OTOCZENIE PRZEDSZKOLNE DZIECKA A ROZWJ PROCESW INTEGRACJI SENSORYCZNEJ

OTOCZENIE PRZEDSZKOLNE DZIECKA A ROZWÓJ PROCESÓW INTEGRACJI SENSORYCZNEJ TERESA TARCZYŃSKAŚWIĘCKA DOROTA EYSYMONTT

WPŁYW ODDZIAŁYWANIA NAUCZYCIELA NA ROZWÓJ PROCESÓW INTEGRACJI SENSORYCZNEJ • Od tego jak odbieramy otaczającą nas rzeczywistość i od możliwości układu nerwowego do przetwarzania informacji o otoczeniu zależy nasze zachowanie. • Jeśli zmysły są „niezgrane” to otaczający świat jest niezrozumiały, niebezpieczny, przerażający – tak odbierają go dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej. • Interakcja nauczyciel dziecko wywiera ogromny wpływ na jego rozwój, w tym także na rozwój procesów integracji sensorycznej. • Rozwój procesów integracji sensorycznej wpływa na zachowanie dziecka.

KOMUNIKACJA • Komunikacja nauczyciel dziecko, świadome odziaływanie osoby dorosłej na małego człowieka poprzez modulowanie głosu. • Zbyt wysoki ton, głośne mówienie często silnie dezorganizuje zachowania dzieci nadwrażliwych słuchowo.

PROSTE POLECENIA • Komunikując się z dziećmi z zburzeniami integracji sensorycznej polecenia powinny być proste, krótkie. • Warto zadbać też o utrzymywanie kontaktu wzrokowego, pozwoli to na lepszą percepcję wysyłanych informacji, a co za tym idzie lepsze ich zrozumienie. • Dać dziecku czas na opracowanie informacji i wykonanie zadania.

KOMUNIKACJA TO NIE TYLKO SŁOWA • Komunikacja-przesyłanie informacji sensorycznych to nie tylko słowa, sposób ich mówienia. • Komunikacja to także nadawanie i odbiór mimiki, gestów. • Komunikacja to także kolor naszego ubrania. • Jaskrawe kolory u dzieci nadwrażliwych wzrokowo będą powodowały większe pobudzenie mogą utrudniać kontakt z wychowawcą.

KOMUNIKACJA TO NIE TYLKO SŁOWA • Używanie intensywnie pachnących kosmetyków, może być powodem pobudzenia dzieci nadwrażliwych węchowo.

WŁAŚCIWE ORGANIZOWANIE DNIA • Właściwe planowanie dnia powinno sprzyjać komunikacji, uczeniu się, organizacji zachowania. • Małe dzieci, dzieci ze spektrum autyzmu, osoby niepełnosprawne intelektualnie, lepiej funkcjonują jeśli znają program dnia, wiedzą co po sobie nastąpi. • Strukturalizacja planu dnia zapewnia większy ład, spokój w grupie. U części dzieci unikniemy nadmiernego pobudzenia, czy nawet lęku.

WŁAŚCIWE ORGANIZOWANIE DNIA • Planowanie dnia jest szczególnie ważne dla dzieci z ryzykiem modulacji sensorycznej. • Planując zajęcia warto pozwolić dzieciom dokonać wyboru aktywności, tak by uszanować ich potrzeby sensoryczne np. planując zajęcia plastyczne możemy pozwolić malować dziecku palcami lub pędzlem w zależności od jego potrzeb.

MALOWANIE PALCAMI • Poszukiwanie wrażeń dotykowych

MALOWANIE PĘDZLEM • Nadwrażliwość dotykowa

ZWIĘKSZONE ZAPOTRZEBOWANIE NA RUCH • Zawsze w grupie są dzieci, które mają zwiększone zapotrzebowanie na ruch. Nie należy go ograniczać, tylko tak organizować plan dnia by wyjść naprzeciw jego potrzebom.

NAUCZYCIEL WNIKLIWY OBSERWATOR

DZIECKO W PRZESTRZENI PRZEDSZKOLNEJ , WRAŻENIA WZROKOWE • Pomieszczenia przedszkolne są tak zorganizowane wizualnie, że bardzo często przeciążają system nerwowy nadmiarem wrażeń dezorganizując zachowanie dzieci.

DZIECKO W PRZESTRZENI PRZEDSZKOLNEJ , WRAŻENIA WZROKOWE • Dostosowanie wysokości tablic • Ilość zawieszonych obrazków i pomocy • Oświetlenie • Kolor ścian

DZIECKO W PRZESTRZENI PRZEDSZKOLNEJ , WRAŻENIA WZROKOWE • Przeładowane, otwarte półki z pomocami, zabawkami. • Kolory, wzory, faktury wykładzin, na których dzieci spędzają czas. • Jaskrawe światło słoneczne, refleksy. • Żarówki o jaskrawej barwie. • Intensywne, różnorodne kolory ścian.

DZIECKO W PRZESTRZENI PRZEDSZKOLNEJ , WRAŻENIA WZROKOWE • Nadmiar we wszystkich wymienionych obszarach może powodować duże trudności w organizacji wrażeń wzrokowych, skutkować dużym pobudzeniem u dzieci nadwrażliwych wzrokowo. • Dzieci w tak zorganizowanej przestrzeni mogą być niespokojne, drażliwe, zmęczone.

POSZUKIWACZE WRAŻEŃ WZROKOWYCH • W grupie przedszkolnej znajdą się też dzieci, poszukujące silnych wrażeń wzrokowych. • To dla nich powinno być miejsce z zabawkami świecącymi o zróżnicowanej kolorystyce i kształtach. • Zabawki, które mają jaskrawe elementy, którymi można poruszać.

DŹWIĘK • Dźwięki mogą rozwijać, ale również dezorganizować zachowania dzieci. • Dźwięki stymulują mózg małych dzieci, wpływają na rozwój percepcji słuchowej, mowy ale także niektórych funkcji ruchowych i wzrokowych.

DŹWIĘK • Nadmiar dźwięku dla dzieci nadwrażliwych słuchowo może być tak silne dezorganizujące, że spowoduje pojawienie się niewłaściwych zachowań społecznych np. leku, agresji. • Należy więc dokładnie obserwować dzieci by znać ich indywidualne potrzeby na bodźce dźwiękowe.

DŹWIĘK • Przygotowując salę przedszkolną zwróćmy uwagę na to, czy nie ma w niej nadmiaru dźwięku (pogłos, szumiąca wentylacja, komputer, otwarte okno). • Odpowiedni dobór muzyki. • Przygotujmy miejsce azylu, w którym można się schować uciekając przed nadmiarem bodźców. • Z takich miejsc , chętnie korzystają dzieci nie tylko nadwrażliwe słuchowo ale również wzrokowo, czy dotykowo.

DOTYK • Dotyk ma ogromny wpływ na funkcjonowanie całego mózgu dziecka. • Badania pokazują, że informacje docierające do mózgu poprzez receptory dotyku od urodzenia a nawet wcześniej mają wpływ na poznawanie swojego ciała, wczesne poznawanie przedmiotów, różnicowanie bodźców dotykowych, rozwój uwagi, percepcji wzrokowej, percepcji ruchu, mowy, emocji i wielu innych. • Okres przedszkolny to czas zbierania doświadczeń czuciowych.

DOTYK • W grupie przedszkolnej będą dzieci bardzo intensywnie poszukujące wrażeń dotykowych. • Będą też dzieci z nadwrażliwością dotykową: - unikają dotyku, niechętnie biorą udział w zabawach grupowych, izolują się - nie lubią dotykać niektórych materiałów - nie lubią pewnych pokarmów, o strukturze, która drażni ich receptory czucia wewnątrz ust.

DOTYK • Unikajmy przestymulowania dotykowego dzieci nadwrażliwych, bo możemy doprowadzić do problemów z koncentracją, nadmiernego pobudzenia, a nawet zachowań agresywnych. • Dzieci nadwrażliwe szczególnie lubią być zaskakiwane niespodziewanym dotykiem, preferują dotyk zadecydowany, mocniejszy.

DOTYK • Dzieci nadwrażliwe lepiej tolerują dotyk jeśli to one go inicjują – bezpieczeństwo. • Organizując sale w przedszkolu pamiętajmy by odpowiedzieć na potrzeby dzieci nadwrażliwych i podwrażliwych.

JAK WYPOSAŻYĆ SALĘ -DOTYK • By odpowiedzieć na potrzeby dwu grup dzieci w sali powinny znaleźć się: - Zabawki wykonane z materiałów o różnych fakturach - Pluszaki , piłki fakturowe, zabawki, które można ściskać i takie, które można przytulić - Kącik doświadczeń dotyku, gdzie będą pojemniki z fasolą, grochem i innymi ziarnami, kącik warto zaopatrzyć w łyżki, łopatki, po to by mogły się w nim bawić także dzieci bardziej wrażliwe dotykowo.

JAK WYPOSAŻYĆ SALĘ - DOTYK - Warto mieć pudełko z kawałkami różnych materiałów, futerek, tak by dzieci mogły w nim podotykać , pobawić się materiałami, wybrać te najbardziej przyjemne dla siebie. - Można także umieścić zamknięte pudełka z otworami, w które można włożyć ręce by dotykiem móc rozpoznawać znajdujące się wewnątrz przedmioty.

WRAŻENIA PROPRIOCEPTYWNE • System proprioceptywny zwany jest czuciem głębokim. Jego receptory znajdują się w mięśniach, stawach, ścięgnach, oczach, uszach. • Informuje mózg o położeniu ciała, jego poszczególnych częściach , o tym jakie wykonuje ruchy. • Układ ten odpowiada także za poczucie ciała, jego ciężaru, świadomości ciała, percepcję drobnych przedmiotów.

WRAŻENIA PROPRIOCEPTYWNE • Obserwując grupę dzieci w przedszkolu zauważymy dzieci, które: - Uwielbiają zderzać się z innymi, przewracać, ciągać się, baraszkować, skakać, gryźć coś. - Nie są zbyt ruchliwe nie lubią wysiłku i ruchu, wolno wykonują wszystkie zadania wiążące się z ruchem

POSZUKIWACZE WRAŻEŃ PROPRIOCEPTYWNYCH • To dzieci, które dobrze czują się dopiero wtedy, gdy dostarczają sobie ekstremalnych doświadczeń proprioceptywnych w wyniku ucisku na mięśnie i kompresji stawów. • Stają się wtedy spokojniejsze , grzeczniejsze, dłużej mogą siedzieć podczas zajęć przy stoliku. Każda z tych grup ma zdecydowanie inne potrzeby w zakresie propriocepcji

WYPOSAŻENIE SALI PRZEDSZKOLNEJ W ODNIESIENIU DO DZIECI POSZUKUJĄCYCH WRAŻEŃ PROPRIOCEPTYWNYCH • Kącik doświadczania proprioceptywnego: - Woreczki o różnej wadze, pledy obciążone, kamizelki obciążające, butelki z wodą - Koce, maty w które możemy zawijać naszych wychowanków - Mały batut • A wszystko to po to by dostarczyć dzieciom potrzebnych im bodźców proprioceptywnych (nawet kilka razy dziennie po 10 -15 min. )

RUCH I JEGO ODBIERANIE W UKŁADZIE PRZEDSIONKOWYM • System przedsionkowy zwany jest zmysłem równowagi, rozwija się od wczesnego okresu wewnątrzłonowego. • Jego receptory są uważane za najbardziej wrażliwe spośród wszystkich narządów zmysłów. • Znajduje się w uchu wewnętrznym i ma powiązania z układami wzrokowym, słuchowym, proprioceptywnym.

RUCH I JEGO ODBIERANIE W UKŁADZIE PRZEDSIONKOWYM • System przedsionkowy odpowiada za: - przeciwdziałanie sile grawitacji - ruch i równowagę - napięcie mięśniowe - koordynację ruchową, obustronna koordynację - ruchy gałek ocznych - planowanie ruchu - emocje - ma wpływ na rozwój mowy, - autonomiczny układ nerwowy (odruch wymiotny).

RUCH I JEGO ODBIERANIE W UKŁADZIE PRZEDSIONKOWYM • Wiek przedszkolny to wiek ruchu. • Wśród naszych wychowanków znajdziemy ekstremalnych miłośników ruchu lubiących godzinami huśtać się, huśtać wysoko, kręcić długo i intensywnie. • W sali biegają, kręcą się, skaczą - nadruchliwość.

RUCH I JEGO ODBIERANIE W UKŁADZIE PRZEDSIONKOWYM • Te dzieci , aby zaspokoić swoją silną potrzebę ruchu muszą mieć okazję co kilka lub kilkanaście minut dostarczać sobie silnych wrażeń rejestrowanych w układzie przedsionkowym. • Wychowawca powinien stwarzać im warunki do zaspokojenia ich potrzeb poprzez specjalne zorganizowanie zajęć, w których będą miały możliwość pobiegania, poskakania, po to, by mogły w czasie zajęć sprostać wymaganiom związanym z siedzeniem w jednym miejscu i współpracą z grupa rówieśniczą. • Dzieci te lubią siedzieć na workach sako, bujanych krzesłach, łatwiej jest im się wtedy skupić.

RUCH I JEGO ODBIERANIE W UKŁADZIE PRZEDSIONKOWYM • W drugiej grupie będą dzieci, które unikające wrażeń przedsionkowych: • - unikanie zabaw ruchowych • trudności w zadaniach równoważnych • ostrożne poruszanie się • brak zainteresowania huśtawką, karuzelą, zjeżdżalnią z powodu niepewności grawitacyjnej (niechęć do odrywania stóp od podłoża).

WYPOSAŻENIE SALI, PLACU ZABAW – DOSTARCZANIE BODŹCÓW PRZEDSIONKOWYCH • • Piłka skoczka Drabinki Zjeżdżalnia Karuzela Deskorolka Platformy do kręcenia się Huśtawki Tory przeszkód

ROZPOZNANIE PROBLEMÓW SENSORYCZNYCH DZIECKA SZANSĄ NA JEGO ROZWÓJ • Wskazana konsultacja z terapeutą integracji sensorycznej. • Realizacja jego zaleceń w przedszkolu oraz w domu.