Ozbekiston Oliy va orta maxsus talim vazirligi Samarqand
O’zbekiston Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Samarqand Davlat Universiteti Matematik modellashtirish kafedrasi Mavzu: Qobiq dasturlar: Norton. Commander, Total. Commander asosiy tushunchalar Fan: Fan Informatika va axborot texnologiyalari Fan o’qituvchisi: U. R. Shodiyev
Mavzu Qobiq dasturlar: Norton. Commander, Total. Commander asosiy tushunchalar
Informatika va TV fani Axborot ustida turli amallar bajarishning uslub va vositalari haqidagi nazariy va amaliy bilimlar yig’indisi bilan bilimlar shug’ullanuvchi fandir. Informatika quyidagi bo’limlardan iborat: • Axborotlarni qayta ishlashning avtomatik axborot resurslari va kompyuter texnologiyalari (AXBOROT TEXNOLOGIYALARI); • Ma’lumotlar va bilimlar bazasi; • Telekomminikatsiya. Xalqaro kompyuter tarmog’i (INTERNET).
Fan predmeti Axborot – manbalari va taqdim etilish Axborot shaklidan qat’iy nazar shaxslar, predmetlar, faktlar, voqealar, hodisalar va jarayonlar to’g’risidagi ma’lumotlardir (O’z. R 2002. 12 dagi 439 -II son “Axborot erkinligi prinsiplari va kafolatlari” to’g’risidagi qonunidan). Shuningdek, quyidagi ta’riflari ham mavjud: ---->
Fanning predmeti Axborot ta’riflari… 1. Axborot – dalil, voqea, hodisa, predmet, Axborot jarayon kabi obyektlar haqida bilim, tushuncha yoki buyruqlardir; 2. Axborot – ma’lum matnda aniq ma’noga ega tushunchalarni o’z ichiga olgan dalil, voqea-hodisa, predmet, jarayon, taqdimot kabi obyektlar haqidagi bilimlar majmuidir; majmuidir 3. Axborot – qiziqish uyg’otishi mumkin Axborot bo’lgan, saqlanishi va qayta ishlanishi lozim bo’lgan jami fakt va ma’lumotlardir.
Axborot turlari 1. Matn – ma’lumotlarning mazmunan Matn yagona, yaxlit va tanlangan til belgilari ketma – ketligidan iborat. 2. Tasvir – biror voqea-hodisa, jarayonni Tasvir o’zida ifodalagan rasm bo’laklari va ranglardan iborat ma’lumot. Masalan, foto, peyzaj, matematik funksiya grafigi, statistik ma’lumotlar diagrammasi kabi.
Axborot turlari 3. Animatsiya – ma’lum tezlikda tasvirlarning Animatsiya almashish mahsulidir. Bunda ma’lum sondagi bir xil o’lchamli tasvirlar tezkor almashadi va natijada multiplikatsiyaga o’xshash harakatlanuvchi (animatsion) tasvir hosil bo’ladi. 4. Video va audio axborot – Video va audio axborot animatsiyalarning asosini tashkil etuvchi harakatdagi tasvirlar va tovush to’lqinlaridir.
Axborot o’lchov birliklari Axborotning eng kichik birligi 2 lik sanoq sistemasida bit (binary digit – ikkilik raqam), u 0 yoki 1) hisoblanadi. (binary digit – ikkilik raqam), u 0 yoki 1) Kamida 8 ta bitdan iborat shunday ketma-ketlik 1 bayt (B) deb qabul qilingan. Shuningdek quyidagi hosilaviy o’lchov birliklari amaliyotda keng qo’llaniladi: • • 1 KB (kilobayt)=1024 B=2^10 B 1 MB (megabayt)=1024 KB=2^20 B 1 GB (gegabayt)=1024 MB=2^30 B 1 Tb (terabayt)=1024 GB=2^40 B
Axborot texnologiyalari (AT) AT – axborotlarni to’plash, saqlash, AT qayta ishlash va uzatishning uslub va vositalari to’plamidir.
INFORMATIKA ning jamiyatdagi o’rni • Boshqaruvda • Tijoratda • Ishlab chiqarishda • Ta’limda • Gidrometereologiyada va h. k.
Tijoratda axborot texnologiyalarining qo’llanilishi Avtomatlashtirish • Hisobga olish • Ish yuritish • Moliyaviy operatsiyalar • Qaror qabul qilish Korxona Ma’lumotlar bazasi • Mijozlar • Raqobatchilar • Xodimlar • Sotuv • Ombor Internet/intranet • Mijozlar haqida ma’lumot • Investorlar haqida ma’lumot • Raqobatchilar haqida ma’lumot • Xodimlar uchun korxona haqida ma’lumot • Huquqiy axborot E-Mail va kommunikatsiya uchun DT • Mijozlar bilan muloqat • Investorlar b-n muloqot • Xodimlar aro muloqot • Hujjat almashinuvi
AT xossalari AT tizim sifatida va o’zining ishlab chiqarish jarayoni tizimi bo’lagi sifatida quyidagi xossalarga ega : Mazmun-maqsadlilik; Ma’lum komponenta va tuzilishga egalik; Tashqi muhit bilan o’zaro aloqadorlik; Bir butunlik; Davriy yuksalish (dinamizm).
Fanning predmeti va vazifalari Informatika fanini o’rganish davomida talaba bilishi kerak: Axborotlarni (informatsiyalarni) qayta ishlovchi zamonaviy axborot texnologiyalari asoslarini; asoslarini Axborotlarni yig’ish, saqlash va qayta ishlashning zamonaviy usul va vositalarini; 1. BILISH:
Fan predmeti va vazifalari Informatika va TV fanini o’rganish davomida talaba ishlay olishi kerak: Shaxsiy kompyuterlar jahon bozori talablariga mos umum maqsadli dasturiy ta’minotlar (vositalar, DT) bilan ishlay olishi; Lokal va global kompyuter tarmoqlarida ishlay olish ko’nikmalariga ega bo’lishi kerak; Axborotlarni izlash va almashishning tarmoq vositalarini bilishi va amalda qo’llay olishi; Ma’lumotlar bazasini boshqarishning standart tizimlari (MBBT) yordamida ma’lumotlarni saqlash va ularga murojaatni tashkil qila olishi. 1. BILISH: 2. ISHLAY OLISH:
Fan predmeti va vazifalari Informatika va TV fanini o’rganish davomida talaba tasavvurga ega bo’lishi kerak : Jamiyatning axborot resurslarini - uning iqtisodiy kategoriyasi va rivojlanish tarixi asosini tashkil etishini; Axborot texnologiyalari va dasturiy vositalarning hozirgi darajasi va rivojlanish yo’nalishlari haqida; Keng tarqalgan MBBT imkoniyatlari haqida; Tizimli dasturiy ta’minot taraqqiyoti rivojlanish an’analari haqida… 1. 3. BILISHI: 2. ISHLAY OLISHI: TASAVVURGA EGA BO’LISHI: BO’LISHI
Mavzuni mustahkamlash uchun nazorat savollari Axborot nima? Axborot turlari, misollar? Axborot o’lchov birliklari? Axborot texnologiyalari nima? Informatika qanday fan? Informatika qaysi bo’limlardan iborat? Axborot texnologiyalarining xossalari?
Adabiyotlar Asosiy adabiyotlar 1. V. E. Figurnov. IBM PC dlya polzovatelya, -M. , 2003. 2. M. Aripov. Informatika va hisoblash texnikasi asoslari. Gumanitar mutaxassislar uchun o’quv qo’llanma. Universitet. 2001. 3. Sh. S. Nasriddinova. WINDOWS-95 uchun EXCEL 70 sahifalarida-T: “O’zbekiston” 1999. 116. 4. S. I. Rahmonqulova. IBM PC shaxsiy kompyuterida ishlash. Toshkent, "Sharq", 1998. 5. Q. A. Bekmurodov. Microsoft Office-97. O’quv qo’llanma. Sam. DU nashriyoti. 2000. 131 b. 6. Q. A. Bekmurodov, D. Eshonqulov. Informatika va hisoblash texnikasi. Ma’ruzalar matni. Sam. DU nashriyoti. 2001. 160 b. 7. T. A. Nurmuxamedov. IBM PC va DOS bilan tanishuv. “Kompyuter savodxonligi” to’plami 1 -3 kitoblar. T. 1996. 8. A. Sattorov, A. G. Kabirov. MS Excel 7. 0. Uchebnoye posobiye. UMED. 1999. 9. A. Sattorov, A. G. Kabirov. E-mail i Internet dan foydalanish. Uslubiy qo’llanma. JIDU, 1999. 10. M. Aripov. «Internet va elektron pochta asoslari» , Toshkent, 2000. 11. M Aripov. X. Muxammadiyev. Informatika va informatsion texnologiyalar, Toshkent, M Aripov. X. 2004.
Adabiyotlar 1. 2. 3. 4. Qo’shimcha adabiyotlar Yu. Shafrin. Osnovы kompyuternoy texnologii, -Moskva, 1997. M. M. Aripov, T. Imomov, R. M. Irmuhammedova, M. V. Sagatov, A. T. Haydarov, O. X. Yakubov. Informatika, informasion texnologiyalar, I-qism, Toshkent «TDTU» , 2002 M. M Aripov, A. Axmedov, X. Z. Ikramova, R. M. Irmuhammedova, M. Yakubova Informatika, informasion texnologiyalar, II-qism, Toshkent, Universitet 2001 S. I. Simonovich dr. Spesialnaya informatika. Uchebnoye posobiye. Moskva, 2002. Internet resurslar www. faryus. com Ziyonet. uz www. bilim. uz http: //www. postmodern. narod. ru/ http: //www. km. ru/ http: //nrcedu. ru/est/ http: //www. distance. ru www. bilimdon. uz WWW. ictcouncil. gov. uz http: //www. distance-farpi. uz
- Slides: 18