Ouz Rayon Mollal knd tam orta mktbi Standart
Oğuz Rayon Mollalı kənd tam orta məktəbi
�Standart: 2. 1. 1. Azərbaycanın coğrafi mövqeyi və təbii amilləri ilə müxtəlif təsərrüfat sahələri və istehsal münasibətlərinin inkişafı arasında əlaqələri izah edir. 3. 1. 2. Azərbaycanda dövlətçilik ənənələrinin inkişaf xüsusiyyətlərini dəyərləndirir. � Mövzu: Monqolların üçüncü yürüşündə yaranmış dövlət. • Təlim məqsədi: 1. XIII əsrdə baş vermiş hadisələri zaman baxımından izah edir. 2. Hülakü dövlətinin inkişaf xüsusiyyətlərini dəyərləndirir.
�Təlim forması: - kolletiv iş, qruplarla iş �Təlim üsulu: - Suallar, beyin həmləsi, müzakirə �İnteqrasiya: - Ümumi tarix, Coğrafiya �Resurslar: - İKT, Azərbaycan tarixi-VII sinif dərslik, xəritə, iş vərəqləri
Q Sibir , Türküstan A F Q A Z İ R A N Monqolların I və II yürüşlərinin Azərbaycan üçün nəticələrini sadalayın. III yürüşün səbəbləri hansı amillər ola bilərdi? M ə r k ə zi A s i y a Ç İ N Monqol yürüşlərinin əsas istiqamətləri
Tədqiqat sualı : Azərbaycan nəhəng imperiyanın mərkəzidir
II monqol yürüşü zamanı Beləliklə III Monqol yürüşü mərkəzi Azərbaycan tabe edilməsinə Azərbaycan olmaqla yeni bir ulusun. Hülakülər dövlətinin baxmayaraq bir sıra feodallar müstəqilliklərini saxlamışdı yaranması ilə nəticələndi AZƏRBAYCANA III MONQOL YÜRÜŞÜ Həmin feodalları tabe etmək üçün Hülakü xan 1253 -cü ildə Azərbaycana hücum etdi
Monqol imperatorluğunun Q I Z Iuluslara L O Rparçalanması DU Cağatay H Ulusu Ü U L L A U K S Ü U
Hülakülər dövləti İran, Orta Asiyanın, Əfqanıstanın bir hissəsini Şərqi Anadolu, Mesopotamiya və Azərbaycanı əhatə edirdi
Hülakülər dövlətinin paytaxtı Marağa, Təbriz Sultaniyyə şəhərləri olmuşdur Ön Asiyada böyük ərazilər əhatə edən Hülakülər dövləti Azərbaycan dövləti olaraq tarixə düşmüşdür
Azərbycan uğrunda mübarizə: Qızıl Ord. U Hülakü ulusu
Hülakülər dövlətinin yaranması ilə Qızıl Ordu ilə Azərbaycan uğrunda uzun sürən mübarizə başladı. Qızıl Ordu xanları Azərbaycanın Çingiz xanın vəsiyyətinə görə məhz onların-yəni Qızıl Ordunun olduğunu iddia edirdi Azərbaycan uğrunda Hülakü- Qızıl Ordu qarşıdurması
Hülakülər dövlətinin idarə olunması Hülakü xan ölkənin idarə olunmasında köçəri monqol feodallarına arxalanırdı. Buna görə o yerli feodalları sıxışdıraraq vilayətlərin idarə olunmasını köçəri monqol feodallarından olan əmirlərə tapşırdı
Böhranın vəziyyəti Böhranın sahəsi Torpaq sahəlinin əksəriyyətini zəbt edən köçəri monqol feodalları mərkəzi hakimiyyətə tabe olmur və yerli feodalları sıxışdırırdı Torpaq Vergi sahəsində məmur özbaşınalığı hökm sürür, vergilərin bir qismi dövlət xəzinəsinə çatmırdı Vergi Qanunlara əməl olunmur, məhkəmələrin faəliyyəti yarıtmaz idi Məhkəmə XIII əsrin sonlarında Hülakülər dövlətinin ümumi vəziyyəti - İslahatlara doğru Vilayətlər arasında əlaqələr zəif idi, hər vilayətdə müxtəlif pul, ölçü çəki vahidlərindən istifadə olunurdu Rabitə Ticarət
1295 -ci ildə Qazan xan Qarabağda hökmdar elan olundu. Hülakülər dövlətini ağır böhrandan çıxarmaq üçün ciddi addımlar atan Qazan xan ilk növbədə İslam dinini qəbul etdi Beləliklə, Qazan Xan Hülakülər dövlətinin böhrana düşar olmuş bütün sahələrində islahatlar keçirdi
Hülakülər dövləti XIV əsrin əvvəllərində 1316 -cı ildə hakimiyyətə 12 yaşlı Əbu Səid gəldi, Dövlətin idarəsi Əmir Çobana tapşırıldı. Bu isə feodalları narazı saldı Xorasanda feodalların güclü qiyamı baş verdi Bu zaman cənubdan Misir , şimaldan Qızıl Ordu hücum etdi Əbu Səid bunlara qarşı uğurlu mübarizə aparsa da Hülakülər dövləti xeyli zəiflədi
Hülakülər dövlətinin tənəzzülü XIV əsrin birinci yarısında Hülakülər dövlətinin tənəzzülü başladı. Bağdadda Cəlairi qüvvələri, Nişapurda Xorasan əmirləri, Təbrizdə Çobani feodalları, Şimalda isə Şirvanşahlar dövləti Hülakü hakimiyyətinin qorunması üçün mübarizə aparırdı
Hülakülər dövlətinin süqutu 1357 -ci ildə Təbrizi tutan Qızıl Ordu xanı Canı bəy Hülakülər dövlətini süquta uğratdı
Qruplarla iş
I Qrup �Monqolların üçüncü yürüşünün istiqamətlərini göstərin �Üçüncü yürüşdə işğal olunmuş əraziləri xəritədə qeyd edin
II Qrup �Hülakü xanın tədbirlərinin nəticə qeyd edin. �Dövlətin ərazisini xəritədə göstərin. �Əsrin sonlarında Hülakü dövlətinin böhranın səbəbləri hansılardır?
III Qrup • Qazan xanın dini siyasətindən bəhs edin; • Qazan xanın islahatlarını dəyərləndirin;
IV Qrup �Çobanilərin Hülakü hakimiyyətini ələ keçirməsinin səbəblərini göstərin. �Hülakü hakimiyyəti uğrunda mübarizə və onun nəticələrini qeyd edin.
NƏ ÖYRƏNDİK? . . . YOXLAYAQ. . .
Köçəri monqol Qazan xanın islahatları feodallarına qarşı ilk öncə mübarizədə Qazan xan ___________ Köçəri monqol feodallarına xalqa və yerli feodallara __________ Qazan xan İslam dinini nə üçün qəbul etdi? qarşı yönəlmişdi arxalanırdı (Cümlələri tamamlayın) İslam dinin qəbul edən Qazan xan _________ dəstəyini əldə xalqın və yerli feodalların etdi
Torpaq islahatı Qoşunda xidmət edən əsgərlərə iqta adlanan torpaqlar verilməyə başlandı. Boş qalmış torpaqlar yeni sahiblərinə verildi. Kəndlilər torpağa təhkim edildi Vergi islahatı Hər bir kəsin ödəyəcəyi verginin miqdarı dəqiqləşdi Vergilərin toplanması mərkəzi divana tapşırıldı Məhkəmə islahatı Rüşvətxorluğun qarşısını almaq üçün məhkəmələrə qazıların seçilməsinə diqqət artırıldı 30 illik iddia sənədləri ləğv edildi Qazan xanın islahatları Ticarət islahatı Vahid pul, ölçü, çəki sistemi yaradıldı. Karvansaralar təşkil edildi Rabitə islahatı Hər 3 fərsəxdən (20 km) bir rabitə mərkəzləri olan “yam”lar yaradıldı
Qazan xanın yarımçıq qalmış islahatı Məhkəmə islahatı İslahatın uğursuzluğunun səbəbləri şəriət qanunlarına əsaslandığından , Məhkəmələr ____ məhkəmələrə ________ din xadimləri rəhbərlik edirdi İslam dinini yeni qəbul etdiyindən onlar Monqollar ________ arasında din xadimləri az idi və qazılar yalnız yerli din xadimlərindən olurdu ______________ Beləliklə, Məhkəmə islahatıköçəri ______________ monqol məmurlarını bu islahatdan kənarda qoyurdu
Hülakülər dövlətinin ərazisi hansıdır? 12 3 4
Hülakülər dövlətinin idarə olunduğu ərazini göstərin
1 4 3 Qızıl Orda Böyük xan Ulusu Cuci Ulusu Hülakülər XIV əsrdə Azərbaycan uğrunda mübarizə aparan dövlətlər hansılardır? 2
4 6 5 1 3 8 7 2 Hülakülər dövlətinin paytaxtı olmuş şəhərlər hansılardır? Təbriz, Marağa, Sultaniyyə,
Şirvanşahlar Çobanilər Xorasan əmirləri Cəlairilər Hülakülər səltənətinin mühafizəsi uğrunda mübarizə aparan Qüvvələr
Qiymətləndirmə meyarları: -izahetmə, dəyərləndirmə I II IV Əlaqəli izah etməkdə çətinlik çəkir. Əlaqəli izah Əlaqəli Təsərrüfatın edir, lakin ciddi izahetməni inkişafını əlaqəli səhvlərə yol verir. müəllimin köməyi izah edir. ilə reallaşdırır. İnkişaf xüsusiyyətlərini dəyərləndirməkd ə çətinlik çəkir. İnkişaf xüsusiyyətlərini dəyərləndirərkən səhvlərə yol verir. İnkişaf xüsusiyyətlərini sualların köməyi ilə dəyərləndirir. İnkişaf xüsusiyyətlərini asanlıqla dəyərləndirir.
Ev tapşırığı: XIII-XIV əsrlərdə Ön Asiyada Azərbaycan izi mövzusunda araşdırma aparın Əldə etdiyiniz məlumatları qeyd edin
Hazırladı: Xudiyeva Vüsalə Qabil qızı Təşəkkürlə r
- Slides: 34