PENGENALAN Masyarakat tempatan Sarawak dan Sabah mempunyai pentadbiran

PENGENALAN Masyarakat tempatan Sarawak dan Sabah mempunyai pentadbiran yang berkesan sebelum kedatangan kuasa Iuar � Sistem ini menjadi panduan dalam perkembangan ekonomi, sosial dan politik masyarakat tempatan di kedua-dua buah negeri � Terdapat beberapa kerajaan di Sarawak seperti Sawaku, Kalaka, Samadong dan Melano �

SISTEM PEMERINTAHAN TEMPATAN Setiap suku kaum di Sarawak dan Sabah mempunyai ketua rumah tetapi disebut mengikut dialek masing-masing, namun semuanya mempunyai maksud yang sama.

SISTEM KESUKUAN SARAWAK � Masyarakat lban, Bidayuh, Kenyah, Kelabit dan Kayan mengamalkan sistem kesukuan ini � Penekanan terhadap kepatuhan adat � Tuai Rumah ialah pemimpin utama masyrakat lban � Pemilihan pemimpin juga melihat kepada kebolehan peribadi

SISTEM KESUKUAN SARAWAK � Sumber autoriti ialah. Tuai Kapung dalam masyarakat Bidayuh � Peran Lepo bagi ketua masyarakat Kenyah dan Kelunan Maren bagi masyarakat Kayan � Menteri bagi masyarakat Melanau � Pemimpin menjadi orang tengah bagi menyelesaikan masalah

SISTEM KESUKUAN SABAH � Pegangan adat menjadi alat kawalan sosiopolitik � Orang Tua (Ketua Kampung) sebagai pemimpin utama � Terdapat Majlis Kampung dan Tukangtukang Adat dalam sistem pemerintahan � Majlis Kampung membantu Orang. Tua dalam pengurusan adat dan kehidupan seharian

SISTEM KESUKUAN SABAH � Tukang-tukang Adat memastikan upacara adat dilakukan dengan betul bagi mengelakkan bencana � Matto'a merupakan pemimpin bagi masyarakat Bajau � Masyarakat yang mengamalkan sistem kesukuan ini ialah Kadazandusun, Murut dan Bajau

SISTEM PENTADBIRAN TEMPATAN � Pengaruh Brunei menyebabkan pemerintahan di Sarawak dipecahkan kepada tiga bentuk : i. Sungai Kerajaan ii. Sungai Tulin iii. Sungai Kuripan

SISTEM PENTADBIRAN TEMPATAN � Pentadbiran dijalankan oleh pembesar tempatan yang menjadi wakil sultan atau pembesar yang memiliki wilayah tersebut � Kawasan di Sungai Sarawak ditadbir oleh Datu Patinggi, Datu Bandar dan Datu Temenggung sebagai wakil Sultan Brunei

SISTEM PENTADBIRAN TEMPATAN � Kawasan pedalaman ditadbir oleh Orang Kaya(O. K. ) � Kuasa Kesultanan Brunei di Sarawak adalah berasaskan kepada sistem penguasaan tanah

SISTEM KEDATUAN DI SARAWAK

5. 2 Peluasan Kuasa Dinasti Brooke di Sarawak Pengenalan � James Brooke sebagai pihak persendirian melakukan peiuasan kuasa Barat di Sarawak. � Sagu, antimoni dan emas telah menarik perhatian James Brooke untuk menguasai Sarawak. � Perpecahan politik di Sarawak dan alasan kegiatan pelanunan digunakan sepenuhnya oleh James Brooke sehingga beliau berjaya memperoleh Sarawak daripada Kesultanan Brunei.

Sarawak Ketika Kehadiran James Brooke Kawasan Sungai Sarawak merupakan kawasan ekonomi yang berpotensi. Sultan Brunei menghantar Pengiran Indera Mahkota ke kawasan ini sebagai pembesar Brunei untuk menguasai ekonomi. � Masyarakat Melayu bertumpu di Lidah Tanah yang terietak di sekitar Sungai Sarawak. Kawasan ini sangat strategik kerana mampu mengawal kegiatan � perdagangan sungai dan kawasan pedalaman. �

INDIVIDU YANG TERLIBAT DALAM PERCATURAN POLITIK DAN PEMERINTAHAN DI SARAWAK ANTARA TAHUN 1830 -AN HINGGA 1840 -AN

Sultan Omar Ali Saifuddin II, Sultan Brunei Mentadbir Sarawak pada tahun 1827 berhasrat mengawal kegiatan perdagangan di Sarawak. � Pengiran Indera Mahkota mendirikan pusat pentadbiran di Kuching. � Menimbulkan perbalahan dengan pembesar tempatan apabila Pengiran Indera Mahkota mengenakan cukai yang tinggi dan kerahan tenaga. � Penentangan diketuai oleh Datu Patinggi Ali yang ingin membebaskan Sarawak daripada cengkaman Pengiran Indera Mahkota. �

Pengiran Raja Muda Hashim � Bapa saudara Suitan Brunei. � Dihantar oleh Sultan Brunei untuk menyelesaikan masalah di Sarawak. � Gagal memujuk Datu Patinggi Ali dan pembesar Melayu. Beliau meminta bantuan James Brooke.

James Brooke � Mencari peluang untuk menguasai Sarawak. � Menjalankan aktiviti pengembaraan di antara Sararvak dan Singapura dengan kapalnya Royalist. � Mendapat sokongan pihak British melaiui angkatan tentera laut. � Menerima pelawaan Pengiran Raja Muda Hashim untuk menyelesaikan pemberontakan di Sarawak.

Datu Patinggi Ali � Pembesar tempatan di Sarawak. � Melakukan penentangan terhadap pentadbiran Brunei kerana menjejaskan kehidupan masyarakat tempatan. � Bersetuju berunding dengan James Brooke dan menamatkan penentangan terhadap Brunei.

Strategi James Brooke Mendapatkan Kuasa Pemerintahan

Empat strategi digunakan James Brooke

Pengukuhan Kuasa James Brooke Kekuatan Tentera � James Brooke mendapat bantuan dan sokongan daripada tentera laut British. � Kapal perang HMS Dido berjaya menghancurkan kubu kuat orang Iban di Sungai Saribas dan Sungai Skrang

Pengukuhan Kuasa James Brooke Menentang Kebangkitan Orang Tempatan � James Brooke mendakwa orang tempatan yang menentangnya sebagai lanun. � Isu lanun dijadikan alasan meiuaskan kuasa di karvasan orang Iban sebagai tindakan yang sah dan mendapat sokongan British.

Pengukuhan Kuasa James Brooke Memperoleh Sokongan Sebahagian Masyarakat Tempatan � Berjaya memperoleh sokongan daripada sebahagian orang tempatan termasuklah sebahagian orang Melayu dan Iban.

Pengukuhan Kuasa James Brooke Mengambil Kesempatan daripada Pertelingkahan yang Wujud dalam Masyarakat Tempatan Menyokong Pengiran Matusin yang berkonflik dengan Pengiran Ersat di Mukah. � Brooke menyokong Pengiran Matusin sehingga membolehkan Brooke memecahkan kekuatan masyarakat tempatan di Mukah. �

Pengukuhan Kuasa James Brooke Menghapuskan Tokoh Tempatan yang Menentang Kedudukannya. � Berjaya menyingkirkan tokoh tempatan yang menentangnya. � Sharif Masahor yang menentangnya dibuang ke Singapura. � Datu Patinggi Abang Abdul Ghafur pula dibuang ke Melaka.

Pengukuhan Kuasa James Brooke Memperkukuh Pertahanan Sarawak. Benteng dan kubu yang dilengkapi dengan meriam didirikan di kawasan yang strategik bagi mengawal kawasan tersebut. � Kubu di Sungai Skrang dibina pada tahun 1849. � Renjer Sarawak ditubuhkan pada tahun 1862. �

Pengukuhan Kuasa James Brooke Sokongan Kewangan � Memperoleh sokongan kewangan daripada pemodal Eropah terutama Baroness Angela Burdett-Counts.

Kronologi Peluasan Kuasa Dinasti Brooke

Peluasan Kuasa Syarikat Borneo Utara Pengenalan � Pentadbiran Sabah dikuasai oleh Kesultanan Brunei dan Kesultanan Sulu serta Ketua-ketua Bebas sebelum kedatangan kuasa Barat. � Kedudukan yang strategik telah menarik perhatian pemodal asing untuk menguasai negeri di bawah bayu ini. � Strategi pajakan, pembelian dan perjanjian yang digunakan berhasil apabila Sabah berjaya dikuasai oleh Syarikat Borneo Utara British (SBUB).

Kemakmuran Sabah Menarik Pemodal Asing

Sabah Sebelum Penguasaan Syarikat Borneo Utara British (SBUB)

Pertapakan Syarikat Borneo Utara British (SBUB)

Peluasan Kuasa Syarikat Borneo Utara British (SBUB) � Sebuah syarikat berpiagam. � Piagam Dirajayang diterima oleh SBUB memberikan kuasa kepada SBUB untuk memiliki Sabah dan berjaya mengiktiraf kedudukan SBUB sebagai wakil kerajaan British.

Syarat yang perlu dipatuhi oleh SBUB untuk menerima Piagam Diraja adalah: SBUB menerima Penasihat British. SBUB juga perlu memelihara adat resam, agama dan undang-undang penduduk tempatan. � SBUB perlu memerintah Sabah dengan adil dan saksama. � SBUB melantik Pegawai Tadbir daripada pegawai yang diakui British. � SBUB tidak dibenarkan menyerahkan Sabah kepada pihak lain tanpa kebenaran British �

Matlamat SBUB Dua matlamat SBUB ialah pembangunan ekonomi melalui eksploitasi sumber yang terdapat di Sabah dan melindungi serta mempertahankan hakhak masyarakat tempatan. � SBUB mempunyai kuasa mentadbir Sabah melalui piagam ini. Sir Rutherfbrd Alcock menjadi presiden pertama manakala Alfred Dent merupakan pengarah urusan. �

Matlamat SBUB � Kuasa sebenar syarikat terletak di tangan kalangan pemodal di London. Sistem birokrasi yang diterajui oleh Gabenor di Sabah dibentuk. � Gabenor pertama ialah William Hood Treacher (1881 -1887).

Bentuk Pentadbiran Barat di Sarawak dan Sabah Pengenalan � Peluasan kuasa dinasti Brooke di Sarawak dan SBUB di Sabah bermatlamat mengaut keuntungan daripada eksploitasi terhadap sumber hasil dan kuasa politik mereka. � Pelbagai perubahan yang telah dilakukan untuk memantapkan kuasa mereka.

Pemantapan Pentadbiran Barat di Sarawak dan Sabah

Pentadbiran yang Berhierarki

Pentadbiran Berasaskan Kaum

Perundangan