Peuter 24 maanden en hun eerste stapjes in

Peuter (24 maanden) en hun eerste stapjes in rekenland aan de hand van de mama: wat is haar rol? Scriptie ingediend door Liesbet Adriaensens en Laura Desmedt onder begeleiding van Annelies Ceulemans Rekengroep 31 mei 2011 – Annelies Ceulemans Universiteit Gent – Ontwikkelingsstoornissen

Achtergrond Onderzoeks opzet Onderzoeks vragen Analyses Resultaten Presentatie • Scriptie neergelegd • Deel doctoraat: interactie moeder-kind & vroeg numerieke vaardigheden kind • Eerste resultaten • Advies en bedenkingen omtrent verdedigbaarheid Rekengroep 31 mei 2011 – Annelies Ceulemans Universiteit Gent – Ontwikkelingsstoornissen

Achtergrond Onderzoeks opzet Onderzoeks vragen Achtergrond Prevention & Probleemstelling • Detection children at risk: the sooner, the better (Coleman, Buysse, &ouder-kind Neitzel, 2006) interactie ivm numerieke Studies omtrent vaardigheden van 2 -jarige kinderen eerder beperkt • Early predictors and core deficits dyscalculia: • Studies mbt numerieke vaardigheden > 3 jaar number sense (e. g. , Gersten, Jordan, & Flojo, 2005) (e. g. Lefevre et al. 2009) • Analyses Ø Individual differences in preschool primary Studies mbt taalontwikkeling wel aandacht voor school (Aunola, leeftijdsgroep Leskinen, Lerkkanen, & Nurmi, 2004; Desoete Grégoire, 2006, Stock, deze (e. g. Alvarenga & Piccini, &2009) Desoete, & Roeyers, 2009) 2 jaar toch belangrijke leeftijd omwille van leren telwoorden • Basic form in infants: number discrimination (e. g. , Xu (Mix, 2009; Wynn, 1992) & Arriaga, 2007) Resultaten Naar analogie ouder-kind interactie taalontw. : ofonderzoek Ø See the difference between two numbers items mbt ouder-kind interactie & numerieke vaardigheden Rekengroep 31 mei 2011 – Annelies Ceulemans Universiteit Gent – Ontwikkelingsstoornissen 3

Achtergrond Onderzoeks opzet Onderzoeks vragen Analyses Onderzoeksopzet Prevention Rol nagaan van ouder-kind interacties • Detection children at risk: the sooner, omtrent the better (Coleman, Buysse, & Neitzel, 2006) numerieke ervaringen mbt numerieke vaardigheden kind. • Early predictors and core–deficits dyscalculia: Meten numerieke thuiservaringen en vaardigheden kind via number sense (e. g. , Gersten, Jordan, & Flojo, 2005) zelf samengestelde vragenlijst omtrent numerieke ervaringen Ø Individual differences in preschool primary school (Aunola, Leskinen, Lerkkanen, & Nurmi, 2004; Desoete & Grégoire, 2006, Stock, Meten van&spontane Desoete, Roeyers, 2009)numerieke interacties (ervaringen) tussen ouder en kind tijdens een spelmoment/observatie via duplospel • Basic form in infants: number discrimination (e. g. , Xu Resultaten & Arriaga, Meten van 2007) numeriek-gerelateerde vaardigheid nl. Ø See the difference between twozoekboxtaak numbers of items onderscheiden van aantallen via een Rekengroep 31 mei 2011 – Annelies Ceulemans Universiteit Gent – Ontwikkelingsstoornissen 4

Achtergrond Onderzoeks opzet Numerieke vragenlijst (interactie) • Zelf-samengestelde vragenlijst gebaseerd op • • • Onderzoeks vragen • Analyses Resultaten Ouderlijke betrokkenheid ontwikkelingsvooruitgang (Stim. Q ) Geobserveerde gedragingen (Benigno & Ellis, 2004; Tudge, 2009) Items vragenlijst (Lefevre et al. 2009) Opgedeeld in (frequentie/maand): 1 (nooit) • 2 (soms) Vragen mbt vaardigheden van het kind 3 (veel) 4 (nvt) vaardigh Hoeveel keer in de voorbije maand heeft uw kind… • • Vragen mbt activiteiten/initatief van ouder (moeder) interactie Vragen mbt gezamenlijke activteiten interactie Hoeveel keer in voorbije maand hebt u; toen u bezig was met uw kind Rekengroep 31 mei 2011 – Annelies Ceulemans Universiteit Gent – Ontwikkelingsstoornissen 5

Achtergrond Onderzoeks opzet Duplospel (interactie) • in blikken doos. Blokjes die je nodig hebt zitten hierin. (5’). • Onderzoeks vragen Analyses Instructie: samen huisje nabouwen met extra blokjes Extra set: idem blokjes als model met extra blok met 3 konijntjes en extra blok met het cijfer 2 (zelfde lay-out) • Opzet: wordt er iets gedaan met numerieke blokjes? ü Aandacht voor “verkeerde” blokken? ü Benoemen van aantallen of niet? Interactie tussen ouder-kind: alles wat mama doet om kind te stimuleren Resultaten Vaardigheden van kind zelf: reactie kind of spontaan Rekengroep 31 mei 2011 – Annelies Ceulemans Universiteit Gent – Ontwikkelingsstoornissen 6

Achtergrond Manuele Zoektaak Manual Search Task(vaardigheid) (e. g. Feigenson & Carey, 2003) Box placed on table. 1 ball on box, then hided. 3 balls on box, then hided. Analyses Infant allowed to retrieve 1 ball. Other 2 removed. Resultaten 1 -object (exp. empty) trial 3 -object (2 remaining) trial Onderzoeks opzet Onderzoeks vragen Rekengroep 31 mei 2011 – Annelies Ceulemans Universiteit Gent – Ontwikkelingsstoornissen Box stays on table. Experimenter asks if he can help and gives remaining balls from the box to child. 3 -object (exp. empty) trial 7

Achtergrond Onderzoeks opzet Onderzoeks vragen Analyses Resultaten Onderzoeksvragen • Is er een verband tussen de mate van moeder-kind interactie tijdens het duplospel en de vroeg-numerieke vaardigheden van kinderen (gemeten met zoektaak) op 2 jaar? Speelt ouder-kind interactie een rol op 2 -jarige leeftijd wat betreft het kunnen onderscheiden van aantallen • Strookt de schriftelijke informatie uit de vragenlijst met de geobserveerde informatie tijdens het duplospel wat betreft de interactie? Is het duplospel goede maat voor spontane interactie? Rekengroep 31 mei 2011 – Annelies Ceulemans Universiteit Gent – Ontwikkelingsstoornissen 8

Achtergrond Onderzoeks opzet Onderzoeks vragen Analyses Analyse Numerieke vragenlijst • Beoordeling: score van 0 – 2 ~ geantw. frequentie ü 0: nooit & nvt ü 1: soms ü 2: veel Optelling van scores per deelnemer per onderverdeling (interactie of vaardigheid van het kind) • Resultaat: totaalscore 2 subschalen: interne consistentie Resultaten Kennis van het kind: 0. 86 Interactie ouder-kind: 0. 90 Rekengroep 31 mei 2011 – Annelies Ceulemans Universiteit Gent – Ontwikkelingsstoornissen 9

Achtergrond Onderzoeks opzet Onderzoeks vragen Analyses Analyse Duplospel • Coderen videomateriaal: codeerschema Na bekijken 10 filmpjes: gedragingen&interacties - items Onderverdeling in interactie en kennis van het kind Turving (frequentiescore obv voorkomen) • Beoordeling: score tussen 0 - 3 afh. van complexiteit Deze score werd vermenigvuldig met frequentiescore om gewicht te geven aan de ‘meer ontwikkelde items’ • Resultaat: totaalscore 2 subschalen: interne consistentie Resultaten Kennis van het kind: 0. 17 (niets mee gedaan in analyse) Interactie: 0. 61 (in belang masterproef toch opgenomen) Rekengroep 31 mei 2011 – Annelies Ceulemans Universiteit Gent – Ontwikkelingsstoornissen 10

Achtergrond Onderzoeks opzet Onderzoeks vragen Analyses Verantwoording scores duplospel Redenering: hoe meer kinderen gevorderd zijn op bepaald item hoe vaardiger in omgaan met numerieke aspecten score 0: Ø het kind doet of zegt iets fout Ø mama geeft geen correcte wisk. Info (enk. ipv meerv) score 1: Ø kind zoekt bepaald blokje en vindt het behalve numerieke Resultaten Ømama of kind haalt meerv. aan bij bv. blok ‘konijntjes’ Rekengroep 31 mei 2011 – Annelies Ceulemans Universiteit Gent – Ontwikkelingsstoornissen 11

Achtergrond Onderzoeks opzet Onderzoeks vragen Analyses Resultaten Verantwoording scores duplospel score 2: Ø aanhalen wisk. begrippen behalve vormen en getallen: (hetzelfde, veel, minder, op, erin, nog, …) Ø kind voert handeling in de ruimte uit met hulp score 3: Ø stimulatie mama bij items mbt vormen of getallen (getalwoorden/rangtelwoorden) Ø kind geeft op vraag van mama numeriek blokje of aantal blokjes Ø matching en zelfstandig uitvoeren van handeling in de ruimte Rekengroep 31 mei 2011 – Annelies Ceulemans Universiteit Gent – Ontwikkelingsstoornissen 12

Achtergrond Onderzoeks opzet Onderzoeks vragen Analyse Zoekboxtaak • Zoektijden per trial en per kind opgeteld zodat: ü Totale zoektijd expected empty trials/aantal trials (4) ü Totale zoektijd unexpected empty trials/ aantal trials (2) Unexpected empty trials – expected empty trials Analyses • Succesvol onderscheiden aantallen verwachting Resultaten Zoektijd unexpect. empty trials > zoektijd expect. empty trials Rekengroep 31 mei 2011 – Annelies Ceulemans Universiteit Gent – Ontwikkelingsstoornissen 13

Achtergrond Onderzoeks opzet Onderzoeks vragen Analyses Resultaten Resultaat Enkelvoudige lineaire regressie: De determinatiecoëfficiënt (R 2 linear) geeft aan dat 10. 80 % van de variantie in totaalscore op de manuele zoektaak wordt verklaard door de variantie in de vroegnumerieke moeder- kind interactie tijdens het duplospel. Deze samenhang is significant, namelijk F(1, 38) = 4, 62, p ≤. 05. onderzoeksvraag 1 Bij een hogere score op de zoektaak is er ook significant meer vroeg- numerieke moeder- kind interactie tijdens het duplospel Rekengroep 31 mei 2011 – Annelies Ceulemans Universiteit Gent – Ontwikkelingsstoornissen 14

Achtergrond Onderzoeks opzet Onderzoeks vragen Analyses Resultaten Resultaat onderzoeksvraag 2 Positief verband op plot tussen numerieke moederkind interactie tijdens het duplospel en de interactiescore op de numerieke vragenlijst ingevuld door de ouders. Dit verband wordt bevestigd door de correlatiecoëfficiënt (r =. 59) en is significant (p ≤. 01). Ouders die rapporteren dat ze thuis meer vroeg- numerieke ervaringen aanbieden aan kinderen, vertonen tijdens het duplospel ook meer tekenen van die vroeg- numerieke interacties. Rekengroep 31 mei 2011 – Annelies Ceulemans Universiteit Gent – Ontwikkelingsstoornissen 15