PERODONTAL HASTALIKLAR LE KARDYOVASKLER HASTALIKLAR ARASINDAK LK Prof

PERİODONTAL HASTALIKLAR İLE KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR ARASINDAKİ İLİŞKİ Prof. Dr. Murat AKKAYA Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi

İlk kez 1900 yılında Dr. William HUNTER ağız infeksiyonlarının birçok sistemik hastalıktan sorumlu olduğunu iddia etmiştir.

Mattila ve ark. tarafından 1989 yılında yayınlan ve ateroskleroz ile orofasiyal infeksiyonlar arasındaki ilişkiyi gösteren ilk çalışma periodontal hastalıkları miyocard infarktüsü için bağımsız bir risk faktörü olarak tanımlamıştır.

Dişeti hastalıkları mikroorganizmalardan kaynaklanan iltihaplardır. Dişeti hastalıklarını oluşturan mikroorganizmaların hastalık yapma güçleri yüksek olduğundan, bulundukları ağız bölgesinden kan dolaşımına girdiklerinde özellikle kalp ve damar sistemine yerleşip buralarda da sorunlara neden olmaktadırlar.

Dental problemlerin toksik şok sendromu ve beyin apsesine neden olduğu vakalar rapor edilmiştir. (Eley ve Manson, 2004)

Periodontal Hastalıklar Solunum Yolu Hastalıkları Hayes ve ark. , 1998 Serebrovasküler Hastalıklar Wu ve ark. , 2000 Baş ve Boyun Kanseri Tezal ve ark. , 2005 Osteopöröz Wactawski-Wende, 2001 Kardiyovasküler Hastalıklar Mattila ve ark. , 1989 Beck ve ark. , 1996 Erken Doğum ve DDA Offenbacher ve ark. , 1996 Kürklü, 2002 Diabetes Mellitus Kıran ve ark. , 2005

KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR Aterosklerozis Koroner kalp hastalığı Anjina Myokard infarktüsü

PERİODONTAL HASTALIKLAR İLE KARDİYOVASKÜLER HASTALIKLAR ARASINDA NE TÜR BİR İLİŞKİ OLDUĞU İDDİA EDİLMEKTEDİR

Derin periodontal cep ve eksik diş sayısının KVH’lar için önemli bir risk faktörü olduğu iddia edilmektedir. (Latronico M ve ark. , 2007)

Ağız hijyen düzeyi kalp hastalıklarıyla ilişkili bulunmuştur. Kötü ağız hijyenli kişiler, iyi hijyeni olanların iki katı kardiyovasküler hastalık riski altındadırlar. (Syrjanen J. ve ark. 1989)

Periodontitisli hastalarda kardiyovasküler hastalık riski periodontitis olmayanlara göre %25 artmaktadır. Daha genç yaştaki erkeklerde ise risk %70’e kadar çıkmaktadır. (De. Stefano ve ark. 1993)

Koroner kalp hastalığı olanların CD, Pl. I, BOP değerleri sağlıklılara göre daha kötüdür. (Machuca G ve ark. , 2012)

Sigara, dislipidemi, hipertansyon ve diabet gibi risk faktörleri bir çok hastada koroner aterosklerozisin varlığını açıklayamamaktadır. (Grau ve ark. , 1995)

İnflamasyonun ateroskleroz patogenezinde önemli bir rol oynadığına inanılmakta ve ateroskleroz ile diğer inflamatuar hastalıklar arasındaki muhtemel ilişkiye dikkat çekilmektedir. (Belstrøm D ve ark. , 2012)

Periodontal hastalıklar, kronik kalp hastalığının geleneksel risk faktörlerinden bağımsız bir risk faktörü yada markırıdır. (Humpherey LL ve ark. , 2008)

Kronik kalp hastalıklarının prevalans ve insidansı periodontal hastalıklarla birlikte artar ve bu nedenle de risk faktörü olarak tanımlanabilirler. (Bahekar AA ve ark. , 2007)

Periodontal hastalık ile sistemik hastalıklar arasındaki ilişki epidemiyolojik çalışmalar ile belgelenmiştir. Son dönemlerdeki çalışmalar ise nedensel ilişkilerin biyolojik mekanizmasının incelenmesi üzerine yoğunlaşmıştır. (Chun YH ve ark. 200)

Periodontal Hastalıklar ile Kardiyovasküler Hastalıklar Arasındaki Muhtemel Nedensel İlişki Mekanizması

Kan Vizkozitesi Periodontal İnfeksiyonun Kan Vizkozitesi Üzerine Etkisi Fibrinojen Beyaz kan hücresi sayımı Von Willebrand faktörü Kan vizkozitesi İskemik Kalp hastalığı

BAKTERİYEMİ Periodontal hastalık sonucu ülsere olmuş cep epiteli mikroorganizmalar ve ürünleri için sistemik dolaşıma bir giriş kapısı oluşturarak bunların diğer organlara yayılma imkanını verir.

Dental işlemlerde bakteriyemi riski İşlem Tek diş çekimi Çok diş çekimi Subgingival kazıma Gingivektomi Tam kalınlık flap Kanal tedavisi İp kullanımı Çiğneme Diş fırçalama bakteriyemi % 51 68 -100 51 -83 83 33 -83 0 -31 20 -58 17 -50 7 -50

Vasküler Endotelyal Aktivasyon Bakteriler dolaşıma girdikten sonra konak immün hücreleri tarafından hızla temizlenirler. Uzak organlarda yaşayabilmek ve etki edebilmek için geliştirdikleri stratejilerden bir tanesi de bu mikroorganizmaların vasküler endotelyal hücreleri istila etme yeteneğidir. (Desphande ve ark. , 1998; Dorn ve ark. , 1999)

Monositler ve Doku Makrofajları ile Etkileşim P. gingivalis ile enfekte insan aortik endotelyal hücrelerinde monosit adezyonunda artış gözlenmiştir. P. gingivalis zincirleri ile monositlerin enfeksiyonu proenflamatuar sitokinler, TNF-α ve IL-6 nın migrasyonu ve ekspresyonunu arttırır. Ayrıca LDL tutulumu artar ve köpük hücre formasyonu ilerler. (Pollreisz veark. , 2010)

Pro-trombotik ve Pro-koagülan Etkiler • Periodontitisli hastalarda artmış platelet aktivasyonunu kanıtlayan çalışmalar vardır. • Bu aktivasyon periodontal organizmaların plateletler üzerine direk etkilerine veya vasküler endotelyal veya düz kas hücrelerinin üzerine indirek pro-trombik etkisine dayandırılabilir • Pro-trombik/Pro-koagülan evre antimikrobiyal defansa hizmet eder.

Oral Bakteriler ve Ateromatik Plak Bozulması Bakteri veya bakteri ürünleri, stabil olmayan bir plağın fibröz kılıfının yırtılmasıyla yada lokal trombozisi tetikleyen apoptoz ile plak erozyonu sonucunda aterosklerozda kritik rol oynayabilir. (Virmani ve ark. , 2006; libby, 2009)

Aterosklerozla İlişkili Kalıtsal İmmün Sinyallerin Periodontal Bakterilerle Aktivasyonu Tool-like reseptörlerin ve onların sinyal yolaklarının aktivasyonu ve mikrobiyal infeksiyona karşı spesifik cevaba yol açar. Toollike reseptörlerin ekspresyonu, aterosklerotik lezyonlarda makrofajlar ve endotelyal hücrelere indüklenir. (Xu ve ark. , 2001; Edfeldt ve ark. , 2002)

Periodontal Patojenlerle Oksidatif Stres İndüksiyonu Periodontitisin aterogenezde etkisinin olabileceği diğer bir yol da oksidatif stres indüksiyonudur. Reaktif oksijen türleri aracılığı ile LDL oksidasyonu, makrofajlar tarafından kolesterol alımı ve köpük hücre formasyonu için ön şarttır. (Stoll ve Bedszus, 2006)

Periodontal Tedavinin Kardiyovasküler Hastalıklar Üzerine Etkisi

Periodontal hastalıklar, koroner kalp hastalıklarıyla ilişkili markırları yükseltirler. Periodontal tedavinin uygulandığı gurupta CRP seviyesi > 3 mg/L olan denek sayısı %38 düşmüştür. (Bokhari SA ve ark. , 2012)

Periodontitisin tedavisi ve önlenmesi ile aterosklerozun önlenmesine katkı sağlanabilir. (Tonetti MS. , 2009)

Periodontal tedaviyle sitemik inflamasyon markırlarında düzelme ve endotelial disfonksyonun önlenmesi sağlanabilir. (Behle JH ve ark. , 2006)

• Intima media kalınlığında tedavi sonrasında 12. ayda anlamlı bir azalma görülmüştür (Piconi ve ark. , 2009). • Tonitelli ve ark. , (2009) ise periodontal tedavinin flow mediated dilatattion üzerine pozitif etkisini rapor etmişlerdir.

Gözlem çalışmaları periodontal hastalık ve kardiyovasküler hastalıklar arasındaki ilşikiyi desteklemektedir. Her ne kadar kısa dönem çalışmalar periodontal tedavi girişimlerinin sistemik inflamasyon ve endotelyal disfonksiyonda azalma rapor etseler de, KVH’ ğı önlediklerine yada sonuçlarını etkilediklerine dair delil yoktur. (Lockhart ve ark. , 2012)

q. Ortak Risk Faktörleri q. Genetik Yatkınlık • Yaş • Sigara • Diyabet • Sosyoekonomik düzey • Stres • Obezite • Yanlış beslenme • Fiziksel aktivite eksikliği • Diş tedavisinden yararlanmamak • Sağlık bilincinin olmaması • Diğer faktörler Periodontal Hastalık Aterosklerozis/Trombozis Kardiyovasküler Hastalık

Periodontitisin kardiyovasküler hastalıklar ve aterosklerozis için risk faktörünü arttırdığına dair deliller sınırlıdır. (Niedzielska I ve ark. , 2008)

Amerikan Kalp Birliği (AKB) mevcut bilimsel delillerin ışığında periodontal hastalık ile kalp hastalığı arasında neden ve etki ilişkisinin bulunamadığını bildirmiştir.

Amerikan Kalp Birliği’nin literatür değerlendirmesi dişhekimliğinin; “İyi bir ağız sağlığı olmadan sistemik sağlık olamaz” mesajını destekler…. .

Dişhekimleri, kalp ve periodontal hastalıklar arasında uzun süredir bir ilişkiden şüphelenmektedirler. ANCAK Sağlık profesyonelleri, bu hastalıklar arasında neden ve etki yorumu yapmadan önce temkinli olmalıdırlar…