OSMO POGLAVLJE Izbor tehnologije Opte injenice Tehnologija je

OSMO POGLAVLJE Izbor tehnologije

Opšte činjenice Tehnologija je postala dominantan faktor u našem životu Tehnologija određuje smer društva Ljudi imaju mogućnost izbora tehnologije Ljudi moraju postati ''upravljači tehnologijama'', a ne samo korisnici

Definicije tehnologije Tehnologija je primena znanja u rešavanju ljudskih problema Tehnologija je niz procesa, sredstava, metoda, postupaka i opreme koji se koriste za proizvodnju roba i usluga

Odluke o izboru procesa i tehnologije su povezane U praksi, ove odluke se često donose zajedno (simultano)

OBLIKOVANJE SOCIOTEHNIČKOG SISTEMA Sociotehnički dizajn Socijalni Tehnički

Osim na oblikovanje poslova, izbor tehnologije deluje i na sve druge aspekte proizvodnje, uključujući proizvodnost i kvalitet proizvoda

Sadržaj 8. 1 Tehnologija i menadžer 8. 2 Tehnologija i društvo 8. 3 Fabrika budućnosti 8. 4 Buduće službe i usluge 8. 5 Izbor tehnologije 8. 6 Ključne tačke

8. 1 TEHNOLOGIJA I MENADŽER

Šta menadžer mora da zna o tehnologiji ?

Ko donosi odluke o izboru tehnologije? Tehnolozi ili menadžeri ?

odluke o izboru tehnologije nisu samo tehničke prirode pored tehnologije odluke uključuju: ekonomiju, strategiju, proizvode i dr. menadžeri treba dobro da poznaju tehnologiju tj. njene performanse zajedno sa ekonomskim i upravljačkim implikacijama.

8. 2 TEHNOLOGIJA I DRUŠTVO

izbor tehnologije nikad nije neutralan u odnosu na društvo i radnu snagu zabrinutost današnjim uticajima tehnologije na društvo žrtvovane humane vrednosti i vrednosti okoline

''primerenije tehnologije'' verovanje da je rešen ''problem proizvodnje'' nezamenljiv kapital – prirodni resursi menadžeri imaju mogućnost izbora

8. 3 FABRIKA BUDUĆNOSTI

fabrika bez ljudi suština nije u više automatizacije i manje ljudi, već u različitim tipovima automatizacije organizovanim pomoću računara

Fabrika budućnosti koristiće računare za: oblikovanje proizvoda kontrolu i upravljanje mašinama upravljanje materijalima kontrolu i upravljanje proizvodnim procesima na integrisan način

Ključ ovog koncepta je: kompjuterizacija i integracija različitih odvojenih procesa i funkcija, kroz središnu bazu podataka

Ovakva proizvodnja se naziva računarom integrisana proizvodnja CIM (computer-integrated manufacturing)

RAČUNAROM INTEGRISANA PROIZVODNJA Računarski podržano oblikovanje Planiranje potreba materijala Računarski podržana PODATAKA proizvodnja BAZA Robotika CIM

Računarom podržano oblikovanje CAD (computer-assisted design)

Osnovna namena – automatizovano crtanje Dopunske namene: proračun dizajna (inženjersko – dizajnerski proračuni) klasifikacija delova (šifriranje, kodiranje, klasifikacija) veza sa proizvodnjom (geometrija i specifikacije proizvoda, simulacije)

Računarom podržana proizvodnja CAM (computer-aided manufacturing)

proizvodnju u serijama može učiniti znatno efikasnijom računar se koristi za oblikovanje procesa proizvodnje, kontrolu alata, kontrolu toka materijala

Grupna tehnologija GT ( group technology) klasifikacija delova prema familijama (tehnološkoj srodnosti) organizovanje mašina u proizvodnji prema familijama delova

PROSTORNI RASPORED PROIZVODNIH SREDSTAVA KOD PREKIDANE PROIZVODNJE U ODNOSU NA PRIMENJENU GRUPNU TEHNOLOGIJU A A A C C B B C B A D B C D A D D B B D D D a) Prostorni raspored PS (Layout) kod prekidane proizvodnje b) Prostorni raspored PS (Layout) kod grupne tehnologije

Osnovne koristi grupne tehnologije: ubrzavanje proizvodnog procesa smanjivanje zaliha u toku procesa kompjuterska kontrola materijala između mašina

Rezultat: fleksibilni proizvodni sistem FMS (flexibile manufacturing sistem)

''meka'' automatizacija proizvodnja u malim serijama

Specijalna oprema Veliki Srednji 15. 000 Mali Proizvodnja prema broju delova OBIM Vrste proizvodnih sistema 2000 Fle ks Pr Specijalni sistem Fleksibilni proizvodni sistem 500 ibi oiz lno vo dn st os pr oiz vo dn je tk ap ac ite ta Proizvodna jedinica (ćelija) Standardne i konvencionalne mašine 25 1 i 2 Mala 8 100 Srednja RAZNOVRSNOST Broj delova po sistemu 800 Velika

Robotika mašine upravljane računarom prve primene robota ograničenja osiguranje više vizuelnih mogućnosti

Oblici automatizacije povezani uz robote: NC (numerically controlled) numerički upravljane mašine

CNC (computer numerically controlled) računarom numerički upravljane mašine

DNC (direct numerically controlled) direktno numerički upravljane mašine

Koristi od uvođenje robota: smanjenje direktnog rada fleksibilnost 24 -satni radni dan izvođenje opasnih zadataka ujednačavanje kvaliteta

Opravdanje uvođenja fabrika budućnosti integracija različitih elemenata (od oblikovanja proizvoda, preko inženjeringa i proizvodnje do upravljanja materijalom) strateška odluka, koja utiče na sve delove i ciljeve proizvodnje

Krajnji cilj računarom integrisane proizvodnje (CIM) je: povezivanje komjuterizovanih delova (ostrva) proizvodnje kroz zajedničku bazu podataka

Povećanje konkurentske prednosti kroz: poboljšanje isporuke unapređenje kvaliteta i veću fleksibilnost

Učinak integracije Stepen automatizacije i integracije Vreme procesa (nedelja) Bez automatizacije 52 Samo CAM 50 Integracija s oblikovanjem proizv. Uštede (nedelja) 2 8 i procesa unutar CAM 44 Potpuna integracija CAM/CAD 35 17 Integracija s dobavljačima 26 26

8. 4 SLUŽBE I USLUGE BUDUĆNOSTI

Tehnologija službi Do 1980. većina poslova radno intenzivna i u velikoj meri rascepkana Razvojem personalnih računara i mreža međusobne povezanosti, nastupila je revolucija u službama

Proces transformacije u službama, sastoji se od sledećih aktivnosti: 1. Postupanje sa porukama 2. Pisanje i prepisivanje službenih materijala 3. Kopiranje štampanih materijala 4. Evidencije i odlaganja radnih dokumenata 5. Vođenje registra (pregleda)

Ključni koncept u automatizaciji službi je isti kao i u proizvodnji tj. integracija funkcija

Uslužne industrije

Pristup ''proizvodne linije'' kod usluga: usluge standardizovane pružaju se na delotvoran i srdačan način uslužni kapaciteti oblikovani tako, da su moguće pogreške smanjene na minimum pojedine faze su automatizovane troškovi smanjeni i ostvarena automatizacija

Zablude kod razmišljanju o uslugama problemi različiti od onih u proizvodnji stav o sopstvenom služenju ili čak robovanju rešenje da se pokuša sa grubostima humanistički odnosi

8. 5 IZBOR TEHNOLOGIJE

Srbija nije dovoljno investirala u svoju tehnološku bazu da bi bila konkurentna investicije u istraživanje i razvoj (IR) su smanjene da li su visoke kamate, važeći propisi i inflacija jedini razlozi za smanjene investicije u razvoj.

Greške menadžmenta: izostanak tehnoloških inovacija i investiranja u budućnost prioritet ostvarenju kratkoročnih ciljeva zadržavanje postojećih proizvoda i procesa

zaboravljanje da je ključ svakog dugoročnog poslovanja u novim proizvodima i novim procesima i da je to osnovni način da se zadrže postojeći kupci ili otvore nova tržišta

Napred izneto pokazuje: da je izbor tehnologije strateška odluka da ova odluka ne uključuje samo proračune sadašnje vrednosti, već isto tako i strateška razmatranja i društveno-socijalne uticaje

8. 6 KLJUČNE TAČKE 1. Definicija tehnologije 2. Koncept sociotehničkog oblikovanja tehnologije 3. Koncept ’’primerene tehnologije’’ 4. Potrebno znanje menadžera za izbor tehnologije 5. Fabrika u budućnosti 6. Promene u tehnologiji službi 7. Automatizacija i standardizacija usluga