PHNG GDT KIN XNG TRNG THCS QUANG TRUNG

PHÒNG GD&ĐT KIẾN XƯƠNG TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG Giáo viên thực hiện : VŨ THỊ TUYẾT

PHÒNG GD&ĐT KIẾN XƯƠNG TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG Giáo sư Georges Charpak - viện sĩ Viện hàn lâm khoa học Pháp (Giải Nobel Vật lý năm 1992 ) 1995 V. Những thuận lợi, khó khăn và đề xuất khi dạy Sinh học theo PP “Bàn tay nặn bột ” I. Cơ sở khoa học II. Một số PP tiến hành thực nghiệm tìm tòi nghiên cứu Sinh học IV. Tiến trình dạy học theo PP “ Bàn tay nặn bột ” III. Các nguyên tắc của PP “ Bàn tay nặn bột”

PHÒNG GD&ĐT KIẾN XƯƠNG TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG Giáo sư Georges Charpak - viện sĩ Viện hàn lâm khoa học Pháp (Giải Nobel Vật lý năm 1992 ) 1995 V. Những thuận lợi, khó khăn và đề xuất khi dạy Sinh học theo PP “Bàn tay nặn bột ” I. Cơ sở khoa học II. Một số PP tiến hành thực nghiệm tìm tòi nghiên cứu Sinh học IV. Tiến trình dạy học theo PP “ Bàn tay nặn bột ” III. Các nguyên tắc của PP “ Bàn tay nặn bột”

PHÒNG GD&ĐT KIẾN XƯƠNG TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG I. CƠ SỞ KHOA HỌC Giáo sư Georges Charpak - Viện sĩ Viện hàn lâm khoa học Pháp (Giải Nobel Vật lý năm 1992 ) 1995 - Chu tro ng hi nh tha nh kiê n thư c: + Bă ng ca c thi nghiê m, ti m to i; + Chi nh ho c sinh ti m ra câu tra lơ i; - Tạo tính tò mò, ham muốn, say mê khoa học; - Rèn kĩ năng diễn đạt (nói, viết. . ) - Phương pha p da y ho c ti ch cư c; - Dựa trên thi nghiê m nghiên cư u; - A p du ng môn khoa ho c tư nhiên; QUAN SÁT- THÍ NGHIỆM – LÀM MÔ HÌNH – NGHIÊN CỨU TÀI LIỆU …

PHÒNG GD&ĐT KIẾN XƯƠNG TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG I. CƠ SỞ KHOA HỌC DẠY HỌC SINH HỌC TRƯỚC Đ Y DẠY HỌC SINH HỌC THEO PHƯƠNG PHÁP “LAMAP” Chủ yếu qua nhìn, xem Học sinh học thông qua thí nghiệm trực tiếp Do giáo viên thực hiện là chính Chính cá nhân học sinh tự làm

PHÒNG GD&ĐT KIẾN XƯƠNG TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG I. CƠ SỞ KHOA HỌC Vấn đề khoa học HS tự Đặt câu hỏi, giả thuyết Ban đầu Điều gì sẽ xảy ra? Tiến hành thí nghiệm Kiểm chứng Đưa ra kết luận Thông qua: ( so sánh, thảo luận, phân tích, tổng hợp…)

PHÒNG GD&ĐT KIẾN XƯƠNG TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG 1. Phương pháp Quan sát: Là một quá trình tri giác ( mắt thấy tai nghe) và ghi lại mọi yếu tố liên quan đến đối tượng nghiên cứu phù hợp với mục tiêu nghiên cứu nhằm mô tả phân tích, nhận định, đánh giá; 2. Phương pháp thí nghiệm: Đây la phương pha p đươ c khuyê n khi ch thư c hiê n trong bươ c tiê n ha nh thi nghiê m ti m to i, nghiên cư u khi gia ng da y trong phương pha p “LAMAP 3. Phương pháp làm mô hình: Sẽ giúp HS hiểu về cơ chế hoạt động mà phương pháp quan sát và thí Nghiệm trực tiếp không làm rõ được. 4. Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Được sử dụng để HS tìm ra câu trả lời cho câu hỏi mà chính các em tự đề xuất trên cơ sở mâu thuẫn giữa các nhận thức ban đầu của HS ( không phải là nghiên cứu tài liệu để trả lời các câu hỏi mà GV đưa ra ).

PHÒNG GD&ĐT KIẾN XƯƠNG TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG * Nguyên tắc về tiến trình sư phạm: (6 nguyên tắc) 1. HS quan sát: Thực tại Vật thật Hiện tượng Gần gũi Dễ cảm nhận Lập luận 2. Trong quá trình học: Đưa ra lí lẽ Các ý kiến Thảo luận Kết quả đề xuất Xây dựng kiến thức cho mình Tổ chức theo tiến trình sư phạm 3. Các hoạt động đề ra: Nâng cao dần mức độ học tập Chương trình học tập được nâng cao Dành phần lớn quyền tự chủ cho HS Tối thiểu 2 giờ/ tuần 4. Thời gian cho 1 đề tài: Có thể kéo dài trong nhiều tuần Các hoạt động có tính liên tục Phương pháp sư phạm đảm bảo trong suốt quá trình học tập

PHÒNG GD&ĐT KIẾN XƯƠNG TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG 5. Vở thí nghiệm: Mỗi HS phải có 1 quyển Ghi theo cách thức và ngôn ngữ riêng của mình 6. Mục tiêu chính: Là sự chiếm lĩnh dần của HS các khái niệm (khoa học, kĩ thuật…) Tạo sự vững vàng trong diễn đạt nói và viết * Những đối tượng tham gia: (4 nguyên tắc) 1. Gia đình, địa phương… (khuyến khích, ủng hộ) 4. Internet (tìm thông tin) 2. Địa phương, các nhà khoa học GIÁO VIÊN (tham gia theo khả năng) 3. Nơi đào tạo GV (giúp kinh nghiệm và PP)

PHÒNG GD&ĐT KIẾN XƯƠNG TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG Bươ c 1: Ti nh huô ng xuâ t pha t va nêu vâ n đê : Bươ c 2: Bô c lô quan điê m ban đâ u cu a HS: Bươ c 3: Đê xuâ t câu ho i hay gia thuyê t va thiê t kê phương a n thư c nghiê m: Bươ c 4: Tiê n ha nh thư c nghiê m ti m to i – nghiên cư u. Bươ c 5: Kê t luâ n va hơ p thư c ho a kiê n thư c.

PHÒNG GD&ĐT KIẾN XƯƠNG TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG NHIỆM VỤ CỦA HỌC SINH Sử dụng vở thí nghiệm VAI TRÒ CỦA GIÁO VIÊN 1 HS quan sát, thực hiện thí nghiệm Chuẩn bị 1 tình huống mở có liên quan đến vấn đề đặt ra; 2 HS ngạc nhiên, đặt ra các câu hỏi Kiểm soát lời nói, cấu trúc câu hỏi, chính xác hóa từ vựng của HS. 3 Trình bày các ý tưởng của mình, đối chiếu với những bạn khác. HS ghi vở Chính xác hóa các ý tưởng của HS, tổ chức đối chiếu các biểu tượng ban đầu của HS. HS ghi vở Giúp HS hình thành các vấn đề khoa học và đưa ra các giả thuyết khoa học (Chú ý làm rõ và quan tâm đến sự khác biệt giữ các ý kiến) HS ghi vở - Tổ chức đối chiếu các ý kiến sau 1 thời gian mà HS có thể suy nghĩ; - Khẳng định lại các ý kiến về phương pháp kiểm chứng giả thuyết mà HS đề xuất. Từ những vấn đề khoa học được xác định -> xây dựng giả thuyết 4 5 Hình dung các PP để kiểm chứng các giả thuyết bằng ( thí nghiệm, quan sát, làm mô hình, nghiên cứu tài liệu…) 6 Kiểm chứng các giả thuyết bằng 1 hoặc các phương pháp đã hình dung ở trên ( thí nghiệm, quan sát, làm mô hình, nghiên cứu tài liệu…) 7 HS thu nhận các kết quả và ghi chép lại để trình bày. Tập hợp các điều kiện thí nghiệm nhằm kiểm chứng các ý tưởng nghiên cứu được đề xuất. HS ghi vở Động viên HS và yêu cầu bắt đầu lại tiến trình nghiên cứu. Nếu sai thì quay lại bước 3 8 HS kiểm tra lại tính hợp lí của các giả thuyết mà tôi đưa ra Nếu đúng : Kết luận và ghi nhận kết quả. Giúp HS các phương pháp trình bày các kết quả HS ghi vở - Giúp HS lựa chọn các lý luận và hình thành kết luận. - Đề nghị một tình huống ngược lại

PHÒNG GD&ĐT KIẾN XƯƠNG TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG * GV: - Không phải tốn thời gian cho việc thuyết trình giảng giải; - Kiến thức được học sinh tiếp nhận 1 cách tự nhiên, thởi mái, không gò ép; - Rèn luyện được kĩ năng xử lí tình huống, nâng cao năng lực sư phạm… * HS: - Có được kĩ năng phán đoán, lập luận, bảo vệ ý kiến cá nhân; - Mạnh dạn, tự tin trước đám đông; - Phát huy tính tò mò, khả năng tìm tòi, lòng say mê khoa học; - Tự chiếm lĩnh kiến thức qua thực nghiệm sẽ nhớ lâu; - Rèn luyện kĩ năng diễn đạt ( nói, viết…), quan sát, làm thí nghiệm…

PHÒNG GD&ĐT KIẾN XƯƠNG TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG 6. Kỹ năng của GV 1. Cơ sở vật chất 5. Nhận thức 4. Đánh giá 2. Thời gian 3. Số HS mỗi lớp

PHÒNG GD&ĐT KIẾN XƯƠNG TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG -Bàn ghế được bố trí theo dãy nối tiếp nhau -> không thuận lợi cho việc tổ chức học theo nhóm; -Phòng học bộ môn chủ yếu là ghép và chưa thật đầy đủ cho việc giảng dạy bộ môn; 1. KHÓ KHĂN CƠ SỞ VẬT CHẤT -Trang thiết bị và phương tiện hỗ trợ cho các hoạt động dạy học còn thiếu như máy chiếu, máy tính, máy chiếu sách… -Dụng cụ thí nghiệm, thực hành chưa đồng bộ, một số thiếu chính xác; -Nguồn hỗ trợ cho các hoạt động còn hạn chế.

PHÒNG GD&ĐT KIẾN XƯƠNG TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG 2. KHÓ KHĂN VỀ THỜI GIAN Thời lượng 45 phút cho 1 tiết học rất khó áp dụng dạy học theo phương pháp “LAMAP” là không đủ, đa phần kéo dài hơn so với quy định do: + Cấu trúc SGK nhiều bài còn nặng về lí thuyết; lượng kiến thức cần truyền tải cho học sinh tương đối nhiều; + Học sinh ghi vở thực nghiệp tốn thời gian; làm thí nghiệm có thể thất bại nhiều lần… Nên thường ảnh hưởng đến các tiết học khác.

PHÒNG GD&ĐT KIẾN XƯƠNG TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG 3. KHÓ KHĂN SĨ SỐ HỌC SINH Số học sinh trên một lớp thường quá đông Việc tổ chức học tập theo nhóm rất khó khăn Cũng gây khó khăn trong việc tổ chức các hoạt động tham quan, dã ngoại, điều tra tế cho học sinh… Không phát huy được hiệu quả của phương pháp “Bàn tay nặn bột”

PHÒNG GD&ĐT KIẾN XƯƠNG TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG 4. KHÓ KHĂN TRONG ĐÁNH GIÁ * Đánh giá giờ dạy của GV: + Mang nặng tính hình thức: ( có sử dụng CNTT, TN 0 … và có thành công hay không ) + Chưa chú ý nhiều đến hiệu quả hoạt động nhận thức cho HS; + Trong quá trình học thường có nhiều diễn biến bất ngờ không lường trước được -> có thể không hoàn thành tất cả các khâu trong 1 tiết học -> giờ dạy không được đánh giá cao => Gv e dè khi áp dụng. * Kiểm tra kiến thức của HS hiện nay chủ yếu là kiểm tra sự ghi nhớ và vận dụng lí thuyết của HS “thi gì, học đấy” * Kiểm tra, đánh giá, thi cử chưa thật đổi mới theo hướng đánh giá kĩ năng và sự sáng tạo của học sinh

5. NHẬN THỨC CỦA HS * Trình độ nhận thức của HS trong lớp không đồng đều; vốn kiến thức thực tế ít; * Học sinh vẫn còn thói quen đọc chép; học thuộc lòng; học để lấy điểm cao, một số học chống đối … mà không phải là sự tò mò, ham muốn khám phá, yêu và say mê môn học; tự mình chiểm lĩnh kiến thức; * Phần lớn HS còn nhút nhát, ngại giao tiếp, một số còn mặc cảm, không tự tin trong diễn đạt, phát biểu ý kiến, trong thí nghiệm tìm tòi nghiên cứu và các hoạt động trao đổi thảo luận…

6. KỸ NĂNG CỦA GIÁO VIÊN * Một số GV dạy chéo ban nên: + Kiến thức chuyên sâu về sinh học chưa thật vững vàng; + khả năng linh hoạt trong ứng phó các tình huống bất ngờ xảy ra trong tiết học…; * Do mới tiếp cận phương pháp vì vậy việc áp dụng còn hạn chế nên: + Gặp khó khăn trong việc nêu ra tình huống mở đầu cho mỗi bài dạy; + Trong tiến trình dạy học, ở 1 số bài, GV không có đủ kiến thức và khả năng tìm ra 1 số TN chứng minh; * Việc tìm hiểu thiết bị và các phương tiện hỗ trợ đôi khi còn hạn chế…

PHÒNG GD&ĐT KIẾN XƯƠNG TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG Bươ c 1: Ti nh huô ng xuâ t pha t va nêu vâ n đê : - Do gia o viên đưa ra như mô t ca ch dâ n dă t va o ba i ho c - Pha i ngă n go n, gâ n gu i dê hiểu đối vơ i ho c sinh - Nhă m lô ng ghe p câu ho i nêu vâ n đê - Ti nh huô ng ca ng ro ra ng thi viê c dâ n nhâ p cho câu ho i nêu vâ n đê ca ng dê. Kinh nghiệm thực hiện: - Chuẩn bị một tình huống mở có liên quan đến vấn đề khoa học đặt ra. - Căn cứ vào nội dung khoa học của bài học, chọn khái niệm chủ chốt cần hình thành, dựa trên những tình huống gần gũi quen thuộc với học sinh để làm tình huống xuất phát. - Cũng có thể bắt đầu từ một hiện tượng phổ biến trong tự nhiên hay từ một thí nghiệm sinh học đơn giản để làm tình huống xuất phát.

Bươ c 2: Bô c lô quan điê m ban đâ u cu a HS: - La m hi nh tha nh ca c câu ho i cu a ho c sinh - Gv khuyê n khi ch HS nêu như ng suy nghi , nhâ n thư c ban đâ u cu a mi nh bằng lời nói, viết, vẽ trươ c khi đươ c ho c kiê n thư c mơ i - Co thê yêu câ u ho c sinh nhă c la i kiê n thư c cu đa ho c co liên quan đê n kiê n thư c mơ i Kinh nghiệm thực hiện: - Công việc được thực hiện dưới sự hướng dẫn bởi giáo viên, giáo viên có thể giúp sửa chữa, phát biểu lại các câu hỏi để đảm bảo đúng nghĩa, tập trung vào lĩnh vực khoa học và tạo điều kiện cho việc nâng cao khả năng diễn đạt nói của học sinh; - Sự chọn lựa có định hướng, có căn cứ của giáo viên trong việc khai thác câu hỏi của học sinh một cách hiệu quả (nghĩa là thích hợp với một tiến trình xây dựng, có tính đến các dụng cụ thực nghiệm và tài liệu sẵn có) có thể dẫn đến việc học một nội dung trong chương trình.

Bươ c 3: Đê xuâ t câu ho i hay gia thuyê t va thiê t kê phương a n thư c nghiê m: * Đê xuâ t câu ho i: - Tư như ng kha c biê t ban đâ u -> đê xuâ t ca c câu ho i - Xoa y va o như ng quan niê m liên quan đê n ca c kiê n thư c tro ng tâm cu a ba i - Câ n pha i cho n lư a quan niê m ban đâ u tiêu biê u theo mục đích dạy học * Đê xuâ t phương a n thi nghiê m nghiên cư u: - Tư ca c câu ho i đươ c đê xuâ t nêu câu ho i cho ho c sinh - HS đê xuâ t ca c gia thuyê t va thiê t kê ca c phương a n thư c nghiệm tìm to i đê kiê m chư ng Kinh nghiệm thực hiện: - Cách quản lí tạo nhóm học sinh của giáo viên (ở các mức khác nhau tùy thuộc hoạt động, từ mức độ cặp đôi đến mức độ cả lớp); các yêu cầu đặt ra (các chức năng và hành vi mong đợi ở từng nhóm). - Giúp học sinh hình thành các vấn đề khoa học và tiếp theo là đặt ra các giả thuyết khoa học (chú ý làm rõ và quan tâm đến sự khác biệt giữa các ý kiến). - Tổ chức việc đối chiếu các ý kiến sau một thời gian tạm đủ mà học sinh có thể suy nghĩ. - Khẳng định lại các ý kiến về phương pháp kiểm chứng giả thuyết mà học sinh đề xuất.

Bươ c 4: Tiê n ha nh thư c nghiê m ti m to i – nghiên cư u. - Tư đề xuất phương a n ti m to i nghiên cư u -> lư a cho n du ng cu thi nghiê m , thiê t bi da y ho c để tiê n ha nh nghiên cư u; - Ưu tiên thi nghiê m trư c tiê p trên vâ t thâ t - Co thê la m trên mô hi nh hoă c quan sa t tranh ve Kinh nghiệm thực hiện: - Tập hợp các điều kiện thí nghiệm, hay hướng dẫn HS quan sát nhằm kiểm chứng các ý tưởng nghiên cứu được đề xuất. - Việc quản lí các ghi chép cá nhân của học sinh. - Giúp học sinh phương pháp trình bày kết quả.

Bươ c 5: Kê t luâ n va hơ p thư c ho a kiê n thư c. - Ca c câu tra lơ i dâ n đươ c gia i quyê t, gia thuyê t đươ c kiê m chư ng, kiê n thư c đươ c hi nh tha nh; - Yêu câ u ho c sinh nhi n la i, đô i chiê u la i quan niê m ban đâ u-> cho kê t luâ n - Gia o viên to m tă t, kê t luâ n va hê thô ng la i - Ho c sinh ghi va o vơ như la kiê n thư c cu a ba i ho c Kinh nghiệm thực hiện: - Giúp học sinh lựa chọn các lí luận và hình thành kết luận. - Đề nghị một tình huống ngược lại. Đặt ra các câu hỏi mới - Tùy thuộc vào tính chất của các câu hỏi mới (sự phù hợp với chương trình, tính hiệu quả…) và tùy thuộc vào những điều kiện bó buộc về vật chất và thời gian mà các câu hỏi này có thể dẫn đến một quá trình tìm tòi nghiên cứu mới hay không.

PHÒNG GD&ĐT KIẾN XƯƠNG TRƯỜNG THCS QUANG TRUNG Giáo viên thực hiện : VŨ THỊ TUYẾT Trà giang, ngày 04 tháng 12 năm 2015