ORTAOKUL 8 SINIF 4 NTE KURAN KERMDE AKIL

ORTAOKUL 8. SINIF 4. ÜNİTE KUR’AN-İ KERİM‘DE AKIL VE BİLGİ TAHİR KÜÇÜKYILMAZ

KURAN-I KERİMDE AKIL VE BİLGİ

BİR KISSADAN HİSSE… AKLINI KULLANAMAYANIN HESABI

Bir gün çok güçlü bir oduncu kereste tüccarından iş istemiş. Ve işe alınmış. İşin hem ödeme hem çalışma koşulları çok iyiymiş. Bu nedenle oduncu elinden geleni yapmaya karar vermiş.

Patronu ona bir balta vermiş ve çalışacağı bölgeyi göstermiş.

Oduncu büyük bir gayretle, ilk gün tam 18 ağaç keserek getirmiş. -Tebrikler, demiş patron. Çalışmana böyle devam et.

Patronun bu söylediklerinden daha motive olan oduncu, ertesi gün çok daha gayretle çalışmış. Ama ancak 15 ağaç kesip getirebilmiş. Bu durumdan biraz mahçup olmuş.

Üçüncü gün, bunu telafi edeyim diye gayret etmiş. Ama sadece 10 ağaç kesip getirebilmiş. Her geçen gün kesebildiği ağaç sayısı git gide daha da azalmaya başlamış. Gücümde ve kuvvetimde azalma oluyor, diye düşünmüş oduncu.

Ve patronuna giderek özür dilemiş.

Çok çalıştığını, fakat kestiği ağaç sayısının giderek azaldığını söylemiş. Bunun nedenini de tam olarak çözemediğini ifade etmiş.

Patronu: En son baltayı ne zaman biledin? diye sormuş. -Bilemek mi!? diye cevap vermiş oduncu.

Odun kesmekle o kadar meşguldum ki, baltayı bilemek hiç aklıma gelmedi.

“ALLAH’ın biz insanlara verdiği en önemli ve en değerli nimet akıldır. ”

AKIL: Doğru ve yanlışı, güzel ve çirkini ayırt edebilme kabiliyetidir. Yürümek, koşmak, konuşmak, spor yapmak, şarkı söylemek nasıl bir yetenekse akılda beynimizi kullanarak sahip olduğumuz bir yetenektir. Allah’ın insana bahşettiği en önemli nimetlerden birisidir. Belkide en önemlisidir. çünkü akıl nimeti olmadan diğer nimetlerin değerini anlayamayız. İnsanı diğer canlılardan ayırt eden en önemli özellik akıllı ve düşünebilir olmasıdır.

Aklın Dini Sorumluluktaki yeri ve Önemi

Aklın Dinî Sorumluluktaki Yeri ve Önemi “Aklı olmayanın dîni de yoktur” “Kişinin sorumluluğu, aklı ölçüsündedir” Öğrenmek Anlamak Yapmak AKLINI KULLANMAK

Kur’an’a göre bilenlerle bilmeyenler bir değildir. Allah insanlara akıl vererek onları diğer canlılardan ayırmıştır. Kur’an insanları bilmediği şeylerin ardına düşmemeleri konusunda uyarmıştır. Kur’an körüne taklitçiliği kötülemiş, insanları taassuptan uzak tutmaya çalışmıştır.

İyilik ve kötülük akıl ile ayırt edilebilir. Putperestlik ve öncekilerin yanlış inançlarına bağlılık akıl ile bağdaşmaz. İnsanlar akıl ve iradeleriyle kaderlerinden sorumlu tutulurlar. Ortak akıl (sağduyu), dinimizin de öğütlediği iyi bir özelliktir. Müslümanların çoğu, yanlış olan şeylerde ittifak kurmazlar. Danışmak ve ortak akla güvenmek iyi sonuçlar doğurur.

Kur’an hayatın anlamı, yaratılışın amacı, ve öldükten sonra dirilişi gibi insan kavrayışını aşan önemli konularda bilgi verir. Bunun dışındaki konuları insana bırakır, insan aklıyla hayatın değişen şartlarına uygun çözümler üretir. Aklı kullanmanın en önemli göstergesi düşünmektir. İnsan ancak düşünerek doğruya ulaşır, kendisine yararlı olanları fark edip zararlı şeylerden uzak durur. Akıl sayesinde hayatımız her açıdan gelişir güzelleşir ve zenginleşir.

İnsanı gerçek anlamda özgürleştiren, tam anlamıyla kişilik kazandıran aklıdır. Çocuklar, akıl sağlığını kaybeden ihtiyarlar özgür değil gözetim altındadır. Çünkü onlar sağlıklı kararlar veremeyebilir. Allah katında en değerli insan aklını kullanan , düşünen , bilinçli hareket eden ve kötülüklerden uzak duran insandır. Kişi aklıyla kendisini tanıdıkça rabbini de daha iyi tanır.

KUR’ N AKLIMIZI KULLANMAMIZI İSTER ü ü ü İnsan, aklı ile davranışlarından sorumludur. Mükellef (yükümlü) olabilmek için akıllı olma şartı aranır. Akıl, dini sorumluluğun da ön şartıdır.

Dinimize göre bütün ibadetlerin ön koşulu akıllı olmak ve erginlik çağına girmektir. Erginlik çağına girenlerin aklı olgunlaşır, doğruyu yanlıştan ayırabilir. Kur’an insanın davranışlarında bilinçli hareket etmesine önem verir. Anlamadan , sadece şekilsel olarak yapılan davranışların önemsiz olduğunu belirtir. Bilinçli olmak yaptığımız davranışların değerini artırır.

Akıl Allah’ın insanlara verdiği en önemli nimetlerden biridir. Çünkü akıl olmadan insanlar diğer nimetlerini anlamını ve değerini bilemezler. İnsan aklı kadar değerli, aklı kadar büyük, aklı kadar çapı olan bir varlıktır. Toplum içinde aklımız sayesinde yer ve saygınlık ediniriz. Aklı olan insanlar bilgi, proje, çözüm ve çare üretirler.

KUR’ N AKLIMIZI KULLANMAMIZI İSTER Kur’an’da aklımızı kullanmakla ilgili çok sayıda ayet vardır. Bu ifadelerden bazıları: “Düşünmüyor “Aklınızı “Nasıl musunuz? ” kullanmaz mısınız? ” hükmediyorsunuz? ” “Ayetlerimizde vardır. ” “Ayetlerimizi anlayabilir. ” akıl sahipleri için nice deliller sadece düşünen insanlar

KUR’ N AKLIMIZI KULLANMAMIZI İSTER Kur’an insanın çevresindeki varlıkları aklıyla ölçmesini, tartmasını ister: “Yeryüzünü enine boyuna yayıp döşeyen, onda oturaklı dağlar ve ırmaklar meydana getiren ve yeryüzünde meyvelerin hepsinden iki çift yapan O'dur. Sürekli olarak gece ile gündüzü birbirine dolamaktadır. Düşünecek olan bir kavim için bunda muhakkak ki, ibretler vardır. ” (Ra’d Suresi 3. ayet)

Allah, araştırmadan incelemeden bir düşünceyi kabul etmeyi hoş karşılamaz. ”Ey insanlar size fasık bir adam haber getirdiği zaman onun doğruluğunu araştırınız. Yoksa bilmeyerek bir topluluğa karşı kötülük edersiniz de sonra yaptığınızdan pişman olursunuz. “ (Hucurat, 6) buyurarak, kesin olmayan bilgilerin bizi yanlışa sürükleyeceği ifade edilmektedir.

KUR’ N AKLIMIZI KULLANMAMIZI İSTER “O, yedi göğü, birbiri üzerine yarattı. Rahmân'ın yaratmasında bir aykırılık, uygunsuzluk görmezsin. Gözünü döndür de bak, bir bozukluk görüyor musun? Sonra gözünü tekrar döndür (bak). Göz (aradığı bozukluğu bulmaktan) âciz ve bitkin halde sana dönecektir. ” (Mülk Suresi 3 -4 ayetler)

Bilim var olanı inceler , din ise var olanı iyi ve kötü açısından değerlendirir. Bilimin keşifleri dinin değerleriyle birleşerek insanlığa faydalı hale gelir. Dinin doğruları ile bilimin doğruları asla çelişmez. Eğer çelişiyorsa hata onu yorumlayan insandadır. Çünkü bilimin de dinin de kaynağı aynıdır, Allah’tır.

Kur’an Doğru Bilgiye Önem verir Kur’an doğru bilgiye önem verir, Bilgi düşünceye malzeme taşır. Doğru davranışlar ancak doğru bilgilerle ortaya çıkar. Bilgilerin doğru ve güvenilir olması insanın doğru sonuçlara varmasını sağlar. Bilgi insanı gerçeğe ulaştırmalı , fayda sağlamalıdır. İnsanlara ve doğaya zarar verecek çalışmalardan kaçınmalıyız. Bilgi ahlak ve dini değerler süzgecinden geçirilerek insana yararlı hale getirilir.

Bilgi bilimin ham maddesidir. bilim ise tabiattaki genel amaçlara ulaşmaya bir etkinliktir. Bilim var olanı inceler. Din ise var olanı iyi ve kötü açısından değerlendirir. Bilimin keşifleri Din süzgecinden geçip iyi ve kötü açısından değerlendirildiği taktirde insan için faydalı olur ve insanı mutlu eder. Aksi halde bilimin buluşları insanlara zarar verir hatta onu yok eder. Doğru bilgiyi doğru düşünmek gerekli olan bir alt yapıdır. Çünkü doğru bilgi olmadan insan düşünemez ve doğru karar veremez.

Dinimiz bu konuda çok hassas davranmış. Bir konuyu araştırmadan, tam bilgi sahibi olmadan zanna dayanarak karar vermemek gerektiğini ifade etmiştir. Bazen göz bile insanı yanıltabilir. Bundan dolayı karar vermekte acele etmemeliyiz (meyhaneden çıkan birisinin değerlendirmesi) Bilgi üçe ayrılır: A-İlmel yakin bilgi (çok uzakta bir kişi görüp orada bir ateş yandığını düşünmek) B-Aynel yakin bilgi (o ışık kaynağına yaklaşıp ateş olduğunu görmek) C-Hakkal yakin bilgi (elimizi o ateşe uzatıp yakıcılığını hissetmek)

Kur’ân’da Bilgi Edinme Yolları Allah’ın ayetlerini; Göz Görür, Kulak Duyar, Kalp İnanır, İMAN Beden Uygular, Akıl düşünür

Kur’an’a göre bilgi edinmenin yolları: Duyu organları, Akıl, Vahiydir. Beynimize veriler, gözlerimiz ve kulaklarımız kanalıyla girer ve bunlar aklımız sayesinde bilgiye dönüşür. Kur’an insanların tabiatı gözlemleyerek Yüce Yaratıcının varlığının, bilgisinin ve gücünün farkına varmamızı ister.

Kur’an’da Bilgi edinme Yolları " Göğe bakmıyorlar mı, nasıl yükseltilmiştir! Dağlara bakmazlar mı, nasıl dikilmişlerdir! Yeryüzüne bakmıyorlar mı, nasıl yayılmıştır" (Ğaşiye suresi 18 -20) " Üstlerinde kanat çırparak uçan kuşlara bakmazlar mı? " (Mülk suresi 19)

İnsan bakan, baktığını gören ve gördüğü üzerinde düşünen bir varlıktır. Düşündüklerinden de fikirler üretir. Bakmakla görmek arasında fark vardır, gökyüzüne her bakan kişi orada yaratıcının gücünü ve bilgisini göremeyebilir. Bunu ancak aklının kullananlar görür. Duymak ve dinlemekte öyledir, insanlar bir çok şey işitir ancak bazılarını dinler , dinlediği şeylerin bazısını aklına kaydeder.

Akıl duyularla elde edilen bilgileri değerlendirir. Olaylar arasında bağlantılar kurar, yeni bilgiler üretir. Aklı kullanmak gerçeği bulmanın en iyi yoludur. Kur’an; da bu durum şöyle anlatılır: “…Şüphesiz yeryüzünde yürüyen canlıların Allah katında en kötüsü akıllarını kullanmayan sağırlar ve dilsizlerdir. ” (Enfal, 22 )

Kur’ân’da Bilginin Kaynakları: -Duyu Organları, Akıl, Vahiy Duyu Organları İNSAN AKIL

Kur’an gözleri olduğu halde gerçeği göremeyenleri kör, kulakları olduğu halde gerçeği anlamayanları sağır, akılları olduğu halde gerçeği kavramayanları akılsız olarak nitelendirir. ”Allah’a nankörlük edenlerin hali çobanların çağırdığı fakat onun bağrışıp çağrışmasından başka bir şey işitmeyen hayvanların durumu gibidir. Onlar sağırdırlar, , dilsiz ve kördürler, akıllarını da kullanmazlar. ” (Bakara, 171)

Akıl ve vahiy insanın doğru bilgi kaynağıdır. Dinin hükümleri ile aklın hükümleri birbirlerini destekler. Çünkü her ikisinin de kaynağı Allah’tır. Sağlıklı ve ön yargılardan uzak olan bir akıl her zaman doğruyu bulur. Fakat ön yargılar ve yanlış inanışlar çoğu zaman aklın yanlış karar vermesine sebep olur. Böyle durumda olanları da vahiy uyararak doğru yolu bulmasını sağlar.

Yeryüzüne baktığımızda akıllara durgunluk veren pek çok şey görürüz. Dağlar, tepeler, ırmaklar, denizler, göller, ovalar, çöller. Buralarda yaşayan binlerce hayvan.

Bilgi, taassubu önler Taassup: Bir düşünceye bir inanca körüne inanıp, başka fikir ve düşüncelere yaşama hakkı tanımamaktır. Taassubun kaynağı bilgisizliktir. İslam dini bilgisizlikle mücadele eden ve bilgiye önem veren bir dindir. Dinimizde düşünme. anlama ve sorgulama çok önemli şeylerdir.

Dinimizde başka dinden olanlara karşı inanmasak da bir hoşgörü ve saygı vardır. Onlara hiçbir şekilde baskı yapılmaz, İslam dini ilk geldiği zamanlarda putperestler : "biz atalarımızdan böyle" gördük diyerek inançlarını terk etmiyorlardı. çünkü onlar düşünmüyor ve sorgulamıyorlar körüne inanıyorlardı.

Kur’an kerim’de bu durum Bakara süresinin 170. ayetinde şöyle dile getirilir: "Onlara(müşriklere): Allah'ın indirdiğine uyun, denildiği zaman onlar. hayır! Biz atalarımızı üzerinde bulduğumuz yola uyarız. " Dediler… (Ya ataları bir şey anlamamış , doğruyu da bulamamış idiyseler. )

Taassubun kaynağı bilgisizliktir. Taassubu ortadan kaldırmak için bilgisizlikle mücadele etmek gerekir. Bu konuda da insanları gerçek bilgiye yani Kur'an’ın bilgisine yöneltmeliyiz, taklitle değil de düşünerek ve anlayarak inanan bir kişi olmalıyız. Allah körüne bir fikre inanmayı, bilgi ve bilinçten yoksul olarak bir davranışı taklit etmeyi doğru bulmaz. Dinimize göre akılımızı kullanarak, düşünerek ve bilinçli bir şekilde davranmalı sorgulamadan başkalarını taklit etmemeliyiz.

TAASSUB’UN ZARARLARI; 1 - İnsanı ön yargılı yapar gerçeği görmesini engeller. 2 - İnsanı bilgiden uzaklaştırır araştırma yapmakta alı koyar 3 - İnsanlar arasından kin, nefret ve düşmanlık duygularının gelişmesine sebeb olur. 4 - Aklımızın özgürce düşünmesine engel olur.

5 - Gelişime ve yeni şeylerin üretilmesine engel olur. 6 - Toplumun cahil ve bilgisiz kalmasına sebeb olur. 7 - Toplumun üzerinde devam etmesine ve doğruyu bulamamasına sebeb olur. 8 - Taassup sahibi topraklarda fikir zenginliği ve farklı düşünceler pek fazla olmaz.

DEĞERLENDİRME Doğruyu yanlıştan ayırabilme kabiliyeti nedir? Akıl İnsanların dini sorumlulukları erginlik çağına ulaşınca başlar niçin? Aklı olgunlaştığı için. Aklı kullanmanın en önemli göstergesi nedir? Düşünmek Sorumluluklar hangi özelliğimiz sayesinde yerine getirilir? Akıl

Düşünceye Bilgi malzeme taşıyan şey nedir? Doğru bilgi+doğru düşünce= Doğru sonuç Doğru bilgi neye dayanmaz Tahmin ve şüpheye “……. ………ilimden Allah’a sığınırım Fayda vermeyen

Bilim var olanı inceler, din ise var olanı ………………. açısından değerlendirir. İyi ve kötü Kur’an’da bilginin kaynakları nelerdir? Akıl, vahiy, duyu organları İnsanın tabiatı gözlemleyip düşünerek hangi sonuca ulaşır? Bunların çok büyük, çok güçlü ve çok bilgili bir varlık tarafından yaratıldığı sonucuna. Akıl , vahiy ve bilim niçin çelişmez? Hepsinin kaynağı Allah olduğu için

Kur’an gözleri olupta görmeyenleri ……. , kulakları olupta işitmeyenleri ……. . , akılları olupta kullanmayanları …………………. . olarak nitelendirir. Kör-sağır-akılsız Bir düşünceye bir inanaca körüne inanıp başka düşüncelere yaşam hakkı tanımamaya ne denir? Taassup(bağnazlık) İnsanların davranışlarında bilinçli olup, tehlikeleri önceden görüp, isabetli kararlar vermesine ne denir? Basiret Atalarımızın görüşlerini sorgulayıp , yanlışlarını ortaya çıkarmak onlara saygısızlıktır, İslam dini böyle bir davranışı hoş karşılamaz? (doğru mu yanlış mı? ) Yanlış

Bilgisizce taklit ………………. Taassuptur İnsanın değeri en fazla neye bağlıdır? Aklını kullanmasına Kur’an öğrenirken örnek almayı önerir ama bilinçsizce taklit etmeyi uygun görmez? (doğru mu yanlış mı? ) Doğru