P 2 Farmakologija autonomnog ivanog sustava OZS 201718

P 2 Farmakologija autonomnog živčanog sustava OZS 2017/18 Preddiplomski studij Sestrinstva Primaljstva Fizioterapije Medicinske laboratorijske dijagnostike Radiološke tehnologije Katedra za farmakologiju, doc. dr. sc. Ivana Mudnić

Građa i funkcija autonomnog živčanog sustava: -biti dobro upoznat s temeljnim informacijama o građi i funkciji AŽS -poznavati ustroj neurotransmisije (acetilkolin i noradrenalin – ne treba znati kemijske reakcije u nastanku i razgradnji). -dobro naučiti alfa i beta receptore - smještaj i funkcija za simpatikus, te muskarinske i nikotinske receptore – smještaj i funkcija po organima i organskim sustavima za parasimpatikus.

Core Concepts in Pharmacology 4 th Ed. , LN. Holland, MP. Adams and JL. Brice, Pb. JL. Alexander, Pearson, New Jersey 2015.

Autonomni živčani sustav: 1. parasimpatički dio 2. simpatički dio

Parasimpatikus

Parasimpatomimetici: Neposredni: poznavati učinke i ulogu acetilkolina i prirodnog alkaloida pilokarpina. Posredni kolinomimetici: samo fizostigmin i neostigmin (znati samo za što se upotrebljavaju i koja je logika te upotrebe. Niti za jedan lijek ne treba pamtiti doze!) Ireverzibilni blokatori acetilkolin-esteraze - znati da postoje i da insekticidi – organofosfati djeluju na taj način. Nije potrebno pamtiti imena preparata i otrova.

Kolinomimetici ili parasimpatomimetici • Izravni - Esteri kolina: ACETILKOLIN (M, N) BETANEKOL (M) - Prirodni: PILOKARPIN (M)

Kolinomimetici ili parasimpatomimetici • Neizravni – inhibitori Ach-esteraze EDROFONIJ NEOSTIGMIN FIZOSTIGMIN ORGANOFOSFATI – irevrzibilni inhibtori Ach-esteraze bojni otrovi i pesticidi

Kolinomimetici ili parasimpatomimetici • Klinička primjena Glaukom – pilokarpin (danas češće beta blokatori) Paralatički ileus – betanekol, neostigmin Retencija urina – betanekol, neostigmin Mijastenija gravis – inhibitori Ach-esteraze Trovanje antimuskarinskim lijekovima – fizostigmin Alzheimerova bolest – rivastigmin

Antikolinergici ili parasimpatolitici

Antikolinergici: Blokatori muskarinskih receptora: poznavati atropin i skopolamin. Blokatori nikotinskih receptora- samo neuromuskularne veze.

Blokatori MUSKARINSKIH receptora

• Velebilje (Atropa belladonna) • Bunika (Hyoscyamus niger)

Blokatori MUSKARINSKIH receptora ATROPIN – antidot trovanju kolinergicima, spazmolitik, sinus bradikardija, midrijaza SKOPOLAMIN (hioscin) – liječenje kinetoza, vestib. poremećaja BUTILSKOPOLAMIN i TROSPIJ – spazmolitici IPRATROPIJ, tiotropij – liječenje astme i KOPB TROPIKAMID – oftalmologija - midrijaza, cikloplegija

Blokatori NEURO-MUSKULARNE spojnice

- Nedepolarizirajući (kompetitivni antagonisti) TUBOKURARIN, PANKURONIJ, vekuronij (Antidot: neostigmin) - Depolarizirajući SUKSAMETONIJ (sukcinilkolin) (Indikacije: iv. u anesteziji kao miorelaksator. Nema antidota! Oprez!)