geen of selectieve heetstook/warmwaterbehandeling l bollen langer ongeschoond bewaren l hoge(re) RV In open teelten: l houtwallen, meerjarige gras-/kruidenranden l bloemstroken, vroeg bloeiende planten l organisch materiaal toevoeren aan de bodem Let er wel op dat u niet ook de plaagorganismen stimuleert

Stimuleren van natuurlijke vijanden

Het scouten n n Kijken Herkennen Registreren / markeren Hulpmiddelen l signaalplaten l vangbekers l feromoonvallen l UV-lamp

Uitzetten van natuurlijke vijanden n n Welke? l Lieveheersbeestjes, roofmijten en aaltjes kunnen ook buiten uitgezet worden Hoeveel? l volg de instructies van de leverancier Methoden, bijv. : l strooien (uit flessen of potten) l kweekzakjes ophangen l motorluchtvernevelaar (bv. bij roofmijten) l sproeien, gieten, druppelen (bij aaltjes) Herhaaldelijk uitzetten is vaak nodig Voorwaarden l Klimaat l Voedsel l Gewas

Geïntegreerde bestrijding Het bestrijden van een plaag of ziekte met een combinatie van chemische, biologische en fysische methoden n Gebruik middelen die de natuurlijke vijanden (bijna) ongemoeid laten. Gebruik middelen met een korte nawerking Voor neveneffecten zie www. koppert. nl, www. biobest. be of www. syngenta. nl

U wilt dat het werkt? n n n n Natuurlijke vijanden: succesvol in de glastuinbouw, daarbuiten nog geen wondermiddel, maar wel mooi meegenomen Laat u informeren door een adviseur en collega’s met ervaring. Verdiep u in het onderwerp. Maak een gewasbeschermingsplan. Experimenteer op (een deel van) uw/het bedrijf en vergelijk. Houd het in de gaten dan kunt u corrigeren wanneer dat nodig blijkt. De basis is goed scouten.