OTY DATK TOSHKENT TEMIR YOL MUHANDISLARI INSTITUTI Temir

“O’TY” DATK TOSHKENT TEMIR YO’L MUHANDISLARI INSTITUTI Temir yo’l transporti moliyasi D. M. Mirbabayeva. Toshkent 2010

TARMOQ MOLIYASINING MAZMUNI

Reja Temir yo’l transporti moliyasining mohiyati va funksiyalari. u Temir yo’l transporti sohasida iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirishning ustuvor yo’nalishlari. u DATKning iqtisod va moliya sohasidagi asosiy vazifa va funksiyalari. u Kompaniyaning moliyaviy resurslari, ulardan maqsadli foydalanilishi. u Kompaniya moliyasini boshqarish: maqsad va vazifalar. u

Temir yo’l transportining moliyasi – asosiy va aylanma kapital, korhonaning pul mablag’lari fondini shakllantirish, taqsimlash va ishlatish jarayonida vujudga keladigan pul munosabatlaridir.

Tarmoq moliyasi quyidagi funksiyalarni bajaradi: Xo’jalik faoliyati jarayonida pul daromadlari va pul mablag’lari fondlarini shakllantirish Kompaniyaning temir yo’l korhonalarining ho’jalik faoliyati ustidan moliyaviy nazorat olib borish Tarmoq ehtiyojlarini qondirish va byudjetni shakllantirish uchun pul mablag’larini taqsimlash

O’zbekiston Respublikasi prezidentining 2001 yil 2 martdagi Farmonda temir yo’l transporti sohasidagi ustivor yo’nalishlar belgilab olingan: Monopoliyadan chiqarish chora-tadbirlarini izchil amalga oshirish va temir yo’l transporti hizmatlari bozorida raqobat muhitini shakllantirish. Yo’lovchilar tashish, harakatdagi sostavni, refrijerator va konteyner ho’jaligini ta’mirlash korhonalarini bosqichma-bosqich aksiyalashtirish. Boshqaruv tizimiga va tashish jarayoni qatnashchilari o’rtasidagi ho’jalik aloqalariga bozor tamoyillari va mehanizmlarini joriy etish. Temir yo’l kompleksini rekonstruksiya qilish, yangilash va zamonaviylashtirishga chet el investitsiyalarini keng jalb qilish bo’yicha qulay shartsharoitlar yaratish.

TARMOQ MOLIYASINING VAZIFALARI Istemolchilarni tashish va boshqa hizmatlarni ko’rsatishda havfsizlikni ta’minlash Transport hizmati bozorida temir yo’l transportini raqobatbardoshligini oshirish Yuk va yo’lovchi tashish bozori konyukturasi, uning rivojlanish prognozini tadqiq qilish Moddiy-tehnika Bazasini mustahkamlash, temir yo’llar tarmog’ini yanada rivojlantirish Chet el investitsiyalarini keng jalb etish Tashish sohasida o’rnatilgan tartibda ta’rif siyosatini olib borish vokzal va poyezdlarda yo’lovchilarga hizmat ko’rsatish bo’yicha hususiy korhonalarni tashkil etishni rag’batlantirish Iqtisodiy munosabatlarning tamoyillari va uslubini ishlab chiqish va ularni amalga oshirish

Yuk va yo’lovchilarni tashish sohasida marketing tadqiqotlarini tashkil qilish Temir yo’l transportida iqtisodiy va moliyaviy ko’rsatkichlar bo’yicha istiqbolli prognozlarini shakllantirish Moliyalashtirishni tashkil qilish FUNKSIYALARI Tashish ta’riflar sohasida kelishilgan siyosatni olib borish statistika hisobini tashkil etish qonun hujjatlariga asosan soliqlarni to’lash bo’yicha o’zaro moliyaviy hisob-kitoblarni amalga oshirish Markazlashgan holda tashishdan tushgan mablag’larni va boshqalarni shakllantirish

Moliyaviy resurslar- davlat aksiyadorlik temir yo’l kompaniyasi uning korhonalari va tashkilotlari ixtiyoridagi pul mablag’laning jamidir. DATKning moliyaviy resurslari tarmoqning moddiy tehnik bazasini rivojlantirish temir yo’l kompaniyasini ishchilarini moddiy ahvolini oshirish uning ijtimoiy sohasini ta’minlashning asosiy omillaridan biri hisoblanadi. Tarmoqning moliyaviy resusrlarini shakllantirishning asosiy manbai asosiy faoliyatdan: yuk va yo’lovchi tashishdan, yordanchi faoliyat mahsulotlarini sotishdan olingan pul mablag’lari hisoblanadi. Moliyaviy resurslarning bir qismi joriy harajatlarni ishlab chiqarishni rivojlantirish va takomillashtirish bo’yicha harajatlarni moliyalashtirishga, ishchilarni rag’batlantirish uchun, belgilangan tartibda shakllantiriladigan zahiralarga ajratmalar uchun ishlatiladi. Yana bir qismi moddiy bazani rivojlantirishni moliyalashtirishga, yuqori organ tomonidan o’rnatilgan boshqa maqsadlarga va o’rnatilgan miqdorlarda ishlatiladi.

Kompaniya moliyasini boshqarish shakllarini va usullarini ifodalaydi va ular yordamida taqsimlash munosabatlari, daromadlar va pul mablag’larini to’planishlarini shakllantirishni amalga oshirishni, pul mablag’lari fondini markazlashgan va markazlashmagan holda samarali ishlatishni ta’minlaydi. Moliyaviy boshqarishning asosiy vazifalari: moliyaviy resurslar o’sishini ishlab chiqarishning, ularning ishlatilish rentabelligini oshirishning ichki rezervlarini, moddiy va pul mablag’larini maqsadga muvfiq ishlatilishiga yordam berish, amaldagi qonun va me’yoriy hujjatlarga rioya qilishni ta’minlash.

Kompaniya moliyasini boshqarishning asosiy maqsadlari ishlab chiqarish va mahsulotni sotish jarayonini pul mablag’lari bilan ta’minlash moddiy, mehnat va pul resurslarini ishlatishda tejash rejimiga va moliyaviy intizomga rioya qilish ustidan nazorat byudjet, banklar, transport hizmatlarini ko’rsatuvchilar va foydalanuvchilar oldida majburiyatlarni bajarish