OTZM OLAN BREYLER VE TEKNOLOJ OTZML BREYLER OTZM

OTİZMİ OLAN BİREYLER VE TEKNOLOJİ

OTİZMLİ BİREYLER OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU ; Yaşam boyu süren Değişik biçimleriyle toplumsal iletişim ve toplumsal etkileşimde süregiden eksiklikler Sınırlı, yineleyici davranış örüntüleri İlgiler ya da etkinlikler ile kendini gösteren, erken gelişimde ortaya çıkan bir bozukluktur. Üç yaşından önce gecikmelerin ya da olağandışı bir işlevselliğin ortaya çıktığı da görülmektedir. -- Normal gelişim gösteren çocuklara göre otizmli çocukların; Dili iletişimsel amaçlı kullanamadıklarını Diğer gelişimsel özellikleri bakımından yetersiz oldukları Aynılığa aşırı bağlılık Kendini uyarıcı, tekrarlayan davranışların olduğu öne sürülür.

Otizmli bireylerin en belirgin yetersizlikleri; Sosyal etkileşim ve iletişim alanlarına yöneliktir. Özellikle iletişim başlatma, sürdürme, jest ve mimik kullanma gibi becerileri yerine getirmekte güçlük yaşarlar. Çeşitli etkinlikleri diğerleri ile paylaşma, ilgilendiği nesneyi işaret etme, diğerine nesne gösterme gibi davranışları sergilemekte zorlanırlar.

TEKNOLOJİNİN OTİZMLİ BİREYLERİN EĞİTİMİNDEKİ YERİ: Araştırmalar otizmli çocukların en iyi görsel destek sistemleri ile öğrendiklerini, otizmli çocuklara görsel uyaran sunmanın diğer yöntemlere göre daha etkili ve hızlı sonuçlar verdiğini göstermektedir. Otizmli çocukların eğitiminde kullanılan teknolojiler üç ana başlık altında değerlendirilir. -- a) Düşük düzey --b) Orta düzey --c) İleri düzey ---Düşük düzey teknoloji uygulamaları pille ya da elektrikle çalışmayı gerekli kılmayan daha çok resimli görsellerin kullanıldığı uygulamalardır. Resim değiş tokuşuna dayalı iletişim sistemi. --- Orta düzey teknolojiler, ses çıkışı ve ses kaydetme özelliği olan cihazların yanı sıra kaset çalar, cd çalar gibi basit düzeyde cihazların kullanıldığı teknoloji kategorisidir. Replik silikleştirme ile öğretim yönteminde kullanılan "bas konuş" ses kayıt cihazı, dil kartları ve kart okuyucular.

DÜŞÜK DÜZEY TEKNOLOJİ :

--- İleri düzey teknolojiler kategorisi daha fazla maliyet gerektiren program, yazılım ve cihazları kapsamaktadır. Yüksek maliyet gerektirmesine rağmen otizmli çocukların eğitiminde hızlı ve etkili sonuçların alınması dolayısıyla sıklıkla günümüzde ileri düzey teknoloji kullanımı tercih edilir. Sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik uygulamaları, ileri düzey teknolojiler arasında yer almaktadır. Video kamera, bilgisayar, tablet bilgisayar, robotlar, televizyon, akıllı telefon, akıllı tahtalar ve bu cihazlar için geliştirilen yazılımlar.

İLERİ DÜZEY TEKNOLOJİ :

OTİZMLİ BİREYLERİN EĞİTİMİNDE TEKNOLOJİ KULLANIMININ FAYDALARI VE SINIRLILIKLARI : Teknoloji destekli eğitim uygulamaları otizmli çocukların görsel destek sistemleri ile en iyi şekilde öğrenebilmelerinin sonucu olarak hem genel hem özel eğitim sınıflarında sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır. Bu uygulamaların otizmli çocukların eğitiminde kullanılmasının faydaları oldukça fazladır. Otizmli çocuklar açısından değerlendirildiğinde, insanlarla sosyal etkileşime girme, iletişim becerilerini kullanabilme gibi en zorlandıkları becerileri teknoloji destekli uygulamalarla edinebildikleri, bu becerileri geliştirebildikleri ve genelleyebildikleri görülmüştür Teknoloji destekli eğitim uygulamalarının faydalarının yanı sıra bazı sınırlılıkları da bulunmaktadır. Bunların başında ileri düzey teknolojilerin maliyet gerektirmesi sayılabilir

Taşınabilir cihazlar için uygun olan programların satın alınması ya da otizmli bireyler için uygun olan bir yazılım tasarlanması aileler, eğitimciler, araştırmacılar için maliyetli olabilmektedir. Sınırlılık olarak sayılabilecek bir diğer unsur ise program güncellemelerinin bireyin öğrenme özelliklerine göre yapılmasının güç olabileceğidir. Otizmli çocuklar açısından bakıldığında, teknoloji destekli eğitim bağımlılık yaratabilmektedir.

OTİZMLİ BİREYLERİN EĞİTİMİNDE BİLGİSAYAR KULLANIMI : Bilgisayarlar, otizmli çocuklar için olumlu öğrenme ortamları yaratmaktadır. Otizmli çocuklarla bilgisayar kullanılarak yürütülen çalışmalar, onların çalışma sonunda dikkatlerini daha iyi toparlayabildiklerini, odaklanma sorunlarının azaldığını, etkinlikle meşguliyet sürelerinin arttığını, küçük kas becerilerinin geliştiğini ve bilgisayar aracılığı ile edindikleri becerileri bilgisayarsız ortamlara genelleyebildiklerini gösterir. Bilgisayar destekli eğitim uygulamaları değerlendirildiğinde : -- Sosyal duyusal becerilerini -- Okur yazarlık becerilerini -- Akademik becerilerini -- İletişim becerilerini, geliştirmeye yönelik çalışmalar yürütülmektedir.

OTİZMLİ BİREYLERİN EĞİTİMİNDE TAŞINABİLİR CİHAZLARIN KULLANIMI : Tabletler Akıllı telefonlar OTİZMLİ BİREYLERİN EĞİTİMİNDE AKILLI TAHTALARIN KULLANIMI : Akıllı tahtalar, günümüz eğitim sisteminde sıklıkla kullanılmaktadır. Özel gereksinimli bireylerin eğitimlerine de hızlı bir şekilde entegre olduktan sonra ve yapılan uygulamalar sonucunda etkili olduğu çıkarıldıktan sonra, akıllı tahta özel eğitimde de kullanılmaya başlanmıştır. Yapılan çalışmalar değerlendirildiğinde otizmli çocuklarla akıllı tahta kullanılarak yürütülen araştırma sayısının oldukça sınırlı olduğu görülmektedir. Bu ek olarak video model uygulamalarının akıllı tahtalar aracılığı ile kullanımı dikkat çekmektedir. Akıllı tahtalar kullanılarak yürütülen araştırmaların otizmli çocukların en temel yetersizlik alanları ve akıllı tahtaların özellikleri dikkat alınarak planlanması gerekmektedir. Örneğin akıllı tahtalar yansıtılarak metinler üzerinde çeşitli ek uygulamalar yapmaya izin verilmektedir; sözcğün altını çizme, sözcük rengi değiştirme, metin üzerine işaretleme yapma gibi.

OTİZMLİ BİREYLERİN EĞİTİMİNDE SOSYAL ROBOTLARIN KULLANIMI: Teknolojinin eğitim alanında kullanılması ile birlikte otizmli çocuklar için yenilikçi çözümler üretilmeye başlanmıştır. Otizmli çocuklarla robotlar kullanılarak gerçekleştirilen araştırma bulguları robotların otizmli çocukların ortak dikkat becerilerini geliştirdiğini, iletişim başlatmaya olanak sunduğunu ve problem davranışların sergilenme sıklığını azalttığını göstermektedir. Otizmli çocuklar için tasarlanan robotların aynı zamanda ipucu sunma, göz kontağı kurma, dil ve iletişim becerilerini geliştirme ve motor becerileri geliştirme gibi diğer alanlarda da etkili olarak kullanıldığı görülmektedir. Robotların, otizmli çocukların eğitiminde kullanılmasının etkileri arasında ödüllendirme önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle tasarlanan robotların gövdelerinde otizmli çocukların tepkilerin pekiştirecek bir tasarımın olması gerekmektedir. Örneğin ışıklandırma, müzik çalma ya da alkış sesi gibi eklentiler robota yüklenebilmektedir. Buna ek olarak robotların hareket etme özelliği de otizmli çocuklar için ilgi çekici olabilmektedir.

OTİZMLİ BİREYLERİN EĞİTİMİNDE SANAL GERÇEKLİK VE ARTTIRILMIŞ GERÇEKLİK UYGULAMALARI: Sanal gerçeklik uygulamaları, bilişim teknolojilerinin bir parçası olarak değerlendirilen ve kullanıcılara simüle edilmiş ya da sanal ortamda gerçek zamanla etkileşimli deneyimler yaşatan bir uygulamadır. Kullanıcılar aynı sanal ortamda karşılaşabilmekte ve birbirleri ile etkileşim kurabilmektedir. Bu durum doğal ortamda iletişim ve etkileşim fırsatlarını kullanamayan otizmli bireylere, bu becerilerini geliştirebilecekler bir ortam sağlaması bakımından önemli görülmektedir. Günümüzde özel gereksinimli bireyler ve otizmli bireyler için "sanal sınıflar" ve "sanal okullar" terimleri adı altında yeni çalışmalara yapılmaktadır. Bu çalışmalar sosyal etkileşim ve iletişim fırsatlarını gerçek ortamlarda yakalayamayan ya da bu alanlarda sorun yaşayan bireylerin bu becerilerine geliştirmek için tasarlanmıştır.

Araştırmacılar, sanal gerçeklik uygulamalarının eğitimciler açısından önemli olduğunu, eğitim uygulama ortamlarını ve öğretim saatlerini bu tür uygulamalarla etkili kullanabildiklerini vurgulamaktadır. Aynı zamanda otizmli çocukların bireysel ihtiyaçları dikkate alınarak tasarlanan bu ortamlarda kendilerini daha iyi hissettiklerini de belirtilmiştir. Otizmli bireylere sanala ortam kullanılarak yapılan uygulamalarda, otizmli bireylerin duyuları anlama ve ifade etme, göz kontağı kurma, ortak dikkat edinme, sosyal etkileşim başlatma ve bu becerileri gerçek hayatta taşıma konusunda başarılı oldukları görülmektedir.

OTİZMLİ BİREYLER İÇİN TASARLANMIŞ YAZILAR : Otizmli çocuklar için tasarlanmış yazılımlar, iletişim, dil ve konuşma becerileri, akademik beceriler, sosyal-duygusal beceriler, görsel, grafiksel, sesli düzenleyiciler ve yetişkin otizmli bireyler için geçiş becerileri başlıklarından oluşmaktadır. -1)İLETİŞİM, DİL VE KONUŞMA BECERİLERİNE YÖNELİK YAZILIMLAR: İletişim dil ve konuşma becerileri, otizmli çocukların en temel yetersizlik gösterdiği alandır. Otizmli çocukların bu alanlarda göstermiş olduğu yetersizlikler uzmanların ve eğitimcilerin bu konuda daha fazla uygulama yapmalarını gerektirmiştir. Gelişen ve değişen teknoloji ile günümüzde, otizmli çocukların iletişim, dil ve konuşma becerilerini geliştirmek üzere çeşitli yazılımlar tasarlanmakta ve etkinliği sınanmaktadır.

--2)AKADEMİK BECERİLERE YÖNELİK YAZILIMLAR: Otizmli çocukların bilgiyi işleme, hafızada tutma alanlarında yaşadığı sorunlar onların akademik yaşantılarında başarısız olmaların neden olmaktadır. Dolayısı ile otizmli çocukların sosyal ve iletişim becerilerinin yanı sıra akademik becerilerinin de güçlendirilmesi gerekmektedir. Gerek kaynaştırma ortamlarında gerek özel eğitim sınıflarında görsel destek sistemleri kullanarak otizmli çocukların akademik becerilerini desteklenmesi önemli görülmektedir. 3)SOSYAL VE DUYGUSAL BECERİLERE YÖNELİK YAZILIMLAR: Otizmli çocuklar ve yetişkinler diğerlerinin duygu ve düşüncelerini anlamada yetersizdirler. Bu durum Baron- Cohen tarafından zihin körlüğü olarak tanımlanmaktadır. Diğerlerinin duygu ve düşüncelerini anlamada yetersiz olmalarının yanı sıra duruma uygun duygu durumlarını belirtir ifadeler de kullanmakta güçlük çekerler. Otizmli bireylere sosyal ve duygusal beceriler kazandırmada teknoloji destekli eğitim uygulamalarının birçok olumlu yönünden bahsedilebilir. İnsanlarla etkileşime girmenin onlar için zor olduğu durumlarda bu becerileri öğretiminin teknoloji destekli yürütülmesi, öğretim sonrası onların insanlarla olan etkileşimlerini olumlu yönde etkilediğini göstermektedir.

4)GÖRSEL, GRAFİKSEL, SESLİ DÜZENLEYİCİLER: Otizmli çocukların her biri ayrı öğrenme stillerine sahip olsa da onların eğitimlerinde görsel, grafiksel ya da sesli düzenleyiciler kullanmak onların öğrenmeleri üzerinde olumlu etkiler yaratmaktadır. Otizmli çocukların gününü, dersini, etkinliklerini organize edebilmelerini sağlayan bu düzenleyiciler onların eğitimlerine uzun yıllar kullanılmaktadır. 5)YETİŞKİN OTİZMLİ BİREYLER İÇİN GEÇİŞ BECERİLERİ: Bağımsız yaşam becerileri ve mesleki becerilerin edinilmesi, genç ve yetişkin otizmli bireyler için oldukça önemli, bir o kadar da kazanılması zor becerilerdir. Bu becerilerin edinilmesi aynı zamanda sosyal etkileşim becerilerinin edinilmesine, buna ek olarak akranlarla ve yöneticilerle uygun şekilde iletişim kurabilmesine bağlıdır.