PAGET N BLSEL GELM KURAMI BLSEL GELM EVRELER
PİAGET’ İN BİLİŞSEL GELİŞİM KURAMI
BİLİŞSEL GELİŞİM EVRELERİ 1. Duyusal Motor Dönem (0 -2 yaş) 2. İşlem Öncesi Dönem (2 -7 yaş) 3. Somut İşlemler Dönemi (7 -11 yaş) 4. Soyut işlemler Dönemi (11 -18 yaş)
a)Duyusal – Motor Dönem (0 – 2 Yaş) • Dış dünyayı keşfetmede duyular ve motor beceriler kullanılır. 5. ve 6. aydan itibaren bebek kendini ve diğer insanları ve nesneleri birbirinden ayırt etmeyi öğrenir. * Refleksif davranışlardan amaçlı davranışlara geçer. • Taklit ve deneme – yanılma öğrenmesi. • Bu dönemde yer alan önemli özelliklerinden biri de “ses bulaşması”dır. • *Nesne devamlılığı/sürekliliği/kalıcılığı bebeğin kendi görüş alanı dışında kalsa dahi nesnelerin var olduğunu bilmesidir. 10 – 12 aylar arasında ortaya çıkar ve 18 aya kadar gelişir.
1. Refleksler Aşaması(0 – 1 Ay) Tepkiler bebeğin bedeni üzerinde odaklanmıştır. 2. İlk Alışkanlıklar ve Birinci Döngüsel Tepki Aşaması (1 -4 Ay) Bu dönemde bebek emme davranışı gibi basit bir refleks üzerine kurulmuş şemalar ve bunların oluşturduğu alışkanlıklarla çevreye uyum sağlar. Bacaklarını hareket ettiren çocuk, neşeyle bacaklarını birbirine vurur. Bu etkinlikler tesadüfen bir kere yapıldığında bebek memnun kalırsa hareketi tekrarlar. 3. İkinci Döngüsel Tepki Aşaması (4 -8 Ay) Bu dönemde bebeğin, nesne merkezli olduğu ve dünyaya odaklandığı görülmektedir. Bebek çevreyi tanımaya yönelik hareketlerde bulunur ve bu hareketleri vücudu ile gerçekleştirir. 4. İkincil Şemaların Koordinasyonu (10 -12 ay) Bebekler daha önceden öğrendiği şemaları, koordineli olarak birleştirerek amaçlı davranış sergilerler. Çocuk istediği bir şeye ulaşmak için iki şemayı kontrol edebilir. Bebek nesneye bakar, o nesneyi kavrar. 26. 12. 2021 4
5. Üçüncü Döngüsel Tepkiler, Yenilik, Merak Aşaması (12 -18 Ay) • Yürüyebilme yeteneğini kazanan çocuğun dünyayı araştırma özgürlüğü bulunur. Böylece deneyimleri de artar. Üçüncü döngüsel tepkiler arasından bebek “çekme hareketini” tekrarlar. Bu hareketin tepkilerini, değişik nesnelere uygulamaya çalışır. Kapıyı çektiğinde kapının açıldığını, annesi saçını çektiğinde onun bağırdığını, olayı göremediği halde, acı çektiğini öğrenir. 6. Düşüncenin Başlaması(18 -24 ay) • Bu evrede çocuk hareketlerini gerçekleştirmeden önce daha çok içsel olarak işlem yapmakta ve düşünme eğilimi göstermektedir. • Bu evrede taklit davranışları dikkat çekmektedir. Piaget çocukların yalnızca yeni modelleri taklit etmediklerini, onların zaten repertuarında varolan davranışları zaman modelden bağımsız sergiledikleri görülmektedir. Buna ertelenmiş taklit denir. Bu ise çocuğun düşünce süreçlerinde ilerleme gösterdiğini bellek, akılda tutma ve dikkat gibi öğelerin gelişmeye başladığı anlamına gelmektedir. 26. 12. 2021 5
b. İşlem Öncesi Dönem [2 -7 yaş] *2 -7 yaş arası dönem olup, bu dönemde birey sözcük dağarcığını zenginleştirerek dilini geliştirir ve benlik kavramını oluşturur. *Çocuk tümüyle ben merkezli bir düşünme yapısına sahiptir. *Bu dönemdeki çocuklarda korunum fikri gelişmemiştir. *Mantık yürütmede tümevarım ya da tümdengelim yollarını kullanamazlar. *Çocuk bu dönemde büyüsel ve doğaüstü düşüncelere sahiptir *Çocuk birbirleriyle her zaman ilişkili olmayan durumlar arasında bağ kurmaya çalışır. 26. 12. 2021 6
İşlem öncesi dönem ikiye ayrılmaktadır. Bunlar; 1. Sembolik dönem (2 – 4 yaş) 2. Sezgisel dönem (4 – 7 yaş) 1. Sembolik dönem (2 – 4 yaş): • 2 – 4 yaşlarını kapsamaktadır. Dil gelişiminin en yoğun olduğu evredir. Nesneleri yalnızca tek bir özelliklerine göre sınıflandırabilirler. Ancak tersinden sıralamaları istendiğinde başarılı olamazlar. • 2 – 4 yaşlarında çocuğun gerçek bir nesne ya da kişi yerine başka bir şeyi bunların yerine kullanması yoluyla yani bunları temsil eden semboller kullanması yoluyla oyun oynamasıdır. İşlem öncesi dönemde düşünce tek yönlüdür. Başka bir ifadeyle sadece eşleştirme ve sıralama içerir. Benmerkezcilik (egosantrizm) Piaget’nin kuramının en önemli kavramlarından biridir. Çocuk bu dönemde benmerkezcidir. Dünyanın merkezi kendisidir. Kendini başkasının yerine koyamadığı için, onun bildiğini herkesin bildiğini, gördüğünü vb. zanneder. 26. 12. 2021 7
• Benmerkezciliğin bir uzantısı olarak paralel oyun görülür. • Benzer bir durum konuşmalarda da toplu monolog olarak görülür. • Kişilerin de sürekli olduğu anlayışına ulaşır. • İnsan düşüncesinde animizm özelliğinin ağır bastığı dönemdir. Animizm, kısaca doğadaki cansız nesnelere de canlı imiş gibi davranmak olarak tanımlanabilir. • Bu özelliğin bir uzantısı sayılabilecek durum da canlılara cansız gibi davranılmasıdır. • Özelden Özele Akıl Yürütme görülür. • Yapaycılık(Arfikalizm) görülür. • Sihirli düşünce özeliği görülür. • Bu dönemde çocuk işaretsel işlev özelliği gösterir. 26. 12. 2021 8
2. Sezgisel dönem(4 -7 yaş) • 4 – 7 yaş arasını kapsar. • Çocuklar bu dönemde, sezgilerine dayalı olarak akıl yürütürler ve problemleri sezgileriyle çözmeye çalışırlar. • Bu dönemde çocuklar, henüz üst düzeyde sınıflama yapamazlar. • Ayrıca bütün ve parça arasındaki ilişkileri kuramazlar. • Korunum henüz gelişmemiştir. • Çocuklar bu dönemde, nesnenin dikkat çekici özelliklerine odaklanmakta diğer özelliklerini gözden kaçırmaktadırlar. • İşlem öncesi dönemin önemli özelliklerinden birisi de, çocuklar işlemleri tersine çeviremezler. • Bu dönemde Kalıp Yargılar görülür. • Mantıksal düşünme öncesi dönem olduğu için bu dönemde çocuklar tek yönlü mantık işletirler. • Çocuklar dikkatlerini sadece bir noktaya odaklayabilirler. Bu “odaklanma” olarak isimlendirilmektedir. Zamanla somut işlemler dönemine geçildikçe ise çocuk bu özellikten kurtulur ve odaktan uzaklaşma gerçekleşir. 26. 12. 2021 9
- Slides: 9