Osnovi prava Fakultet politikih nauka Radmila Vasi Dejan

Osnovi prava Fakultet političkih nauka Radmila Vasić Dejan Pavlović

Definisanje prava n n n “Doći do definicije je prijatno, ali vrlo teško. Tako pravnici još traže definicju za pojam prava” Svrha definisanja Definitio = ograničiti; povlačenje linije razgraničavanja između predmeta definisanja i srodnih stvari i pojava Sporni, granični slučajevi (npr. Međunarodno pravo, lex imperfecta i dr. ) Pravo je pojam ili kategorija?

Oblik definicije n n I Aristotel: definisanje per genus et differentia deskriptivna definicija. II Aristotel: utvrđivanje središnjeg, žarišnog značenja preskriptivna definicija (primeri: prijatelj, građanin + zadatak studenata: student, država, nevladina organizacija)

Odnos prava i morala n n Honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere (Ulpian) Ima li prava bez elementarne moralnosti? Argumenti u korist razdvajanja prava i morala (moralno neutralna pravila, forum externum/forum internum, domašaj, stepen obaveznosti) Odnos sredstava i cilja

Odnos prava i sile n n n Prinudni karakter pravnih normi Pravo kao prinudni poredak (sistem zapovesti potkrepljen državnom prinudom) Institucionalizovanost prinude Prinuda kao spoljašnja strana prava Hobs: pravo kao puka zapovest suverena (osnova pozitivističke teorije)

Pozitivno pravo n n n Predmet proučavanja: pravo koje važi, koje JESTE. Aristotelovo razlikovanje opštih (koinos) i posebnih (idios) zakona Obavezno potkrepljeno prinudom Nerazdvojno od suvereniteta Jering: “Pravo je skup prinudnih normi koje u jednoj državi važe. ”

Prirodno pravo (ius naturalis) n n n Postojanost ideje prirodnog prava Izraziti dualizam prirodnog i pozitivnog prava Nota bene: prirodno pravo nije sistem normi, već merilo ispravnosti i valjanosti važećeg, pozitivnog prava. Akcenat je na sadržini, a ne na formi. Prirodno pravo je univerzalno, objektivno i superiorno u odnosu na pozitivno pravo. Preskriptne definicije (de lege ferenda)

Pravda n n n n Fiat iustitia pereat mundus? Odnos prava i pravde: sredstvo – cilj? Šta je pravda? Za koga kažemo da je pravedan? Društvena priroda pravde = intesubjektivnost pravde = uzajamnost prava i obaveza Platonovski pojam pravde Pravda i (odgovarajuća) jednakost Odnos pravednog i pravičnog Opšta, distributivna i korektivna pravda