PERSPEKTIVAT EKONOMIKE DHE EVROPIANE T VENDEVE T BALLKANIT

PERSPEKTIVAT EKONOMIKE DHE EVROPIANE TË VENDEVE TË BALLKANIT PERËNDIMOR Slavica Penev Tiranë, Kuvendi i Shqipërisë 13 mars 2013

PRIRJET DHE PERSPEKTIVAT EKONOMIKE TË VENDEVE TË BALLKANIT PERËNDIMOR

Ballkani Perëndimor si rajon 1 �Rajon relativisht i vogël dhe i pazhvilluar ◦ Më pak se 20 milion banorë ◦ PBB është 68. 9 miliard EUR (7% e EU 10, 0. 5% e EU 27) ◦ PBB në terma PPP p. c. 7850 EUR (49% e EU 10, 31% e mesatares së EU 27) �Madhësia, popullsia dhe niveli i zhvillimit ekonomik variojnë mes vendeve të rajonit _____ Ballkani Perëndimor mbulon: Shqipëri, Bosnje. Hercegovinë, Maqedoni, Mal i Zi, Serbi, dhe Kosovë* 1

Tabela 1. 1: Treguesit Bazë, vendet e Ballkanit Perëndimor, 2011 Popullsia (milion) PBB (mil PBB në EUR në PPP, EUR) për frymë, EU 27=100 PBB në EUR në PPP, për frymë Shqipëri 2. 8 9. 2 27 6800 Bosnje Hercegovinë 3. 8 13. 3 27 6800 2. 1 0. 6 7. 2 1. 7 7. 5 3. 3 30. 9 4. 7 38 42 35 n/a 9500 10500 8700 4810 18. 3 68. 9 34 7850 98. 9 502. 9 972 12630 63 100 15900 25100 Maqedoni Mal i Zi Serbi Kosovë* Ballkani Perëndimor BE-10 BE-27

Figura 1. 1: Rritja e PBB-së reale (në %) Rritje e fortë ekonomike në periudhën para krizës, e ndjekur nga një rënie e fortë në 2009 dhe rimëkëmbje e ngadaltë pas 2009

Figura 1. 2: Deficiti i llogarisë korente, 2007 -2011 (% e PBB-së) Kriza ekonomike coi në uljen e importeve dhe të deficiteve të llogarisë korente.

Figura 1. 3: Borxhi i jashtëm, 2007 -2011 (% e PBB-së) • Borxhi i jashtëm regjistroi rritje permanente në periudhën para krizës. • Megjithë uljen e deficiteve të llogarisë korente në 2009 dhe 2010, borxhi i jashtëm shënoi rritje të mëtejshme.

Figura 1. 4: Bilanci fiskal, 2007 -2011 (% e PBB-së) • Në 2007, rajoni pati suficit buxhetor prej 0. 3%. • Në 2009, mesatarja e deficitit buxhetor rajonal ishte 4. 9 për shkak të huamarrjes së gjerë nga FMN dhe INF të tjera • Mbeti poshtë mesatares së CEEB (5. 4%)

Figura 1. 5: Borxhi i përgjithshëm i qeverisë, 2007 -2011 (% e PBB-së) • Borxhi i përgjithshëm i qeverisë u rrit nga 37 % e PBB-së në 2009, në 44% në fund të 2011. • Nivelet e borxhit mbetën të larta krahasuar me nivelet e rreth 30 %, para krizës.

Figura 1. 6: Hyrjet e IHD-ve në vendet e Ballkanit Perëndimor 2007 -2011 (% e PBB-së) • Hyrjet e IHD-ve u ndikuan fuqishëm nga kriza. • Në periudhën para krizës, IHD 5. 688 mil. EUR në 2007 (9. 3% e PBB-së). • Në 2008 rajoni pati ulje të hyrjeve të IHD-ve, kryesisht si pasojë e ndikimit të krizës ekonomike globale.

Pikat e forta dhe dobësitë– Shqipëria Niveli i arritur i stabilitetit makroekonomik

Pikat e forta dhe dobësitë – Vendet e Ballkanit Perëndimor Niveli i arritur i stabilitetit makroekonomik

KLIMA E BIZNESIT DHE KONKURRUESHMËRIA E VENDEVE TË BALLKANIT PERËNDIMOR

Figura 2. 1: Renditjet e ‘Të Bërit Biznes’, Banka Botërore: 20092013 Raporti i Bankës Botërore “Të bërit biznes” është një analizë e plotë e rregullave dhe e pengesave për të filluar, operuar dhe mbyllur një biznes dhe krahason lehtësinë e të bërit biznes në mesin e më shumë se 180 vendeve të botës.

Shqipëri Bi. H Maqedoni Mal i Zi Serbi Kosovë Ballkani Perëndimor BE-10 Tabela 2. 1: Renditja e ‘Të Bësh Biznes', të Bankës Botërore, për vitin 2012 Renditja: lehtësia e të bërit biznes 85 126 23 51 86 98 78 47 Hapja e një biznesi 62 162 5 58 42 126 76 77 Marrja e lejeve të ndërtimit 185 163 65 176 179 144 152 85 Regjistrimi i pasurive 121 93 50 117 41 76 83 41 Furnizimi me elektricitet 154 158 101 69 76 112 103 Marrja e financimit 23 70 23 4 40 23 31 39 Mbrojtja e investitorëve 17 100 19 32 82 100 58 72 Pagesa e taksave 160 128 24 81 149 44 98 90 Tregtia ndërkufitare 79 103 76 42 94 124 86 56 Zbatimi i kontratave 85 120 59 135 103 138 107 49 Zgjidhja e falimentit / Mbyllje biznesi 66 83 30 44 103 87 69 56 Vlerat më të mira se mesatarja e Ballkanit Perëndimor janë shënuar me të kuqe

Tabela 2. 2: Indeksi i Perceptimit të Korrupsionit, Transparenca Ndërkombëtare, 2011 Pozicioni i vendit 95 Vendi Shqipëria Pikët e IPK 3. 1 91 Bosnje - Hercegovina 3. 2 69 66 86 Maqedonia Mali i Zi Serbia 3. 9 4. 0 3. 3 112 Kosova* 2. 9 87 55 Ballkani Perëndimor BE-10 3. 4 4. 7 Indeksi i Perceptimit të Korrupsionit (IPK) nga Transparenca Ndërkombëtare (Transparency International) mat nivelin e perceptuar të korrupsionit në sektorin publik në më shumë se 170 vende 1 Vlerat më të mira se mesatarja e Ballkanit Perëndimor janë shënuar me të kuqe

Tabela 2. 3: Treguesit Mbarëbotërorë të Qeverisjes, të Bankës Botërore, 2011 Cilësia rregullatore Zbatimi i ligjit Kontrolli i korrupsionit Shqipëri 0. 23 -0. 44 -0. 43 Bosnje - Hercegovinë -0. 1 -0. 36 -0. 32 Maqedoni 0. 28 -0. 30 -0. 06 Mal i Zi -0. 06 -0. 02 -0. 33 Serbi -0. 2 -0. 39 -0. 21 Kosovë* -0. 04 -0. 64 Ballkani Perëndimor 0. 02 -0. 36 -0. 33 BE-10 0. 97 0. 61 0. 25 Indeksi i treguesve të qeverisjes lejon krahasimet mes vendeve si dhe monitorimin e përparimit në vite. 1 Vlerat më të mira se mesatarja e Ballkanit Perëndimor janë shënuar me të kuqe

Figura 2. 2: Renditja e përgjithshme e Indeksit të Konkurrueshmërisë Globale, 2008/2009 -2012/2013

Bosnje Hercegov. Maqedoni Mal i Zi Serbi Indeksi i konkurrueshmërisë globale – renditjet e përgjithshme 1. Kërkesat themelore 2. Fuqizuesit e efiçencës 3. Faktorët e inovacionit dhe të sofistikimit Shqipëri Ballkani Perëndimor BE-10 Tabela 2. 5: Shtyllat e Konkurrueshmërisë (renditja), Konkurrueshmëria Globale, FEB, 2012 -2013 89 88 80 72 95 85 54 87 92 81 97 71 84 74 74 95 88 82 87 55 47 113 99 110 69 124 103 61 Klasifikimi për vitet 2012 -2013 është bërë për 144 vende. Sa më e ulët renditja, më mirë për vendin 1 Renditjet më të mira se Ballkani Perëndimor janë shënuar me të kuqe

Figura 2. 3: Faktorët më problematikë për të bërë biznes, 2012 -2013

Figure 2. 4: Tre faktorët kryesorë më problematikë për të bërë biznes, për secilin vend dhe për rajonin, FEB, RKG, 2012/13

Pikat e forta dhe dobësitë - Shqipëria Mjedisi i biznesit dhe konkurrueshmëria

Pikat e forta dhe dobësitë – Ballkani Perëndimor Mjedisi i biznesit dhe konkurrueshmëria

REFORMA RREGULLATORE – AGJENDA E RREGULLOREVE MË TË MIRA DHE MË TË ZGJUARA

Tabela 3. 1: Qasja sistemike ndaj agjendës për rregullore më të mira Shqipëri Bi. H Maqedoni Mal i Zi Serbi Kosovë* Strategjia e reformës rregullatore √ √ (RS) √ √ √ Segmentet e strategjisë së reformës rregullatore, si pjesë e dokumenteve të tjera strategjike të vendit √ (Shteti Bi. H & FBi. H) √ Nevoja për të rritur konkurrueshmërinë dhe rritjen ekonomike √ √ √ Angazhim ndërkombëtar (p. sh. angazhimi i integrimit në BE) √ √ √ Agjendë qeveritare reforme √ √ √ Qeveria √ √ (Shteti BH & FBi. H) √ √ Bizneset √ (RS) √ √ Qytetarët, opinioni kombëtar √ OJQ-të √ 1. 1. Qasje sistemike për një agjendë të rregulloreve më të mira 1. 2. Motivi kryesor për reformën rregullatore? 1. 3. Udhëheqja e zbatimit të reformës rregullatore

Tabela 3. 2: Kuadri institucional për reformën rregullatore në vendet e Ballkanit Perëndimor Vendi Autoriteti qendror i mbikëqyrjes rregullatore Shqipëri Bosnje & Hercegovinë Task forca e reformës rregullatore -Shteti i BH - Federata e BH - Republika Serbe Maqedoni Asnjë autoritet mbikëqyrës Këshilli për reformën rregullatore Strukturë qëndrore për rregullore më të mira dhe forcim kapacitetesh pranë Ministrisë së Shoqërisë së Informacionit dhe Administratës 1 Mal i Zi Këshilli për Reformën Rregullatore dhe Përmirësimin e Mjedisit të Biznesit Zyra për RIA dhe reformën rregullatore Këshilli për Zhvillimin Ekonomik Serbi Kosovë*

Tabela 3. 3: Agjenda e rregulloreve më të mira - Përdorimi i Analizës së Ndikimit Rregullator (RIA) në qeveri

Agjenda e rregulloreve më të mira -Përdorimi i mjeteve të cilësisë rregullatore që lidhen me transparencën në procesin legjislativ në qeveritë e Ballkanit Perëndimor

Figura 3. 5: Etapat e reformës rregullatore në Shqipëri

Pikat e forta dhe dobësitë – Shqipëria Reforma Rregullatore– Agjenda e rregulloreve më të mira

Pikat e forta dhe dobësitë – Vendet e Ballkanit Perëndimor Reforma rregullatore – Agjenda e rregulloreve më të mira dhe më të zgjuara

PROGRESI I VENDEVE TË BALLKANIT PERËNDIMOR NË TRANZICION, NË KONTEKSTIN E PROCESIT TË INTEGRIMIT NË BE

Pikat e forta dhe dobësitë– Shqipëria Progresi në procesin e integrimit evropian

Pikat e forta dhe dobësitë– Vendet e Ballkanit Perëndimor Progresi në procesin e integrimit evropian

Kriteri i 3 -të i Kopenhagenit– Pranimi i kriterit të acquis të Komunitetit *Me të verdhë - Vendi ka kapacitet për të përmbushur kërkesat e acquis në afat të mesëm; Me portokalli – Duhen akoma më shumë përpjekje për të përafruar legjislacionin me acquis-në e BE-së dhe për ta zbatuar atë në mënyrë efektive në periudhë afat-mesme; Me kafe - Kërkohen përpjekje të konsiderueshme dhe të qëndrueshme për të përafruar legjislacionin me acquis-në e BE dhe për ta zbatuar atë në mënyrë efektive në periudhë afat-mesme.

KAPITULLI V ROLI I PARLAMENTIT NË REFORMËN RREGULLATORE DHE NË PROCESIN E REFORMAVE EKONOMIKE

Tabela 5. 1: Struktura e parlamenteve në vendet e Ballkanit Perëndimor

Tabela 5. 2: Mbikëqyrja parlamentare e aktivitetit të qeverisë

Tabela 5. 3: Numri i komisioneve parlamentare në parlamentet e vendeve të Ballkanit Perëndimor

Tabela 5. 4: Komisionet parlamentare për Ekonomi dhe Financa në vendet e Ballkanit Perëndimor

BH Maqedoni Mal i Zi Serbi Kosovë* Departamenti kërkimor Shqipëri Tabela 5. 8: Departamentet kërkimore parlamentare dhe ekspertët, në VBP x 3 3 x (në nivel shtetëror) 5 1 x 17 4 6 2 x 10 7 x 6 4 Numri i punonjësve Numri i ekspertëve që punojnë për departamentet/komisionet parlamentare Departamenti/ Komisioni i Ekonomisë dhe Financës Numri i punonjësve 3 (shteti Bi. H) 4 10 (FBi. H) 4 4 13 * 10 2 1 4 * 8 11 6 4 3 3 2 3 3 6 5 7 3 1 1 6 3 3 (RS) Numri i ekspertëve 4 3 (shteti Bi. H) 6 (FBi. H) 1 (+2)3 (RS) Departamenti / Komisioni i ligjeve Numri i punonjësve Numri i ekspertëve 5 5 3 (shteti Bi. H) 5 (FBi. H) 1 (RS) 3 (shteti Bi. H) 5 (FBH) 1 (+2) (RS) Departamenti i Integrimit në BE Numri i punonjësve 5 Numri i ekspertëve 5 2 (shteti Bi. H) 2 (FBi. H) 1 (RS) 2 (shteti Bi. H) 8 (FBi. H) 1 (+2) (RS)

Tabela 5. 9: Pavarësia buxhetore e parlamenteve

Tabela 5. 10: Përdorimi i rregulloreve më të mira: mjetet e cilësisë rregullatore që lidhen me transparencën në procesin legjislativ në parlamentet e Ballkanit Perëndimor

Shqipëria - Komisioni i Ekonomisë dhe Financës

Shqipëria - Komisioni i Ekonomisë dhe Financës

Shqipëria: Komisioni i Integrimit Evropian