PAZARLAMA BLG SSTEM PBSVE PAZARLAMA ARATIRMASI 11 HAFTA

PAZARLAMA BİLGİ SİSTEMİ (PBS)VE PAZARLAMA ARAŞTIRMASI 11. HAFTA Öğr. Gör. Dr. Aybike Tuba ÖZDEN

PAZARLAMA BİLGİ SİSTEMİ (PBS)VE PAZARLAMA ARAŞTIRMASI • Pazarlama stratejisi geliştirmek için iki temel araç kullanılır: 1. Pazarlama Araştırmaları: Bu tür araştırmalar belirli bir zaman diliminde gerçekleştirilir, uzun zaman alır ve maliyeti yüksek olan araştırmalardır. Anket, Müşteriyle yüze görüşme, Müşteriyi doğrudan gözlemleme, deney yapma vb. 2. Pazarlama Bilgi Sistemi (PBS): Devamlı olarak bilgiyi toplama, kayıt etme ve analiz etme amacıyla organize edilir ve taktik ve stratejik düzeyde karar vermeye yardım eder. Firmanın satışları ve müşterileri ile ilgili verilerin depolandığı işletme veri tabanları, Call center verileri ve CRM yazılımları bu mantıkla çalışır. Bu sayede değişimi izleyebilir ve sorunları erken tespit edebilirsiniz.

PAZARLAMA BILGI SISTEMI (PBS) • “Bir işletmenin pazarlama ile ilgili kararlarının alınmasına yardımcı olacak bilgilerin toplanması, işlenmesi, saklanması ve gerektiğinde kullanılmak üzere tekrar geri çağırmaya imkan tanıyan bir gelecek odaklı ve süregelen bir yapıdır” Kotler ve arkadaşlarına (1996) göre, “Pazarlama karar vericilerince ihtiyaç duyulan doğru ve zamanlı bilgilerin toplanması, tasnifi, analizi, değerlendirilmesi ve dağıtımını sağlayan kişiler, teçhizat ve süreçlerden (prosedürlerden) meydana gelen bir sistemdir.

PAZARLAMA BİLGİ SİSTEMİ VE PAZARLAMA ARAŞTIRMASI • Pazarlamada temel olan hedef pazarın belirlenmesi, uygun bir pazarlama karmasının oluşturulması ve dış çevrenin hızla değişimine uyum sağlayacak şekilde sürekli olarak gözden geçirilmesi gibi kararlar için gereken bilgiler, pazarlama araştırması ve bilgi sistemi ile sağlanır.

PAZARLAMA BILGI SISTEMI (PBS)’NIN TANIMI, VE GÖREVLERI İşletmelerde pazarlama kararları için sürekli bir bilgi toplama ve yönetime sunma görevi üstelenen pazarlama bilgi sistemi: «Pazarlama kararları için gerekli bilgileri düzenli ve sürekli bir biçimde toplamak, muhafaza ve analiz etmek ve yaymak üzere geliştirilmiş bir prosedürler (usuller) ve metodlar dizisidir. » Pazarlama Bilgi Sistemi Görevleri • 1. İhtiyaç duyulan bilginin belirlenmesi • 2. İhtiyaç duyulan bilginin toplanması ve analizi • 3. Bilginin dağıtılması

PAZARLAMA BILGI SISTEMI (PBS)’NIN TANIMI, VE GÖREVLERI • PBS işletme içi ve işletme dışı kaynaklardan bilgileri toplama, değerlendirme, düzeltme, muhafaza etme ve ilgili yöneticilere sunma yolunda çalışmaları sürekli ve düzenli bir şekilde yapmaktadır. • PBS işletme için yararlı olma potansiyeline sahip her türlü bilgi ile ilgilenir: pazarlama dış çevresi, tüketiciler, fiyatlar, reklam harcamaları, satışlar, rekabet ve dağıtım masrafları bunların başlıcalarıdır.

PAZARLAMA BILGI SISTEMI PBS’ nin 3 temel görevi vardır; 1. Pazarlama yöneticilerinin bilgi ihtiyacının tespit edilmesi, 2. İhtiyaç duyulan bilgilerin çeşitli bilgi kaynakları yardımıyla üretilmesi veya oluşturulması, 3. Üretilen bilgilerin istenen zaman ve arzu edilen formda karar alma sürecinde kullanılmak üzere yönetime sunulması. PBS 3 farklı bilgi kaynağından yararlanmaktadır; İşletme kayıtları ( iç bilgi kaynağı ) Pazar izleme bilgileri ( dış bilgi kaynağı ) Pazarlama araştırması ( dış bilgi kaynağı )

PAZARLAMA BILGI SISTEMI 1. İşletme Kayıtları (iç bilgi kaynağı): Pazarlama performans değerleme raporları, pazarlama sorunlarına ilişkin yapılmış olan inceleme ve araştırmalar, bilançolar, tablolar, sipariş, satış, maliyet ve nakit akışları, üretim planlama, malzeme ve stok hareket kayıtları vs. 2. Pazar İzleme Bilgisi (dış bilgi kaynağı): İşletme personeli, müşteriler, tedarikçiler, perakendeciler, basılı ve görsel medyada yayınlanan haber, araştırma, rapor, basın açıklaması ve reklamlar, iş dünyasıyla ilgili yayınlar, fuarlar ve rakiplerin pazarlama faaliyetleri. 3. Pazarlama Araştırması (dış bilgi kaynağı): Belirli bir konu üzerinde derinlemesine araştırma. Pazar potansiyeli belirleme, pazar payı belirleme çalışmaları, müşteri tatmini ve şikayetleri, tüketici satın alma niyetleri. . .

PAZARLAMA BILGI SISTEMINE İHTIYAÇ DUYULMASININ NEDENLERI: • Pazarlama yöneticisinin karar verme zamanı giderek kısalması • Pazarlama faaliyetinin gitgide daha karmaşık ve kapsamlı hale gelmesi • Enerji ve hammadde darlıkları bunların ve işgücünün daha verimli kullanımını gerektirmesi • Tüketici şikayetlerinin artması çoğu kez pazarlama programının şu veya bu yönüyle ilgili olarak yönetimin bilgi yetersizliğinden kaynaklanması • Bilgisayarlar ve veri işleme teknolojisindeki gelişmelerin verileri ucuz ve kolay işleme, analiz etme imkanı vermesi

PAZARLAMA BILGISINE NEDEN İHTIYAÇ VARDIR? • Belirsizliği azaltmak • Farklı müşteri kitleleri hakkında bilgilenmek • Tüketim bağlamında spesifik bilgi gereksinimi • Üst yöneticilerin pazar değişimlerini izleme isteği • Günümüz kararlarının daha fazla hassasiyet ve dikkat gerektirmesidir. • Bilimsel kurallara göre toplanan veriler yardımıyla mevcut problemleri çözme gayreti

PAZARLAMA ARAŞTIRMASININ TANIMI VE KAPSAMI: Daha önce de belirttiğimiz gibi Pazarlamada temel olan hedef pazarın belirlenmesi, uygun bir pazarlama karmasının oluşturulması, ve dış çevrenin hızla değişimine uyum sağlayacak şekilde sürekli olarak gözden geçirilmesi gibi kararlar için gereken bilgiler, pazarlama araştırması ve bilgi sistemi ile sağlanır. • PBS bir bütün olarak sürekli bilgi toplamaya ve bilgi akışını sağlamaya çalışır. • Pazarlama araştırması, onun bir parçası olarak, tek ve genelde tekrarlanmayan spesifik sorunları çözmeye çalışır. • Pazarlama araştırması belirli durumlar veya spesifik problemlerle ilgili araştırmaları kapsar.

PAZARLAMA ARAŞTIRMASI: Pazarlama araştırması; bir örgütün karşılaştığı spesifik bir pazarlama durumuyla ilgili, sistemli bir dizaynla verilerin toplanması, analizi ve raporlanmasıdır. • Diğer bir tanım; • Pazarlama yönetiminin gereksinim duyduğu bilgiyi, ilgili kaynaklardan çeşitli yöntemler aracılığıyla sistematik olarak toplama, analiz etme ve yorumlama sürecidir.

PAZARLAMA ARAŞTIRMASI: İyi Bir Pazarlama Araştırmasının Sahip Olması Gereken Özellikler 1. Konuyla ilgili olmak 2. Güncellik 3. Güvenilirlik (aynı çalışmanın üste tekrarlanıp tekrarlanamayacağının ve aynı sonuçların alınıp alınamayacağının bir göstergesidir) 4. Geçerlilik ( araştırmada ölçülen şeyin gerçekten de ölçmek istediğimiz veya ölçmeye çalıştığımız şey olup olmadığının bir göstergesidir) 5. Tam ve doğru olmak

PAZARLAMA ARAŞTIRMASI: Pazarlama araştırmaları konuları bakımından aşağıdaki gibi gruplandırılabilir: • • • Tüketici araştırması Mamul araştırması Dağıtım araştırması Reklam araştırması Pazar potansiyeli ve trendleri ile ilgili analizler Satış araştırması Fiyat araştırması Endüstriye pazar araştırması Motivasyon araştırması Ambalajlama araştırması Dış pazar araştırması

PAZARLAMA ARAŞTIRMALARININ FAYDALARI • Pazarlama problemlerinin varlığını ve onları yaratan faktörleri ortaya çıkarır • Alınacak kararların riskini azaltır ve rasyonelliği sağlar • Yönetimin ihtiyaç ve isteklerini öğrenmesini böylece üretilen mal ve hizmetlerle talep arasında uygunluğu sağlar • Yeni mamul ve piyasalar ile, mevcut mamuller için yeni kullanım imkanlarının keşfini ve böylece satışların artmasını sağlar • Satış faaliyetlerinde başarı derecesini ve yetersizlikleri belirleyip, etkinliği arttırmaya yardımcı olur • Mal ve hizmetlerle ilgili tüketici tercihleri için veri sağlayıp teknik araştırmayı yönlendirir • Uygulanan pazarlama metodlarının etkinliğini ölçmek ve en uygun metodların seçilmesini sağlamakla pazarlama masraflarından tasarrufa olanak verir.

PAZARLAMA ARAŞTIRMASI IŞLETMELERDE YETERINCE KULLANILMAMASININ NEDENLERI *Pazarlama araştırması işletmelerde yeterince kullanılmamaktadır. Bunun başlıca sebepleri arasında şunlar sayılabilir: • Uzun zaman alması • Büyük masraflara yol açması • Kalifiye personel gerektirmesi ve bunları bulma güçlüğü • Sağladığı bilgilerin kesin tahminler olmaması • Kısa devrede etkisini göstererek somut fayda sağlayamaması

PAZARLAMA ARAŞTIRMA SÜRECİ Pazarlama araştırma süreci dört adımdan oluşur; 1. Problemin tanımlanması ve araştırma amaçlarının belirlenmesi 2. Veri toplamak için araştırma planının yapılması 3. Araştırma planının uygulanması: veri toplama ve analiz 4. Araştırma bulgularının yorumu ve raporlanması

1. PROBLEMIN TANIMLANMASI VE ARAŞTIRMA AMAÇLARININ BELIRLENMESI: 1. Problemin tanımlanması ve araştırma amaçlarının belirlenmesi: Pazarlama araştırmasının ilk aşaması, problemin iyi bir şekilde tanımlanması ve amaçların belirlenmesidir. Problem dikkatli bir şekilde tanımlandıktan sonra araştırma amaçları belirlenmelidir. Araştırma projesinin amacı üç alternatiften biri olabilir: 1. Keşifsel araştırma: Bir konuda problemi tanımlamaya ve hipotez geliştirmeye yardımcı olacak ön bilgileri toplar. 2. Tanımlayıcı araştırma: Bir konuyu etraflıca tanımlayacak nitelikte bilgiyi toplar. 3. Nedensellik araştırması: Neden sonuç ilişkilerini test etmeye yarar.

GÜDÜLEN AMACA GÖRE ARAŞTIRMA ÇEŞITLERI Genel veri toplama yaklaşımları bakımından araştırmalar üçe ayrılır: Keşifsel araştırma: bir problem hakkında daha fazla bilgiye ihtiyaç duyulduğu, önemli değişkenlerin ve deneme niteliğinde hipotez geliştirmenin gerekli olduğu durumlarda yapılır. Bir araştırmanın ilk aşaması olan keşifsel araştırmada, yayınlanmış kaynaklara, konuyla ilgili bilgili kimselere başvurulur ve benzer olaylar incelenir.

GÜDÜLEN AMACA GÖRE ARAŞTIRMA ÇEŞITLERI 2. Tanımlayıcı araştırma: pazarlamacıların spesifik bir problemi çözümlemek üzere belirli bir olayın karakteristik özelliklerini anlamak gerektirdiğinde başvurdukları araştırma türüdür. Örneğin, tüketicilerin belirli bir markaya yönelik tutumları veya tüketici özelliklerine ilişkin bir anket araştırması gibi. 3. Nedensellik araştırması: neden-sonuç ilişkilerini açıklamaya çalışır ve tanımlayıcı araştırmadan daha ileri düzeyde bir araştırma türüdür. Değişken “y” deki değişmenin bağımsız değişken “x” e bağlı olduğu varsayımı ile hareket edip, bu test edilmek isteniyorsa, ilgili tüm diğer bağımsız değişkenleri sabit tutmaya çalışarak, veri toplama ve analizi yoluyla bunun doğru olup olmadığı araştırılabilir.

2. VERI TOPLAMAK IÇIN ARAŞTIRMA PLANININ YAPILMASI: 2. Veri toplamak için araştırma planının yapılması İhtiyaç duyulan bilgileri toplamak için etkin bir araştırma planı geliştirilir. Araştırma planı şu konuları kapsar: • Veri kaynakları • Araştırma metod ve yaklaşımları • Temas metodları • Yeni veri toplama araçları • Örnekleme planı

2. VERI TOPLAMAK IÇIN ARAŞTIRMA PLANININ YAPILMASI: 1. Veri kaynakları Ø İkincil veri Ø Birincil veri • Araştırma planı ya sadece ikinci elden (ikincil) verileri, ya orijinal (birincil) verileri veya her ikisini birden toplamayı gerektirir. 2. Araştırma metodu Birincil veriler başlıca üç metodla toplanabilir: Ø Anket Ø Gözlem Ø Deney 3. Temas metodu Ø Mektupla anket Ø Yüz yüze (kişisel) anket Ø Telefonla anket Ø İnternette anket

2. VERI TOPLAMAK IÇIN ARAŞTIRMA PLANININ YAPILMASI: 4. Araştırma araçları Birincil veri toplamada en çok kullanılanlar : ØAnket formu ØMekanik araçlar 5. Örnekleme planı ØÖrnek kitlenin birimi (kimlerin araştırılacağı) ØÖrnek hacmi (kaç kişi olacağı) ØÖrnekleme süreci (örnek birimlerin nasıl seçileceği konularında karar verilir.

ARAŞTIRMANIN PLANLANMASIYLA İLGİLİ BAZI HUSUSLAR VE YENİ TEKNOLOJİLERDENN YARARLANILMASI • Araştırmada Güvenilirlik: Bir araştırma tekniğinin, birbirini izleyen tekrar edilen araştırmalarda hemen aynı sonuçları vermesidir. • Araştırmada Geçerlilik: Araştırma tekniği veya metodunun ölçmeye çalıştığı şeyi ölçüyor olması, başka bir şeyi, ölçmemesidir.

ÖRNEKLEME • Pazarlama araştırmasında bir ana kütleden belirli istatistikler örnekleme usullerinden biriyle seçilmiş sınırlı sayıdaki birimlerin ana kütlenin karakteristik özelliklerini temsil eden örnek birimler olarak araştırılması yoluna gidilir. • Bir örnek grubun tepkilerinden bir pazarın veya pazar bölümünün tepkilerine ilişkin genelleme yapılır.

PAZARLAMA ARAŞTIRMASINDA BAŞLICA VERİ TOPLAMA METODLARI 1. İkincil veri (İkinci elden veri): ØAraştırmayı yapan kimseden başka kişi veya kurumlarca, kendi amaçları için daha önce toplanmış verilerdir. ØAraştırmacı için hazır durumda ve kolay elde edilebilen kaynaklardır. İkincil veri kaynakları ikiye ayrılır: 1. İşletme içi kaynaklar: işletmenin normal faaliyetleri için tuttuğu çeşitli kayıt ve belgelerdir (bilanço, kar ve zarar hesapları, satış kayıtları vb. ). 2. İşletme dışı kaynaklar: işletme dışındaki resmi ve özel veri kaynaklarıdır. Devlet Planlama Teşkilatı, Türkiye İstatistik Kurumu, Bakanlıklar, Merkez Bankası, Dünya Bankası, IMF, Birleşmiş Milletler ve yan kuruluşlar vb. İşletme dışı özel kaynakların başlıcaları, Ticaret Odaları, Sanayi Odaları, büyük bankalar vb.

PAZARLAMA ARAŞTIRMASINDA BAŞLICA VERİ TOPLAMA METODLARI İkincil verilerin faydaları: • Zaman, emek ve masraflardan tasarruf sağlanması ve toplama kolaylığı olması • Yetenekli araştırmacı bulma güçlüğünü ortadan kaldırması İkincil verilerin sakıncaları: • Bilgilerin eski olma ihtimali bulunması • Amaç farklılığı olması • Taraflı olma olasılığının fazla olması

PAZARLAMA ARAŞTIRMASINDA BAŞLICA VERİ TOPLAMA METODLARI Birincil verilerin faydaları: • Bilgilerin eski ve yanlış olma olasılığının az olması • Özel amaca göre toplandığında, ihtiyaçlara tam ve direkt olarak cevap vermesi • Bilgi araştırmacının kendisi tarafından toplandığında, anket formu vb. düzenlemelerin istenildiği şekilde yapılabilmesi. Birincil verilerin sakıncaları: • Zaman, emek ve masraf yükünün ağır olması • Yetenekli uzman araştırmacı bulmanın zor olması

PAZARLAMA ARAŞTIRMASINDA BAŞLICA VERİ TOPLAMA METODLARI Birincil veya birinci elden veriler: • Araştırmacının, tüketiciler, dağıtıcılar, vb çeşitli kişi ve kuruluşlar hakkında kişisel olarak topladığı orijinal verilerdir. Birincil veri toplama metodları: • Anket • Gözlem • Deney

PAZARLAMA ARAŞTIRMASINDA BAŞLICA VERİ TOPLAMA METODLARI Anket Metodu Birincil veri toplamada en çok kullanılan metodtur. Araştırma konusu olan ana kitleyi temsil eden cevaplayıcı grubuna sözlü veya yazılı sorular yöneltme anket metodunun temelini oluşturur. Anket metodu ile veriler genellikle daha çabuk ve daha az masrafla toplanabilir. İletişim aracına göre anket dört şekilde uygulanabilir: Kişisel anket veya yüze görüşme (mülakat usulü) Telefonla anket Mektupla (postayla) anket İnternet üzerinden (e-postayla) anket

PAZARLAMA ARAŞTIRMASINDA BAŞLICA VERİ TOPLAMA METODLARI Gözlem metodunun esasını , çalışma konusu olaylara hiçbir müdahalede bulunmadan, onları gözlemek suretiyle veri sağlamak oluşturur. Uygulamada yapılan iş, ilgili kişilerin davranışlarını gözlemleme ve birtakım gözlem kayıt formlarına anında kaydetmektir. Anket yöntemine göre daha sağlıklı bilgiler sağlar Uygulama alanı sınırlıdır. Çünkü bu yöntemle sadece fiziksel olaylar ve cevaplayıcıların davranışları hakkında bilgi sağlanabilir. Cevaplayıcıların güdülerine, psikolojik özelliklerine ve alışkanlıklarına ilişkin bilgiler sağlanamaz.

PAZARLAMA ARAŞTIRMASINDA BAŞLICA VERİ TOPLAMA METODLARI Deney metodu: Bu metot ; kontrol edilen bir ortama belirli uyarıcıların verilmesini ve bu uyarıcıların sistemli bir şekilde değiştirilmesine dayanır. Deney metodu ; sebep –sonuç ilişkilerini saptamaya yönelik araştırmalar için en uygun metottur.

PAZARLAMA ARAŞTIRMASINDA BAŞLICA VERİ TOPLAMA METODLARI Deney metodunun faydaları : Açık-seçik ve sonuca ulaşacak bilgiler sağlar ; Anket ve gözlem metotlarıyla elde edilemeyen bilgiler elde edilir ; En fazla bilimsel niteliğe sahip birincil veri toplama metodudur. Deney metodunun sakıncaları: Deney metodunun kullanım alanı çok sınırlıdır ; Masraflıdır ve uzun zaman alır ; Yönetimi güçtür ; İşletme düşünce ve planlarının rakiplerce öğrenilmesine yol açabilir.

3. ARAŞTIRMA PLANININ UYGULANMASI: VERI TOPLAMA VE ANALIZ Araştırma planının uygulanması: veri toplama ve analiz Veri toplama, araştırma sürecinin genellikle en pahalı olan ve aynı zamanda en kolay hata yapılabilen aşamasıdır. Anketlerde şu tür sorunlar ortaya çıkar: 1. Cevaplayıcının yerinde bulunmaması nedeniyle yeniden temas gereği duyulması veya yerine başkasının ikame edilmesi 2. Bazı cevaplayıcıları iş birliği yapmayı kabul etmemesi 3. Bazılarının objektif olmayıp tarafgir davranması ve veya doğru olmayan cevaplar vermesi 4. Anketörün taraf olması veya dürüst olmaması

3. ARAŞTIRMA PLANININ UYGULANMASI: VERI TOPLAMA VE ANALIZ • Araştırmacı verileri topladıktan sonra bunların analizini yapar • Yapılan ilk iş verilerin cetvellenmesidir, amaç verileri analize hazır hale getirmektir. • Cetvelleme için şu işlemler yapılır: veriler nitelikleri bakımından incelenir, cevap kağıtlarında gerekli düzletmeler yapılarak sınıflandırmaya hazır hale getirilir, veriler sınıflandırılır, ve sayım işlemine geçilir.

4. ARAŞTIRMA BULGULARININ YORUMU VE RAPORLANMASI Son aşamada verilerin analizi ile elde edilen bulguların yorumu yapılır ve raporlanır. Araştırma raporları genellikle bir yazılı rapor şeklinde pazarlama yöneticilerine sunulur.

Kaynakça Altunışık, Remzi, Özdemir, Şuayip ve Torlak, Ömer (2001), Modern Pazarlama, Değişim Yayınları, Sakarya. Can, Halil, Tuncer, Doğan ve. Ayhan, Yaşar (1996), Genel İşletmecilik Bilgileri, Siyasal Kitapevi, Ankara. Göksel, Bülent, Kocabaş, Füsün ve Elden, Müge (1997), Pazarlama İletişimi Açısından Halkla İlişkiler ve Reklam, Yayınevi Yayıncılık, İstanbul. Kaşıkcı, Ercan (2002), Para-Mosyon, Pazarlamanın 7 P’si, Kariyer Yayıncılık, İstanbul. Kocabaş, Füsün, Elden, Müge ve Çelebi, Serra İnci (2000), Marketing P. R. , Media. Cat Yayınları, Ankara. Kotler, Philip (2000), Kotler ve Pazarlama, Sistem Yayınları, İstanbul. Kotler, Philip (1999), Pazarlama Yönetimi, Beta Yayınevi, İstanbul. Odabaşı, Yavuz ve Oyman, Mine (2002), Pazarlama İletişimi Yönetimi, Media. Cat Yayınları, İstanbul. Özkale, Lerzan ve diğerleri (1995), Pazarlama Stratejileri ve Karar Alma Mekanizması, İletişim Yayınları, İstanbul. Tek, Ömer Baybars (1999), Pazarlama İlkeleri: Global Yönetimsel Yaklaşım ve Türkiye Uygulamaları, Beta Yayınevi, İstanbul. Üner, Mithat (1999), “Pazarlama Literatürümüzde Yer alan Tutundurma Karması Elemanlarının Gözden Geçirilmesi”, Pazarlama Dünyası, Yıl 13, Sayı 74, İstanbul. https: //www. mevzuatdergisi. com/2004/06 a/02. htm Kotler, Philip & Armstrong, Gary (2014), Principles of Marketing, Mucuk, İ. (2012), Pazarlama İlkeleri. Türkmen Kitabevi Taşoğlu, Nihal Paşalı. (2009), Pazarlama İletişimi, Bütünsel Bir Yaklaşım. Ankara: Detay Yayıncılık, 2009. • KAYAPINAR, Pınar YÜRÜK, Uluslararası Pazarlamada Pazarlama Karması Stratejileri, Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 2017

Kaynakça WARNER, M. , (1996), İnternational Encyclopedia of Business and Management , New York Vol. 4. NAKIBOĞLU, M. A. B. (2008). Hizmet İşletmelerindeki İlişkisel Pazarlama Uygulamalarının Müşteri Bağlılığı Üzerindeki Etkileri. Doktora Tezi. Adana: T. C. Çukurova Üniversitesi. ŞENDUR, F. (2009). İlişkisel Pazarlama Çerçevesinde Müşteri Değeri Yaratmanın Önemi: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir: T. C. Balıkesir Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. GUMMESSON, E. (2002). Relationship Marketing in the New Economy. Journal Of Relationship Marketing. Volume 1, Number 1. 37 -57. BERRY, L. L. (2002). Relationship Marketing of Services—Perspectives from 1983 and 2000. Journal Of Relationship Marketing. Volume 1, Number 1. ALTUNÖZ, Ö. (2006). Turizm İşletmelerinde İlişkisel Pazarlama Faaliyetleri: İstanbul’daki A Grubu Seyahat Acentalarında Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Bolu: T. C. Abant İzzet Baysal Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. ESER, Z. , Korkmaz, S. , Öztürk, S. A. , Pazarlama: Kavramlar-İlkeler-Kararlar, Siyasal Yayın Kitapevi, Ankara, 2011. Nakıboğlu, Burak & Özsoy, Tufan (2016). Sosyal Pazarlama: Sosyal Pazarlama Kampanyası Örnekleriyle. Ankara: Akademisyen Kitabevi.

Kaynakça Arvint. V. PHATAK, “Uluslararası Yönetim”, çev: Atilla Baransel, Tomris Somay, The Kent International Buiness Series, 1995. Cem KOZLU, “Uluslararası Pazarlama (İlkeler ve Uygulamalar)”, Türkiye iş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1998. Cemal YÜKSELEN, “Pazarlama, İlkeler-Yönetim”, Detay Yayıncılık, Ankara, 1998 Cemal YÜKSELEN, “Temel Pazarlama İlkeleri”, Adım Yayıncılık, Ankara, 1994. Hamdi İSLAMOĞLU, “Pazarlama İlkeleri”, Karadeniz Teknik Üniversitesi Basımevi, Trabzon, 1993. Hamdi İSLAMOĞLU, “Pazarlama Yönetimi, Stratejik ve Global Yaklaşım”, Beta Basım/ Yayım Dağıtım, İstanbul, 1995. İlhan CEMALCILAR, “Pazarlama, Kavramlar-Kararlar”, Beta Basım/ Yayım Dağıtım, İstanbul, 1988. İsmet MUCUK, “Pazarlama İlkeleri”, Der Yayınları, İstanbul, 1994. Mehmet KARAFAKIOĞLU, “Uluslararası Pazarlama Yöntemi”, Teori, uygulama ve örnek Olaylar, Dünya Yayınları, İstanbul, 1984. Mete OKTAV, “Uluslararası Pazarlama, Kuram-İlkeler-Uygulamalar”, Aydın Kitabevi, İzmir, 1986. Oktay ALPUGAN, Mete OKYAV, Hulisi DEMİR, “İşletme Ekonomisi ve Yönetimi”, Beta Basım/ Yayım Dağıtım, İstanbul, 1995. Ö. Baybars TEK, “Pazarlama İlkeleri”, Global Yönetimsel Yaklaşım-Türkiye Uygulamaları, Beta Basım/Yayım Dağıtım, İstanbul, 1999. Ömer AKAT, “Uluslararası Pazarlama Karması ve Yönetimi”, Ekin Yayıncılık, Bursa, 1998 Öznur YÜKSEL, “Uluslararası İşletme Yönetimi ve Türkiye Uygulamaları”, Gazi Kitabevi, Ankara, 1999. Philip KOTLER, “Pazarlama Yönetimi, Çözümleme, Planlama ve Denetim”, cilt: 2, Çev: Yaman Erdal, Beta Basım/ Yayım Dağıtım, İstanbul, 1984. Philip KOTLER, “Pazarlama Yönetimi, Çözümleme, Planlama ve Denetim”, cilt: 1, Çev: Yaman Erdal, Beta Basım/ Yayım Dağıtım, İstanbul, 1984. William PRIDE, O. C FERRELL, “Marketing”, 6 th ed. Houghtan Mifflin Co. , Boston. 1989, çev: İsmet MUCUK. Zeyyat HATİBOĞLU, “Temel Pazarlama”, Beta Basım/ Yayım Dağıtım, İstanbul, 1993.

Kaynakça https: //creatorden. com https: //fbmcafe. com https: //www. google. com/search? biw=1600&bih=789&tbm=isch&sa=1&ei=jr 0 d. XZ 7 e. Kb. OBhb. IP 3 Y 6 gy. A 0&q=DİJİTAL+pazarlama&oq=DİJİTAL+pazarlama&gs_l https: //www. pazarlama 30. com http: //sosyalbilimler. cukurova. edu. tr/tezler/1272. pdf http: //abmyod. aydin. edu. tr/bilimsel_dergi/bilimseldergi 29_30. pdf https: //slideplayer. biz. tr/slide/2950630/ http: //www. inboxmailmarketing. com https: //pazarlamasyon. com http: //danismend. com https: //www. thebrandage. com http: //oranti. oran. org. tr https: //www. ayhankaraman. com https: //blog. logo. com. tr http: //pazarlamabitanedir. blogspot. com https: //www. nevzaterdag. com http: //www. dijitalajanslar. com

Kaynakça https: //isilerbil. com https: //dergipark. org. tr/download/article-file/401608 http: //ozlemserkan. tripod. com/ar. Siv/sosyalpazarlama. html https: //medium. com/@kenan. demirel/sosyal-pazarlama-f 962 d 0 ea 7 c 8 www. baskent. edu. tr/. . . /2. %20 makale_uner_PAZARLAMA%20 TANIMI%5 B 2%5 D. do. . . https: //www. fikir. gen. tr/piyasa-nedir-piyasa-cesitleri-nelerdir/ http: //www. istjss. org/resim/2017_summer_17_5. pdf https: //www. slideshare. net/suleymanbayindir/uluslararas-pazarlama-28160045 https: //slideplayer. biz. tr/slide/2891566/ https: //www. mevzuatdergisi. com/2004/03 a/03. htm • https: //prezi. com/dh 9 oarue 3 ap 3/uluslararasi-pazarlamada-tutundurma-vasitalari/ • https: //www. researchgate. net/publication/314154086_Pazarlama_Acisindan_Etik