Orta Doudaki Son Gelimelerde Mezhep Faktr Prof Dr

Orta Doğu’daki Son Gelişmelerde Mezhep Faktörü Prof. Dr. Sönmez KUTLU Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Hoca Ahmed Yesevi Üniversitesi Beşeri Bilimler Fakültesi

Problemin Tanımı: Çatışmanın ana aktörü Mezhep veya Mezhepçilik mi? • Sosyal Bilimlerde sosyal, siyasi ve ekonomik hadiseler ve olgular tek bir sebeple açıklanamaz. • PEK ÇOK SEBEP VARDIR • Orta Doğuda mezhep kimliği önemli bir kimliktir. • Orta Doğu İslam kimliğinden mezhepçi kimliğe kaymakta • Mezhebi Uyanış: Mezhepçilik • Şiilik, bütün Şiileri; Selefilik Sünni gurpları etrafında toplamaya çalışmakta • Mezhebi ve inancı dolayısıyla insanlar öldürülmekte • Iranın % 90’ı, İran Körfezini % 70’i Şiidir. Şiilerin % 50’si Lübnan-Pakistan kuşağında /kemerinde yaşar.

Şİİ DAĞILIMI HARİTA ÜZERİNDEN

Şİİ-SÜNNİ NÜFUS DAĞILIMI Şii nüfusun oranı Toplam nüfus Şii nüfus 90% 68. 7 milyon 61. 8 milyon 20% 165. 8 milyon 33. 2 milyon 65% 26. 8 milyon 17. 4 milyon 1% 1, 095. 4 milyon 11. 0 milyon 75% 8. 0 milyon 6. 0 milyon 19% 31. 1 milyon 5. 9 milyon 10% 27. 0 milyon 2. 7 milyon 45% 3. 9 milyon 1. 7 milyon 30% 2. 4 milyon 730, 000 75% 700, 000 520, 000 1% 18. 9 milyon 190, 000 6% 2. 6 milyon 160, 000 16% 890, 000 140, 000

Şİİ HİLAL: LÜBNAN –İRAN-IRAK- SURİYE

İslamî Uyanıştan Mezhebî Uyanışa • “Şii uyanış“- “Şii hilal“, • «Sünni uyanış“-“Sünni hilal“, • “Şii eksen“-“Sünni eksen“, • “Sünni Fundamentalizm“, • “Hizbullah“ ve “Hizbu’ş-Şeytan“, “Mehdinin ordusu» • Şii ve Sünni Nüfus dağılımı Ne şekildedir.

Şİİ-SÜNNİ İLİŞKİLERİ: BİRLİKTE YAŞAMAKTAN ÇATIŞMAYA GİDEN SÜREÇ • 1970’li yıllarda Irak’ta şehirli elitler arasında orta okullardaki öğrencilerin % 50’ye yakını Şiî-Sünnî evliliği ile kurulu ailelerden gelirken, • 2002’de % 5’lere düştü, • 2005 yılında ise dikkate değer bir rakama ulaşmadı. • Irak’ta geçiş hükümeti için oluşturulan parlamentoda sandalye dağılımı din, mezhep ve ırk ayrımına göre yapıldı. • The New York Times, 18 February 2006; “The Next Iraqi war? Sectarianism and civil conflict”, s. 11, Dipnote: 32. • The Next Iraqi war? Sectarianism and civil conflict”, s. 16.

KİMLİKLER YENİDEN İNŞA EDİLİYOR: ÇATIMA MI KİMLİKLERİ, KİMLİKLER Mİ ÇATIŞMAYI DOĞURUR • KİMLİKLER YENİDEN OLUŞTURULUYOR • Şiî-Sünnî ya da Şiî-Selefî cepheleşmesi • Şii cephenin lideri ve hamisi İran, • Sünni-Selefi cephenin hamisi Suudi Arabistan • İran, Hamaney, Sistani ve Nasrallah etrafında bir Şii eksen veya Şiî hilal • Suudi Arabistan önderliğinde bir Sünni-Selefi eksen veya Sünni-Selefi hilal • Sünnî aşırı grupları Selefilik etrafında toplanmakta

Şİİ-SÜNNİ KİMLİKLERİNİ YENİDEN İNŞA ETMEK • 25 Mart 2006’da Türkiye’de bir açıklama yapan Iraklı Hacı Ali Kaysi, Irak’ta işgalcilerin sistematik bir şekilde mezhepçiliği nasıl körüklediklerini şu şekilde anlattı: • “Ben, 2003 yılının 12. ayında tutuklandım. Camiye giderken, mescidin yanında, arandığımı söyleyerek tutukladılar. Ebu Gureyb hapishanesine götürüldüğümde bana sorulan ilk soru Şii'misin, Sünni'misin oldu. Oysa ben tüm ömrüm boyunca böyle bir soruya muhatap olmamıştım. Irak'ta kimse size böyle bir soru sormaz, gündemimizde yoktur yani. . . Ebu Gureyb’de kaldığım dönemde 400 tutuklu ile beraberdik. Bu tutukluların içinde Şii, Sünni, Irak’ın orta kesiminden insanlar vardı. Biz aramızda tutuklu olan Şii imamı namaz kıldırması için önümüze geçirdik. Namazdan sonra askerler onu dışarı çıkarıp aramızdan ayırdılar. Ona ‘Senin mezhebin farklı, nasıl onlara namaz kıldırırsın’ demişler. … Sünni ve Şii kanaat önderi ve fikir adamlarından öldürülenlerin önemli bir kısmı “mezhep çatışması”nın meşruiyetine inanmayıp her fırsatta Iraklıları bu konuda uyaranlardı. ”

ROBERT BAER: Şİİ-SÜNNİ İÇ SAVAŞI • CIA’nın eski Ortadoğu bölge şefi Robert Baer, İran ile ilgili yazdığı eserinde yeni Orta Doğu’yu kurabilmek için tek yolunun bölgede geniş çaplı bir “Şii-Sünni içsavaşı”nı tetiklemekten geçtiği fikrini ileri sürmüştür. http: //www. cumhuriyet. com. tr/? hn=329804 (18. 05. 2013)

IŞİD DEKLARASYONU • - Kadınlar zorunlu olmadıkça evlerinden ayrılmayacak. Evden çıkanlar ise, İslami kurallara göre giyinmek zorunda. • - Hırsızlar şeriat kurallarına göre cezalandırılacak. Bu kural özellikle, kamuya ait para ve mallara el koyanlar için geçerli. • - Savaştan elde edilen ganimetin kullanılma biçimi ve dağıtılmasında sadece Müslümanların imamı olan Ebu Bekir Bağdadi yetkilidir. • - Müslümanlar 5 vakit namazını, namaz saatlerinde camilerde kılacak. • - Musul ve çevresindeki aşiret liderleri, düşman ve hainlerle işbirliği içerisinde olmayacak. • - 'Dinsiz' kurumlar adına şimdiye kadar görev yapmış polis, asker ve taraftarlar tövbe edecek, değilse idam edilecek. • - Alkol, sigara ve uyuşturucu kullanılmayacak. • - IŞİD organizasyonu dışındaki tüm toplantı ve gösteriler yasak. • - IŞİD üyeleri dışında kimse silah taşımayacak. • - Kentte ölüler için yapılan tüm türbeler, anıtlar ve mozoleler yıkılacak. • (DHA)

SONUÇ VE DEĞERLENDİRME • İslam Dünyası mezhepçilik çatışmasına gidiyor. • Tek tip bir Şiilik ve Selefiliğe indirgenen tek tip bir Sünnilik • Müslümanlar çatışmaların derinleşmesiyle Şii veya Selefi cepheden birini seçmeye zorlanıyor. • Şii Uyanış senaryosu oynanmakta • Suriye olayları: Şii-Sünni nefretini derinleştiriyor ve kalıcılaştırıyor. • Türkiye’ye Alevi-Sünni ayrışması olarak yansıyabilir. • Türkiye, bu çatışmada asla yer almamalıdır. • Mezhebi çatışmalar, Orta Asya’da Selefiliği güçlendirir. • Suriye olayları, İran ve PKK’nın güçlenmesine sebep olmuştur.