PERFORMANSA DAYALI DEERLENDRME Hazrlayan Melek Glah AHN BLM
PERFORMANSA DAYALI DEĞERLENDİRME Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN BÖLÜM -11
Performans değerlendirme; öğrencinin öğrendiklerini karşılaştığı problem durumlarına uygulayabilme veya belirli becerilerini kullanabilme yeteneği hakkında bilgi verir. PERFORMANS DEĞERLENDİRME NEDİR? Geleneksel değerlendirme yöntemlerinde çoğunlukla öğrencinin ne bildiği ile ilgilenilirken, performans değerlendirmede öğrencinin gerçekte neler yapabileceğine yani yeteneğine odaklanılır. Performans değerlendirmenin öne çıkan özellikleri; vÜrün ve süreç değerlendirme vÜst düzey zihinsel beceriler v. Sosyal ve duyuşsal beceriler v. Günlük yaşam ile ilişkili problem durumları Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
1. Performans değerlendirme ile diğer değerlendirme yöntemleriyle ölçülemeyecek karmaşık beceriler ölçülebilir. 2. Performans değerlendirme modern öğrenme teorisiyle uyumludur. Performans Değerlendirmenin Güçlü Yönleri 3. Performans değerlendirme öğretim ile ilişkilidir. 4. Performans değerlendirme öğrenciler için öğrenmeyi anlamlı kılar ve öğrenmeye motive eder. 5. Performans değerlendirmede ürüne, sürece ve hem ürün hem de sürece ilişkin değerlendirme mümkündür. Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
1. Performans değerlendirmeden elde edilen puanların güvenirliğini sağlamak zordur. 2. Performans değerlendirmeden elde edilen sonuçların genellenebilirliği düşük olabilir. Performans Değerlendirmenin Zayıf Yönleri 3. Performans değerlendirmede kullanılan ölçme ve değerlendirme araçlarının geliştirilmesi, uygulaması ve değerlendirilmesi zaman alıcıdır ve emek gerektirir. 4. Performans değerlendirmenin kullanımını kısıtlayan sınırlıklar söz konusu olabilir. Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
Performans Görevi Performans Değerlendirme Yaklaşımları Proje Portfolyo Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
Performans görevleri; öğrencilerin çeşitli öğrenme hedefleri doğrultusunda bilgi ve becerilerini ortaya koymalarını gerektiren günlük yaşamla ilişkili uygulamalı görevleridir. Ürün ve sürece dönük olarak hazırlanabilir. Performans Görevi Geliştirilirken; üGenellenebilirlik üHayata Uygunluk üÇok boyutluluk üÖğretilebilirlik üEşitlik üUygulanabililrlik üPuanlanabilirlik Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN Ölçütlerine dikkat edilmelidir.
1. Sınırlandırılmış Yanıtlı Performans Görevi: Bu görevlerde daha çok ürün değerlendirme söz konusudur. Belirli bir öğrenme hedefine dönük hazırlanmış olup, çok fazla veri toplanmasını gerektirmez. Ders saati içinde hazırlanabilir. Performans Görevi Türleri Bkz. Sf 219 örnekler ve EK-1 2. Genişletilmiş Performans Görevi: Hem ürün hem de süreç değerlendirme söz konusudur. Hazırlanması birkaç hafta veya ay olarak zaman alabilir. Sınıf dışı uygulamalar içerir. Bkz. Sf 220 örnekler ve EK-2; 3 ve 4 Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
Birinci Aşama: Uygun Performans Görevinin Seçilmesi Performans Görevi Geliştirmede Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar 1 Doğrudan ölçme hedefleri ile ilgili olmalıdır. 2 Önemli yetenekleri yansıtmalıdır. 3 Değerlendirme sonuçlarının genellenebilirliğini en fazla kılmalıdır. 4 Birden fazla öğrenme hedefini kapsamalıdır. 5 Değerlendirmeler süreç ve/veya ürünlere yoğunlaşmalıdır. 6 Günlük yaşam ile ilişkili olmalıdır. 7 Öğretilebilen yetenekleri ölçmelidir. 8 Tüm öğrenciler için adil olan görevler olmalıdır. 9 Verilen sürede ve var olan kaynaklarla gerçekleştirilebilmelidir. 10 Değerlendirmede güvenirliğe ilişkin hususlar göz önünde bulundurulmalıdır. 11 Geleneksel yöntemlerle ölçülemeyecek eğitim hedeflerini yansıtmalıdır. İkinci Aşama: Yönergenin Hazırlanması 1 Öğrenciden beklenen cevap türlerini açıkça belirtmelidir. 2 Öğrenciden tam olarak ne beklenildiği ve kısıtlamaların bilgisini açıkça belirtmelidir. Örneğin; (i) Zamanlama –ne zamana kadar tamamlanacak veya bölümlerin zamanlaması nasıl olacak? (ii) Destek-kimlerden destek alınabilir, uzman, arkadaş ve ya veliden ne kadar destek alınabilir? (iii) Materyal kullanımı- hangi materyaller kullanılmalıdır, ulaşılabilirlik ve ekonomiklik açısından belirtilebilir (iv) Araç-gereç kullanımı-hesap makinası ve bilgisayar kullanılacak mı? (v) İş bölümü-İş bölümü nasıl sağlanacak? 3 Değerlendirme ölçütlerini içermelidir. 4 Yönergenin anlaşılırlığına ilişkin uzman görüşü alınmalıdır 5 Yönergenin öğrenciler tarafından anlaşılırlığı küçük bir grup üzerinde denenmelidir. Üçüncü Aşama: Puanlama anahtarının Oluşturulması ve Uygulanması 1 Değerlendirme ölçütleri açıkça belirtilmeli ve doğrudan gözlenebilir olmalıdır. 2 Ölçütler performans göstergelerinin bileşeni olmalıdır. 3 Ölçülmek istenilen performansa en uygun puanlama aracı seçilmelidir. 4 Puanlama aracı geliştirildikten sonra uzman görüşü alınmalıdır. 5 Öğrencilerin performansının puanlanmasında en az iki uzman görev almalıdır. 6 Puanlayıcıdan kaynaklı hatalar için önlemler alınmalıdır (puanlama sırasında öğrenci isimlerinin gizli tutulması, tüm öğrencilerde aynı ödev değerlendirilmeden ikinciye geçmemek gibi). Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
Alanınızla ilgili bir öğretim basamağından kazanımlar belirleyiniz. Sınırlandırılmış yanıtlı ve genişletilmiş performans görevleri geliştirme aşamalarını dikkate alarak uygun performans görevleri oluşturunuz. Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
Projeler; Eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme ve problem çözme becerileri gibi üst düzey zihinsel becerileri gerektiren disiplinler arası uygulamalardır. Genişletilmiş performans görevlerine benzerlerdir ancak daha kapsamlı çalışmalardır. Puanlamaları performans görevleri ile benzerdir. Proje uygulamasında; üGüncel problem durumu üOkul dışı hayatla ilişkili üUygulamalı çalışmalar üİletişimi gerektirmesi Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN Ölçütlerine dikkat edilmelidir.
1. Bireysel Projeler: Bireysel projelerde her bşr öğrenci kendi ürününü ortaya koyar. Proje içeriği, proje süreci ve proje sunumu gibi değerlendirme ölçütleri belirlenebilir. 2. Grup Projeleri: Proje Türleri En az iki öğrencinin birlikte çalışarak ürün ortaya koyarlar. Grup çalışmasına yönelik ölçütler ayrıca değerlendirme ölçütleri olarak belirlenebilir. 3. Grup ve Bireysel Birleştirilmiş Projeler: Bireyler grup olarak çalışıp, bireysel olarak raporunu hazırlarlar. Bkz. Sayfa 223 örnekler Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
Bireysel, grup ve birleştirilmiş projelere örnek veriniz. Uygulama ve değerlendirmede ne gibi güçlükler ile karşılabilirsiniz? Çözüm önerileriniz nelerdir? Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
Portfolyo, belirli bir zaman diliminde öğrenci çalışmalarının sistematik olarak toplanmasını içeren dosyalardır. Portfolyoda; ØÜrün ve süreç değerlendirme söz konusudur. Portfolyo (Ürün Seçki DosyasıÖğrenci Ürün Dosyası) Ø Değerlendirme da farklı yaklaşımlar (Öz değerlendirme, akran değerlendirme ve öğretmen değerlendirme) vardır. ØÖğrencinin bireysel ilerlemesi ön plandadır. Portfolyonun 3 önemli unsuru; § Biyografi § Çalışmalar § Yansıtma Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
Portfolyoda Yer Alan Çalışmalar üÜrün çalışmaları (yazma ile ilgili etkinlikler, matematik problemi çözümü, laboratuvarda gerçekleştirilen bir deneye ilişkin sonuçlar) üBir dönem boyunca gerçekleştirilen süreci gösteren çalışmalar (dönemin farklı zaman dilimlerindeki çalışmalar, performans görevleri, projeler) üÖğretmen geri bildirimlerini içeren çalışmalar (taslaklar, düzeltme ve nihai biçimleri) üÖğrenci değerlendirmeleri (öz-akran-grup değerlendirme formları) üÖğretmen değerlendirmeleri (kontrol listeleri, gözlem formu, dereceleme ölçekleri, dereceli puanlama anahtarı) üAnekdot kayıt formu üÖğrenci günlükleri üOtobiyografi üFotoğraf, video, ses kaydı, resim, poster, diyagram v. b ü Veliye ait geri bildirimler (kontrol listeleri, gözlem formu, görüşme formu) Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
Portfolyo Geliştirme Aşamaları Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
1. Öğrenci merkezlidir. 2. Problem çözme becerisini destekler. Portfolyonun Güçlü Yönleri 3. Öz disiplin ve sorumluluk bilincini kazandırır. 4. Eleştirel düşünme becerisini geliştirir. 5. Öğrenci-veli ve öğretmen- veli iletişimine olanak sağlar. 6. Öğrencilerin diğer ve gelecekteki öğretmenlerine bilgi sunar. Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
1. Portfolyonun Zayıf Yönleri Nesnel değerlendirme zordur. 2. Hazırlaması emek ve zaman gerektirir. 3. Özgünlüğün sağlanması önemlidir. Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
e-portfolyolar; öğrencinin çalışmalarının elektronik formatta toplanmasına ve düzenlenmesine imkân sağlar. Eğitimde e-Portfolyo Uygulaması Öğrenci ürünleri ses, video, grafik, metin şeklinde olabilir. Temel özellikleri klasik portfolyolar ile benzerdir. Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
Eğitimde e-Portfolyo Uygulamasının Üstünlük ve Sınırlılıkları Üstünlükleri Øçoklu ortam araçlarını kullanabilme imkanı Øöğrencilerin bilgi ve iletişim teknolojileri kullanma yeterliliklerine katkı Ødosya saklanması ve taşınması kolaylığı Ødosyalara istenilen zaman ve yerden ulaşabilme imkanı Ødosya güvenliği Øhiyerarşik dosya yapısı Øyaşam boyu öğrenmeyi destekleme Sınırlılıkları Øbilgisayar donanımı gerektirmesi Ømaliyet Øgüvenlik problemi Øbellek limiti Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
e-Portfolyo Geliştirme Aşamaları 1. Değerlendirme/Karar Verme 2. Tasarım/Plan 3. Geliştirme 4. Uygulama 5. Değerlendirme Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
Kendi belirlediğiniz performans alanı ve sınıf düzeyinde olası bir portfolyo ve e-portfolyo içeriğinde neler olabilir? Tartışınız. Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
Kontrol Listesi PERFORMANS DEĞERLENDİRMEDE KULLANILAN PUANLAMA ARAÇLARI Dereceleme Ölçeği Rubrik Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
Kontrol listesi, performans değerlendirmeye konu olan davranış ya da becerinin bireyde gözlenip gözlenemediğini belirlemek amacıyla kullanılır. Bir kontrol listesi ilgili performansın bileşenlerini içerir. Her bir performans bileşeninin varlığı “evet-hayır”; “var-yok”; “gözlendi-gözlenmedi”, “ 1 -0” şeklinde değerlendirilir. Kontrol Listesi Kontrol listeleri 3 farklı türde hazırlanabilir. I. Süreç kontrol listesi II. Ürün kontrol listesi III. Davranış kontrol listesi Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
Portfolyo İnceleme Formu ( Kontrol Listesi) Yönerge: Bu kontrol listesi, portfolyo değerlendirmede kullanılmak üzere geliştirilmiştir. Değerlendirilmek istenilen portfolyoda her bir ölçütün gözlenme durumunu Evet veya Hayır olarak belirtiniz. Ölçütler Kontrol Listesi Örneği 1. İçerik amaca uygun mu? 2. Çalışmalar doğru hazırlanmış mı? 3. Görsel unsurlardan yararlanılmış mı? 4. Öğrenci ürünleri çeşitlilik göstermekte mi? 5. Uygun (Bütünlük, zaman çizelgesi, içindekiler gibi öğeleri içerecek şekilde) düzenlenmiş mi? 6. Öğrenci gelişimini yansıtıyor mu? 7. Yaratıcılığa ilişkin bilgi sağlıyor mu? 8. Öğrenci öz değerlendirmesini içeriyor mu? Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN Evet Hayır
Dereceleme ölçeği davranışa ilişkin performans göstergelerinin kalitesini veya frekansını betimler. Dereceleme ölçeğinde performansın kalitesi; çok iyi, orta ve zayıf gibi sıfatlarla ya da daima, çoğunlukla, bazen ve hiçbir zaman gibi sıklık ölçüleriyle veya bunlara karşılık gelecek sıra sayılarıyla belirtilir. Dereceleme Ölçeği Örneğin; “Öğrencinin grup içi tartışmalara katılımı ne düzeydedir? ” 1() 2() 3() 4() 5( ) Veya “Öğrencinin grup içi tartışmalara katılımı ne düzeydedir? ” Hiç bir zaman ( ) Nadiren ( ) Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN Ara sıra ( ) Sık sık ( ) Her zaman ( )
Portfolyo İnceleme Formu (Dereceleme Ölçeği) Yönerge: Bu dereceleme ölçeği, portfolyo değerlendirme de kullanılmak üzere geliştirilmiştir. Zayıf=1, orta=2, İyi=3 olacak şekilde her bir ölçütün karşılanma düzeyini belirtiniz. Dereceleme Ölçeği Örneği Ölçütler 1. İçerik amaca uygun mu? 2. Çalışmalar doğru hazırlanmış mı? 3. Görsel unsurlardan yararlanılmış mı? 4. Öğrenci ürünleri çeşitlilik göstermekte mi? 5. Uygun (Bütünlük, zaman çizelgesi, içindekiler gibi öğeleri içerecek şekilde) düzenlenmiş mi? 6. Öğrenci gelişimini yansıtıyor mu? 7. Yaratıcılığa ilişkin bilgi sağlıyor mu? 8. Öğrenci öz değerlendirmesini içeriyor mu? Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN 1 2 3
Kontrol listesi ve dereceleme ölçeklerinden elde edilen sonuçların geçerlik ve güvenirliğini hangi yöntemler ile belirleyebilirsiniz? Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
Dereceli puanlama anahtarında diğer puanlama anahtarlarından farklı olarak performans göstergelerinin ayrıntılı olarak tanımlanması söz konusudur. Dereceli Puanlama Anahtarı (Rubrik) Dereceli puanlama anahtarı 3 kısımdan oluşur. 1. Değerlendirme ölçütleri 2. Performans göstergeleri 3. Puanlama stratejisi Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
üÜst düzey zihinsel becerilerin değerlendirilmesinde uygundur. üAyrıntılı geri bildirim sağlar Dereceli Puanlama Anahtarının Güçlü Yanları üDaha nesnel bir değerlendirme sağlar üÖğretim amaçlı da kullanılır üZaman ve emek açısından tasarruf sağlar Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
1. Bütünsel Dereceli Puanlama Anahtarı (Holistik Rubrik): Bütünsel puanlama anahtarında bütüne odaklanılıp performansın geneline ilişkin tek bir puan verilir. Performans düzeyinde tanımlamalar vardır. Dereceli Puanlama Anahtarı Türleri Bütünsel puanlama anahtarı değerlendirmenin daha kısa sürede yapılabilmesini sağlar ve daha çok ürün değerlendirmeye uygundur. 2. Analitik Dereceli Puanlama Anahtarı (Analitik Rubrik): Analitik puanlama anahtarında performans alt bileşenlerine ayrılarak puanlanır. Performansın alt bileşenlerine ilişkin değerlendirmelerin önemli olduğu ve sürece ilişkin ayrıntılı bilgi edinilmesinin istenildiği durumlarda başvurulur. Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
Puan Ölçütler 3 Holistik Rubrik Örneği 2 . 1 0 Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN Çalışmada sunulan tüm bilgiler doğrudur. Bilgilerin organizasyonu iyi yapılmıştır. Görsel unsurlardan yeterince yararlanılmıştır. Sunulan bilgilerden çıkarılan sonuçlar tutarlıdır. Çalışmada yararlanılan kaynaklar belirtilmiş ve yeterli sayıdadır Çalışmada sunulan bilgiler genel olarak doğrudur. Bilgilerin organizasyonunda bir takım eksiklikler söz konusudur Görsel unsurlardan az sayıda yararlanılmıştır. Sunulan bilgilerden çıkarılan sonuçların çoğu tutarlıdır Çalışmada yararlanılan kaynaklar belirtilmiş ancak yeterli sayıda değildir. Çalışmada sunulan bilgiler önemli hatalar içermektedir. Bilgilerin organizasyonunda genellikle eksiklikler söz konusudur. Görsel unsurlardan neredeyse hiç yararlanılmamıştır. Sunulan bilgilerden çıkarılan sonuçların çok azı tutarlıdır Çalışmada yararlanılan kaynakların çoğunluğu belirtilmemiş ve yetersizdir. Çalışmada sunulan bilgiler doğru değildir. Bilgiler iyi bir biçimde organize edilmemiştir. Görsel unsurlara yer verilmemiştir. Sunulan bilgilerden çıkarılan sonuçlar tutarlı değildir. Çalışmada, yararlanılan kaynakların bilgisi yer almamaktadır.
Matematikte Problem Çözme Becerisi Bir Analitik Puanlama Anahtarı Başarı Düzeyleri Analitik Rubrik Örneği . Ölçütler 2 Problemi Anlama Problem tamamen doğru anlaşılmıştır. 0 Problem tamamen yanlış anlaşılmıştır. Çözüm İçin Plan Yapma Doğru uygulandığında Kısmen doğru plan çözüme ulaşabilecek yapılmıştır. plan yapılmıştır Planı Uygulama Plan doğru uygulanmış ve tamamen doğru cevaba ulaşılmıştır. İşlem hatası yapılmış, soruyu yanlış anlama nedeniyle yanlış cevap bulunmuştur. Çözüm yanlış yapılmış veya plan yanlış olduğu için cavap yanlış bulunmuştur. Kontrol Etme Cevabın doğruluğunu tam olarak kontrol edilmiştir. Cevabın doğruluğu kısmen kontrol edilmiş veya kontrol kısmen doğrudur Cevabın doğruluğu hiç kontrol edilmemiştir. Benzer bir problemi tamamen doğru kurmuş. Kısmen benzer bir problemi kurmuş veya benzer bir problem kısmen kurulmuş. Benzer bir problemi kurulamamıştır. Benzer Bir Problem Kurma Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN 1 Problemin bir kısmını yanlış anlama veya yorumlama söz konusudur. Probleme uygun olmayan plan yapılmıştır. Puan
Kendi alanınızda istediğiniz düzey ve konuda geçerli olmak üzere oluşturduğunuz bir performans görevi için bütünsel ve analitik puanlama anahtarı geliştiriniz. Puanlama anahtarlarını geliştirirken aşağıdaki sorulara yanıt veriniz. 1. Puanlama anahtarında yer alan ölçüt, performans düzeyi, performans göstergeleri değişkenlerini nasıl belirdiğinizi, örneğiniz üzerinden açıklayınız. 2. Geliştirme aşamasında, puanlama anahtarının geçerlik ve güvenirliğini nasıl sağladınız? Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
1. Kişisel Yanlılık Hatası: Puanlayıcı değerlendirme sürecinde derecelendirme ölçeğinin tüm düzeylerini kullanmamaktadır. 3 türü vardır. Cömertlik Hatası-Katılık Hatası-Merkeze Yönelme Hatası Puanlamada Yaygın Olan Hatalar 2. Halo Etkisi (İlk İzlenim Etkisi) : Puanlayıcının öğrencinin değerlendirmeye konu olan özelliği ya da becerisinden farklı bir özelliğinden etkilenerek değerlendirmeyi gerçekleştirmesi söz konusudur 3. Mantıksal Hata: Puanlayıcı iki özelliğin ilişkili olduğunu düşünerek puanlama gerçekleştirmektedir. 4. Sıra Etkisi: Puanlama işleminin başlangıcından bitimine kadar geçen sürede bir puanlayıcının puanlamalarında ortaya çıkan değişikliklerdir. Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
Puanlama Anahtarından Elde Edilen Puanlarda Geçerlik ve Güvenirlik kestirimi için ; “test tekrar test”, “paralel formlar” ve “iki yarıya bölme ” yöntemleri ile hesaplamalar gerçekleştirilebilir. Puanlayıcıdan kaynaklı hataların kestiriminde de puanlayıcılar arası güvenirlik kestirim yöntemlerinden yararlanılabilir. Puanlayıcılar arası güvenirliğin hesaplanmasında; basit uyum yüzdesi, Cohen’s Kappa, Fleiss’Kappa, Kendall W gibi istatistiklerden yararlanılabilir. Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
Kapsam Geçerliği Puanlama Anahtarından Elde Edilen Puanlarda Geçerlik ve Güvenirlik Değerlendirme ölçütleri konu ile ilgisi olmayan ölçüt içermekte midir? Değerlendirme ölçütleri ölçülmesi amaçlanan içeriğin tüm yönlerini içermekte midir? Görevde belirtilen ancak dereceli puanlama anahtarında yer alamayan herhangi bir ölçüt var mıdır? Yapı Geçerliği Ölçülmesi amaçlanan yapının tüm önemli bileşenleri dereceli puanlama anahtarında yer almakta mıdır? Yapı ile ilişkisiz bir değerlendirme ölçütü var mıdır? Ölçüt Geçerliği Değerlendirme ölçütleri gelecekteki başarıyı veya ilişkili performansları nasıl yansıtmaktadır? Gelecekteki veya ilişkili performansın değerlendirilebilecek önemli bileşenleri nelerdir? Değerlendirme ölçütleri gelecekteki veya ilişkili performansın önemli bileşenlerini nasıl değerlendirebilir? Gelecekteki veya ilişkili performansın değerlendirme ölçütlerinde yer almayan boyutu var mıdır? Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
Bölüm 11 Bitmiştir. TEŞEKKÜRLER…. . Hazırlayan Melek Gülşah ŞAHİN
- Slides: 37