Organum visus GRME ORGANI GZ r Gr Burak

Organum visus GÖRME ORGANI GÖZ Öğr. Gör. Burak Oğuzhan KARAPINAR

GÖRME ORGANI (Organum visus) Görme organı; göz küresi ve gözün yardımcı oluşumları olarak iki ayrı başlık altında incelenir. Görme işlemini yapan en önemli kısım göz küresi (bulbus oculi)’dir. Bundan başka göz küresinin korunmasını ve hareketlerini temin eden organlarda görme işlemine dâhildir.

Göz küresi (Bulbus oculi): Yukarıdan aşağıya basık bir küre biçimindedir. Kürenin ön kısmını oluşturan cornea’nın konveksliği daha fazladır. Kürenin önünde bulunan en çıkıntılı noktasına ön kutup (polus anterior), arkasında bulunan en çıkıntılı noktasına ise arka kutup (polus posterior) denir. cornea polus anterior polus posterior

Kürenin merkezinden geçmek sureti ile iki kutbu birleştiren çizgiye gözün geometrik ekseni (axis bulbi oculi) denir. Cornea’nın tepesinden ve merceğin (lensin) arka yüzündeki en çıkıntılı noktasından geçerek retinaya kadar uzanan düz çizgiye optik eksen veya görme çizgisi (linea visus) denir. Bu eksenin arka ucu retinada bulunan ve fovea centralis denilen bir çukura düşer. Bu alan en iyi ışık alabilen ve en iyi görmeyi sağlayan alandır. linea visus axis bulbi oculi fovea centralis

Göz küresi üç tabakadan meydana gelmiştir. A-Tunica externa bulbi (tunica fibrosa bulbi) B-Tunica media bulbi (tunica vasculosa bulbi) C-Tunica interna bulbi (tunica nervosa bulbi) tunica fibrosa bulbi tunica vasculosa bulbi tunica interna bulbi

A–Tunica externa bulbi: Göz küresinin en dış tabakası olup sclera ve cornea olmak üzere iki kısma ayrılarak incelenir. sclera cornea

Sclera: Gözün dış tabakasının büyük bir kısmını (yaklaşık 5/6) teşkil eder. Çocuklarda mavimtırak renkte, erişkinlerde beyaz ve yaşlılarda, dokusunda yağ hücrelerinin birikmesinden dolayı sarımtırak renktedir. Sağlam kollagen liflerden yapılmış olan sclera, hem gözün şeklini oluşturur ve hem de göz küresi içerisinde bulunan oluşumları korur. Sclera’nın kalınlığı arkada 1 -1, 5 mm, önde 0, 5 mm kadardır. sclera a corne er l c s a

Cornea: Gözün dış tabakasının ön 1/6’sını oluşturur. Işık şeffaf olan cornea yoluyla göze girer. Ön yüzü (facies arterior) konvextir ve hava ile temas eder. Arka yüzü (facies posterior) konkavdır ve ön kameraya bakar. Cornea’nın kan ve lenf damarları yoktur fakat sinirden çok zengindir. sclera corne s a r e cl a

B-Tunica media bulbi: Bu tabaka damardan çok zengindir. Şekil, yapı ve fonksiyon bakımından üç kısma ayrılır. Bu kısımlar choroidea, corpus ciliare ve iris'dir. iris corpus ciliare choroidea

Choroidea: En arkada bulunur ve retinanın pars optica denilen parçasını dıştan örter. Bu tabakanın yapısını retinayı besleyen damarlar teşkil eder. choroidea

Corpus ciliare: Ora serrata’dan iris’e kadar uzanır, yapısını düz kas liflerinden yapılmış m. ciliaris oluşturur. M. ciliaris sinirini parasempatik liflerden alır. Göz merceği (lens) bağlar vasıtasıyla corpus ciliare’ye tutunur. a r e cl s corpus ciliare

Iris: Göz küresinin orta tabakasının en önde bulunan parçasıdır. Göze rengini veren tabakadır. İrisin ortasında bulunan deliğe pupilla denir. iris pupilla

İrisin ön yüzü ön kameraya, arka yüzü arka kameraya bakar. İrisin yapısını bağ dokusu ve düz kas lifleri oluşturur. Bu kaslar ortamdan gelen ışığın miktarına göre pupilla’yı daraltıp genişletir. ön kamera iris arka kamera

C-Tunica interna bulbi: Göz küresinin iç tabakası stratum pigmenti ve retina olmak üzere iki tabakadan teşekkül etmiştir. retina stratum pigmenti

Retina ışık duyusunu alan spesifik hücreleri ihtiva eder ve görme organının en hassas ve en önemli kısmıdır. Önde irisin iç kenarından başlar ve arkada n. opticus’un göz küresini terk ettiği yere (discus nervi optici) kadar uzanır. discus nervi optici

İris ve corpus ciliare’nin arka kısmını örten bölümde ışık alan spesifik hücreler yoktur. Retinanın bu kısmına pars caeca retina (kör parça) denir. Ora serrata’dan discus nervi optici’ye kadar olan bölgede ışık duyusunu alan hücreler bulunur. Bu parçaya pars optica retina (gören parça) denir. pars caeca retina pars optica retina

Retina’nın iç yüzü corpus vitreum’la dış yüzü stratum pigmenti ile temastadır. Pars optica retina’nın arka kısmında iki önemli oluşum görülür. Biri görme sinirini meydana getiren liflerin göz küresinden çıktığı yer papilla fasciculi optici: discus nervi optici (kör nokta), diğeri de macula lutea (sarı leke) denilen yuvarlak bir sahadır. macula lutea discus nervi optici

Kör nokta, arka kutbun iç tarafında 1. 5 mm çapında yuvarlak bir alandır. Macula lutea arka kutup üzerinde retinada bulunur. Bu sahanın ortasında fovea centralis denilen bir çukurluk görülür. Burası retina’nın en iyi ışık alan ve en iyi görebilen kısmıdır. fovea centralis

Retina'da uyarıları alma ve nakletme vazifesini yapan ve arkaya sıralanmış üç çeşit hücre vardır. Basil ve koni hücreleri, bipolar ganglion hücreleri ve multipolar ganlion hücreleri.

Işığı kıran ortamlar: Dışarıdan gelen ışığın retina üzerine düşmesini sağlamak için ışığı kıran dört yapı bulunur. Bunlar; cornea, lens crystallina, humor aqueus ve corpus vitreum’dur. corpus vitreum cornea lens humor aqueus

Mercek (Lens crystallina): Her iki yüzü konveks olup yaklaşık 9 mm çapında yuvarlak bir mercektir. Ön yüzün pupilla hizasında olan kısmı ön kameraya, yan kısımlarda arka kameraya bakar. Merceğin arka yüzü corpus vitreum ile komşuluk yapar. lens

Gençlerde mercek genelde daha yumuşak, elastiki ve tamamıyla şeffaftır. Yaşlılarda sarımtırak renk alır, sertliği artar ve elastikiyetini kaybeder. Bazen şeffaflığını tamamen kaybeder ve bulanık beyaz renk alır. Buna katarakt denir. Lens'in yerinde durmasını, corpus ciliareden merceğe uzanan ince iplikler sağlar.

Humor aqueus: Renksiz ve berrak bir sıvıdır. Processus ciliaris tarafından salgılanır. Sıvı pupilla yoluyla ön kameraya geçer. Sıvının fazlası Schlem kanalına akar. Schlem kanalı processus ciliaris

Corpus vitreum: Retina ile corpus ciliare ve lens arasında kalan, göz küresi boşluğunun 2/3’ünü doldurur. %98 su, az miktarda protein ve tuz ihtiva eden jelatinöz bir maddeden yapılmıştır. Retina’ya ait glia hücreleri tarafından salgılanır. corpus vitreum

Gözün yardımcı oluşumları: Kaşlar, göz kapakları, kirpikler, konjuktiva, gözyaşı sistemi ve ekstraoküler göz kasları, gözün yardımcı oluşumlarını oluşturur. Kaşlar (Supercilium): Orbita’nın üst kenarını örten deride bulunan kısa ve yatık seyirli kıllardan oluşur. Mimik kasların kasılması sonucu deri ile birlikte biraz hareket edebilir. Alından gelen terlerin göze inmesini engeller. supercilium

Göz kapakları (Palpebrae): Her bir gözde üst ve alt (palpebra superior ve inferior) olmak üzere iki tanedir. Gözler kapalı iken iki kapak arasındaki aralığa rima palpebrarum denir. Göz kapaklarının serbest kenarlarında bulunan, iki veya üç sıra halinde dizilmiş kısa ve kalın kıllara kirpik (cilia) adı verilir. palpebra superior cilia rima palpebrarum palpebra inferior

Her bir göz kapağı dıştan deri ile içten ise konjuktiva adı verilen şeffaf bir yapı ile kaplıdır. conjunctiva

Bu iki yapı arasında m. orbicularis oculi, tarsus olarak bilinen fibröz bağ dokusu ile yağ ve ter bezleri bulunur. m. orbicularis oculi tarsus gll. tarsales

Conjunctiva: Göz kapaklarının arka, göz küresinin ise ön yüzünü örten ince, şeffaf mukoz bir örtüdür. conjunctiva

Gözyaşı sistemi (Apparatus lacrimalis): Bu sistem, orbita’nın üst-dış kısmında bulunan ve gözyaşının üretildiği gözyaşı bezi (gl. lacrimalis), orbita’nın iç köşesinde bulunan ve gözyaşının toplandığı gözyaşı kesesi (saccus lacrimalis) ve gözyaşını burun boşluğuna akıtan gözyaşı kanalından (ductus nasolacrimalis) oluşur. saccus lacrimalis gl. lacrimalis ductus nasolacrimalis

Extraoculer göz kasları (Mm. externi bulbi): Göz küresinin bütün yönlere hareketini sağlayan ve bir uçları ile göz küresinin en dış tabakasına yapışan altı adet çizgili kas bulunur. Bu kasların ikisi oblik seyirli, dördü ise düz seyirlidir. Oblik seyirli olanlar m. obliquus superior ve m. obliquus inferior’dur. Düz seyirli olanlar ise, m. rectus superior, m. rectus inferior, m rectus medialis ve m. rectus lateralis’dir.