Pasoytnicze zagroenia na wakacjach Cryptosporidium spp las pole

Pasożytnicze zagrożenia „na wakacjach”

Cryptosporidium spp. las, pole, łąka, woda Giardia spp. Toxocara canis, T. cati Echinococcus multilocularis warzywa mięso Giardia, Toxocara spp. Toxoplasma gondii Trichinella spiralis

Nadzorowi i rejestracji w Unii Europejskiej podlega 6 chorób inwazyjnych (spośród 44 infekcyjnych) Ø malaria Ø kryptosporydioza Ø toksoplazmoza Ø giardiaza jednojamowa Echinococcus granulosus Ø bąblowica Ø włośnica wielojamowa E. multilocularis

Choroby pasożytnicze spełniające kryteria „emerging diseases” (wg WHO/FAO): - kryptosporidioza - inwazja Cyclospora cayetanensis - bąblowica wielojamowa - włośnica W Polsce kryteria te spełniają: - malaria - kryptosporidioza - bąblowica wielojamowa - włośnica - dirofilarioza - strongyloidoza - toksokaroza (Knap, 2008)

Co nam zagraża „na wakacjach”? q choroby odkleszczowe q toksoplazmoza q bąblowica wielojamowa q włośnica „emerging” q toksokaroza Kryteria zaliczenia do „zagrożeń wakacyjnych”: - faktyczne zagrożenie - medialne nagłośnienie (bąblowica wielojamowa) - „coś” wiemy na ten temat

Choroby odkleszczowe - borelioza (krętek - Borelia burgdorferi) - kleszczowe zapalenie mózgu (Flaviwirus) - babeszjoza (Babesia microti) kleszcz pospolity - Ixodes ricinus kleszcz łąkowy - Dermacentor reticulatus kleszcz psi - Rhipicephalus sanguineus

Choroby odkleszczowe - borelioza (krętek - Borelia burgdorferi) - kleszczowe zapalenie mózgu (Flaviwirus) - babeszjoza (Babesia microti) drobne gryzonie - rezerwuar krętków i wirusów zwierzyna płowa (sarny) - rezerwuar krętków kleszcze – to wektor i rezerwuar patogenów (przenoszone transowarialnie) imago - jaja - larwy - nimfy

Zarażenie kleszcza pospolitego (I. ricinus) krętkami Borelia burgdorferi Pierwsze stwierdzenie - okolice Olsztyna (1993) Gdańsk (biotopy leśne) – 6, 5%-11, 5% Szczecin (biotopy leśne) – 7, 3%-14, 6% Krosno, Tarnów, Zamość, Lublin – 3, 6%-25, 0% Radom, Warszawa – 22, 2%-23, 7% (1998) Warszawa (Las Bielański, Kabacki) - 10, 7%-20, 0% (2003 -04) Przypadki boreliozy w Polsce: 2006 - 6694 2007 - 7735

Kleszczowe zapalenie mózgu Przełomowy rok 1993 - trzydziestokrotny wzrost liczby zachorowań w Polsce 250 przypadków w woj. białostockim (zapadalność 16/100. 000)

Kleszcze „atakują” do wysokości 1 metra!!! Kleszcz długo poszukuje miejsca ssania krwi – przemieszcza się na skórze!

Kleszcze „atakują” do wysokości 1 metra!!! Ochrona – odpowiednie ubranie Kapelusz na głowie? Żeby dodać sobie szyku!!!

Co nam zagraża „na wakacjach”? q choroby odkleszczowe q toksoplazmoza q bąblowica wielojamowa q włośnica

Pytania i wątpliwości właścicieli kotów Ø Czy kot stanowi zagrożenie toksoplazmozą dla kobiety w ciąży? NIE Ø Jak można stwierdzić czy !!!te zwierzęta nie rozsiewają oocyst Toxoplazma? Ø Jakie są możliwości stosowania profilaktyki? Źródłem zarażenia dla ludzi jest mięso!

Czy koty chorują na toksoplazmozę? Ø młode kocięta - faza jelitowa (biegunka ok. 2 -3 tygodnie) Ø koty dorosłe - forma przewlekła: spadek masy ciała, niedokrwistość, ronienia, bezpłodność Ø koty w różnym wieku - w przebiegu schorzeń ze spadkiem odporności: choroby wirusowe (białaczki, Feline Immunodeficiency Syndrome FIV, FIP) Feline Infectious Peritonitis toksoplazmoza - inwazja oportunistyczna

Kiedy występuje rzeczywiste zagrożenie toksoplazmozą? Ø chore młode kocięta - biegunka w przebiegu fazy jelitowej /2 -3 tygodnie/ Ø dorosłe koty - gdy wskutek spadku odporności dochodzi do wznowienia fazy jelitowej i wydalania oocyst T. gondii Ø gdy nie sprzątamy kocich odchodów /czas na sporulację oocyst do formy inwazyjnej/ Wydalanie z kałem oocyst (do 20 mln/dobę przez 3 -21 dni) Oocysty w środowisku zewn. – 12 -18 mies.

Zagrożenie Zwyczaje kota - czy wychodzi na dwór? - czy poluje na gryzonie? Kot, który nie jest siewcą oocyst nie stanowi zagrożenia dla otoczenia!!! 0, 28 -0, 9% of cats actively shedding Toxoplasma oocysts (Kijstra and Jongert. 2009. Toxoplasma-safe meat: close to reality. Trends in Parasitol. , 25, 18 -22. )

Badania kotów w kierunku toksoplazmy ELISA – dyskusyjna zasadność/wartość badań w kierunku stwierdzenia nosicielstwa u kota Wynik pozytywny – dowód na co? - kot zjadł surowe mięso przygotowane smażenia - kot polował na myszy - w przeszłości przechorował (jest więc zdrowy!) U dorosłego, zdrowego kota nie dochodzi rozwoju formy jelitowej!!! do do

Testy serologiczne - epidemiologia inwazji u kotów • Badania wykazują: - najwyższy odsetek kotów z Ig. G w młodym wieku tj. po przechorowaniu pierwotnej inwazji - zdecydowanie wyższy odsetek u kotów wychodzących - więcej kotów seropozytywnych powyżej 5 -go roku życia (5%-8%, 30%-60% populacji kotów jest seropozytywna)

Jak ograniczyć ryzyko zarażenia za pośrednictwem mięsa? I. Ograniczenie zarażeń u zwierząt gospodarskich - zapobieganie kontaktowi z kotami - głównym źródłem inwazji dla świń są szczury i myszy - zwalczanie gryzoni II. Zabiegi kulinarne - mrożenie mięsa (48 h) - gotowanie

Co nam zagraża „na wakacjach”? q choroby odkleszczowe q toksoplazmoza q bąblowica wielojamowa q włośnica

ALWEOLARNA ECHINOKOKOZA (ALVEOCOCCOSIS) Formy larwalne lokalizują się w wątrobie

Echinococcus multilocularis ok. 2, 5 mm moneta 10 groszy

Jenot

68 przypadków alweokokozy

Patogeneza: Ø Rozrost w wątrobie (99% przypadków), rzadziej w płucach, mózgowiu i innych narządach - drobne torbiele (0, 5 -10 mm) Ø Naciekowy rozrost wzdłuż naczyń krwionośnych Ø Niszczenie dróg żółciowych i miąższu wątroby Rozwój podobny do nowotworu!!! Ø Brak bariery łącznotkankowej wokół torbieli (ułatwiona penetracja narządu, przerzuty)

Jeśli mieszkasz/przebywasz w rejonie, gdzie stwierdza się tasiemca wielojamowego u lisów (i jenotów): - uniemożliwiaj psom i kotom łapanie gryzoni - gdy to zaobserwujesz, skonsultuj się z lek. wet. (odrobaczanie) - nie jedz owoców leśnych zbieranych z podłoża - nie pij surowej wody z otwartych ujęć - ogradzaj posesję, aby zapobiec dostępowi dzikich drapieżników - nie nęć dzikich zwierząt (lisów) na teren swojej posesji !!! „oswajanie” młodych lisów !!!

Co nam zagraża „na wakacjach”? q choroby odkleszczowe q toksoplazmoza q bąblowica wielojamowa q włośnica

włośnica (trichinosis) żywiciele: człowiek, różne gatunki ssaków Ø zwierzęta mięsożerne (pies, kot, lis, jenot, wilk, ryś) Ø zwierzęta wszystkożerne (świnia, dzik) Ø zwierzęta roślinożerne (królik, owca, koń) Ø gryzonie (szczur, mysz) Występowanie: środowisko synantropijne (działalność człowieka) środowisko leśne świnie szczury dziki lisy jenoty wilki

Rozwój: pełny cykl w 1 żywicielu I. formy dorosłe II. larwy: nowonarodzone migrujące mięśniowe człowiek dzik, świnia, mięsożerne

Włośnica u zwierząt w Polsce liczba przypadków świnie T. spiralis, T. britovi (1 przyp. ) 679/125 mln (1996 -2003) dziki* T. spiralis, T. britovi (20%) 993/390. 000 (1997 -2004) lisy 81/1290 T. britovi, T. spiralis (12%) konie T. spiralis, T. britovi 4 (? ) *spośród ok. 50. 000 dzików strzelanych rocznie 100 -150 zarażonych (0, 2%-0, 3%) co cztery setny dzik stanowi zagrożenie włośnicą!!!

Włośnica u koni Istotne w epidemiologii - długotrwała żywotność larw w końskim mięsie (4 tyg. w -180 C) Zarażenie koni włośniami – skarmianie resztkami mięsnymi

Przypadki włośnicy u ludzi w Europie i Polsce Raport European Food Safety Authority 1993 1994 1997 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 UE ? ? 67 53 48 56 270 175 761 779 PL 594 131 20 263 36 64 42 40 172 70 177 217 kwiecień 2006 - woj. wielkopolskie 42 osoby hospitalizowane, 135 leczonych ambulatoryjnie źródło inwazji: kiełbasa z dzika z masarni!

Zagrożenie włośnicą w Polsce Źródło zarażenia: - przetwory z mięsa dzika - wyroby mieszane (mięso dzika + wieprzowina) Patogeneza: uszkodzenia wielonarządowe Objawy: początkowo objawy alergiczne, później bóle mięśniowe

Objawy włośnicy u ludzi: Ø przebieg ostry I. Faza jelitowa (do 7 dni po zarażeniu) - bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka, gorączka, obrzęk powiek, obrzęk twarzy, „nastrzyknięcie spojówek” II. Faza mięśniowa (10 dni po zarażeniu) - bóle mięśniowe (osiedlanie się larw w tkance mięśniowej – trwa 6 tyg. ) Ø przebieg łagodny Faza I - bezobjawowa, Faza II - bóle mięśniowe Zarażenie dużą ilością larw: przebieg ostry objawy zapalenia płuc, opon mózgowo-rdzeniowych, uszkodzenie nerek, mięśnia sercowego Choroba może być śmiertelna!!!

Profilaktyka Świadomość!!! Racjonalne zachowania!!!