Osloboenje aka Prvi udarac nemakom okupatoru u Treem

Oslobođenje Čačka Prvi udarac nemačkom okupatoru u Trećem srpskom ustanku

Grad Čačak

Sukobljene strane • Wehrmacht • Jugoslovenska vojska u otadžbini (četnici)

Snage okupatora • Delovi 717. i 714. posadne divizije – sa tenkovima i artiljerijom • Nemačke posade iz Užica, Požege, Arilja i Ivanjice (pristigle u grad krajem septembra) • Izviđački bataljon iz Kraljeva (od 22. septembra)

Četničke snage • Jelički četnički odred (1200 ljudi) pod komandom poručnika Jovana Bojovića • Odredi: Ovčarsko – kablarski, Jezdinski, Atenički, Pakovraćki, Zablaćki, Bresnički, Mrčajevački, Konjevićki, Ljubićki, Takovski, Gornjomilanovački, Prijevorski, Trnavsko – čačanski • Borbena grupa narednika Milutina Jankovića (100 ljudi, svi sa puškomitraljezima) • Odred smrti pod komandom Rada Stranjanca • Ukupno je u napadu učestvovalo oko 4500 boraca

Poručnik Predrag Raković • Komandant Prijevorskog četničkog odreda • Ubrzo nakon bitke za oslobodjenje Čačka postaje vodeći komandant u čačanskom kraju. • Istakao se u mnogim borbama protiv Nemaca, ustaša i komunista. • Streljan od strane KNOJ - a

Tok bitke za oslobođenje • Napad na Nemce naredio lično Draža Mihajlović, odredivši za komandanta operacije kapetana Jovana Deroka. • Na sastanku oficira u Preljini, 30. 9. 1941. dogovoreno je da jedinicama sa leve obale Zapadne Morave komanduje Deroko, a da jedinicama sa desne obale komanduje poručnik Jovan Bojović. • Već istog dana četnici su opkolili grad sa svih strana.

Dragoljub Mihajlović Jovan Deroko

• Borbe su počele predveče, 30. septembra, kada su četnici potisnuli Nemce iz ulaza u Ovčarsko – kablarsku klisuru i sa Ljubića. • Oko 21 h počinje da besni bitka oko Čačka. • U 2 h združeni četnički odredi Ljubićkog sreza pregazili su Moravu i napali Nemce sa čela, dok se Trnavsko – čačanski odred neprimetno uvukao u grad i napao ih s leđa. • Na drugoj strani grada su Mrčajevački četnički odred i jurišna grupa kapetana Deroka tri puta pokušavaju da pređu reku, ali bivaju odbačeni.

• Za to vreme, Jelički četnički odred i borbena grupa Milutina Jankovića prodiru u grad, pa se već oko 2 h razvila borba i u centru grada. • Oko 4 h jurišna grupa kapetana Deroka uništava nemačke bunkere ispred sebe i prelazi Zapadnu Moravu. • I Mrčajevački četnički odred, uprkos velikim gubicima, primorava bunkere pred sobom na predaju. • Najzad, oko 7 h 1. oktobra slomljen je nemački otpor, četnici ulaze u Čačak sa svih strana. • Tada Nemci probijaju obruč i odstupaju pod borbom u pravcu Kraljeva.

• Odmah po oslobođenju u gradu je organizovana parada. • Kapetan Jovan Deroko i poručnik Zvonko Vučković predaju raport Draži, koji naređuje napad na susedno Kraljevo.

Gubici • Jugoslovenska vojska u otadžbini: 36 izbačenih iz stroja, od kojih je jedan oficir – kapetan Radovan Đorđević. • Nemačke snage: Nepoznat broj mrtvih (procenjuje se na više desetina) i oko 300 zarobljenih vojnika i oficira.

Četnici sprovode zarobljene Nemce

Literatura • S. Živanović, Treći srpski ustanak – knjiga druga • Z. Vučković, Sećanja iz rata • G. Davidović i M. Timotijevic, Zatamnjena Prošlost – prva knjiga