ORGANK EKOLOJK BYOLOJK TARIM Organik Tarmn Tarihesi ve

ORGANİK (EKOLOJİK, BİYOLOJİK) TARIM Organik Tarımın Tarihçesi ve Gelişimi Tarım, insanlığın varoluşundan bu yana bilinmekle birlikte, insanoğlunun yaşam tarzına ve oluşan önceliklerine göre değişimler göstermektedir.

Tarımdaki değişim, teknolojinin ve sanayinin gelişimi ile hız kazanmıştır. Özellikle hızlı nüfus artışı ile birlikte 1960 -70’li yıllarda tarımda yeşil devrim adı verilen değişim başlatılmıştır. Bu amaçla değişimde sadece verim artışı hedeflendiğinden sentetik kimyasal tarım ilaçları ve mineral gübrelerin kullanımı

Bu girdilerin yarattığı çevre kirliliği, doğal dengenin bozulması, gıdalarda oluşturduğu kimyasal kalıntıların besin zinciri ile insanları tehdit etmesi ve benzeri sorunlar ilk olarak, bu girdilerin keşfedildiği andan itibaren yoğun olarak kullanıldığı gelişmiş ülkelerde görülmüş, buna bağlı olarak yüzyılımızın başlarında geleneksel (konvansiyonel) tarım yöntemine alternatif arayışları başlatılmıştır. Bu konudaki ilk çalışma İngiltere’ de 1910’lu yıllarda ekolojik tarım görüşünün oluşturulmasıdır.

Bunu Albert Howard’ın “Tarımsal Vasiyetnamesi”ni 1940 yılında yayınlanması takip etmiştir. Diğer Avrupa ülkelerinde ise alternatif tarım arayışının öncüleri arasındaki Dr. Rudolf Steiner 1924 yılında Biyodinamik (Biyolojik-Dinamik) Tarım Yöntemini geliştirmiştir. Bir diğer alternatif arayışı 1930’lu yıllarda İsviçre’de Müeller ve Rusch, ekolojik tarımın ilkelerinin bir bölümünü oluşturan Kapalı Sistem Tarım (en az dış girdi gereksinimi olan tarım şekli) dır. Lemaire-Boucher Fransa’da ayni konuda bazı alglerin bitkilerde doğal dayanıklılığının arttırılması amacıyla kullanılabileceğini tespit etmişlerdir.

1970 li yıllara kadar, konvansiyonel tarımın olumsuz etkileri artarak gözlendikçe, farklı ülkelerde tüketici ve üreticiler bir araya gelerek küçük organizasyonlar kurmuş ve ekolojik tarım çalışmalarına başlamışlardır. Birbirlerinden kopuk olarak devam eden ekolojik tarım çalışmaları 1972 yılında IFOAM’ın (International Federation of Organic Agriculture Movement=Uluslararası Organik Tarım Hareketleri Federasyonu ) kurulması ile farklı bir boyut kazanarak bir çatı altında toplanması sağlanmıştır.

International Federation of Organic Agriculture Movements Uluslararası Organik Tarım Hareketleri Federasyonu (www. ifoam. org) Üç kıtadan 5 kurucu organizasyon tarafından oluşturulan ve merkezi Almanya’da olan “IFOAM” ayrıca organik tarım hareketinin gelişimini sağlıklı bir şekilde yönlendirmeyi, gerekli standart ve yönetmelikleri hazırlamayı, tüm gelişmeleri üyelerine ve çiftçilere aktarmayı amaçlamaktadır. Ekolojik tarımda “Temel İlkeler” olarak geliştirilen kurallar 1998 yılında IFOAM Temel Standartları olarak modifiye edilmiş ve genel kurul tarafından kabul edilerek yürürlüğe girmiştir.

HEDEFLERİ: Geniş kapsamlı “IFOAM Temel Standartlarını hazırlar ve her iki yılda bir revize eder. q Tarımsal ekosistemde mikroorganizma, toprak, flora ve fauna, bitki ve hayvanları da içermek üzere biyolojik sürecin desteklenmesi, q Sürdürülebilir deniz eko sistemlerinin geliştirilmesi, q Hayvancılığa, doğal özellikleri göz önünde bulundurularak yaşam ortamları hazırlanması, q Her türlü kirliliğin azaltılarak ve yenilenebilir girdiler kullanılarak organik gıda üretilmesi, q Doğada çözünebilir organik ürünlerin üretilmesi, q Doğanın biyolojik çeşitliliğinin, su ve su kaynaklarının sağlıklı kullanım ve korunması, q Üretim ve dağıtım kanallarının sosyal ve ekolojik yönlerden sorumluluk bilinçlerinin artırılması.

Avrupa Birliği 1991 yılında 2092/91 sayılı yönetmeliği çıkararak ekolojik tarımı desteklemiştir. Ayrıca Birleşmiş Milletler Tarım-Gıda Örgütü (FAO) uyguladığı politikalarda sürdürülebilirlik ve gıda güvenliği kavramlarını ön plana çıkararak ekolojik tarımı desteklerken Dünya Ticaret Organizasyonu (WTO), Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) gibi uluslararası kuruluşlarla da aynı şekilde ekolojik üretimi alternatif bir üretim şekli olarak önermektedirler.

Dünyada giderek artan bir kabul gören organik tarım şu şekilde tanımlanabilir: “Organik (Ekolojik, Biyolojik) Tarım”, ekolojik sistemde hatalı uygulamalar sonucu kaybolan doğal dengeyi kurmaya yönelik, insana ve çevreye dost üretim sistemlerini içermekte olup, esas itibariyle sentetik kimyasal ilaçlar ve gübrelerin kullanımının yasaklanması yanında, organik ve yeşil gübreleme, münavebe, toprağın muhafazası, bitkinin direncini artırma, parazit ve predatörlerden yararlanmayı tavsiye eden, üretimde miktar artışını değil ürünün kalitesinin yükseltilmesini amaçlayan bir üretim şeklidir. ”

DÜNYADA EKOLOJİK TARIM Halen 120 ülkede 17. 2 milyon hektar üzerinde kontrol Ve sertifikalı olarak organik üretim yapılmaktadır. En geniş alan: Avusturalya Arjantin İtalya 7. 7 milyon hektar 2. 8 milyon hektar 1 milyon hektar Avrupa ülkeleri: 3. 8 milyon hektar Tarımsal alanın % 2. 8 i İşletmelerin % 1. 8 i Avusturya, İtalya, Danimarka, Finlandiya’da >% 6

DÜNYADA ORGANİK TARIM (Alan) k. AYNAK: IAMB VE SOEL, 2007

Ülkelere göre organik tarım (Alan) Diğer ülkeler 13% Diğer AB ülkeleri 5% Fransa 2% Avustralya İspanya 44% 2% UK 3% Almanya 3% ABD 5% Italya 6% Kaynak: . IAMB ve SOEL, 2007 Arjantin 17%

İlk 10 ülke (Hektar) Kaynak: IAMB ve SOEL, 2007

Akdeniz ülkelerinde organik tarım İşletme sayısı Alan (ha) Toplam tarım alanına oranı (%) İtalya 51. 552 1. 069. 339 6, 76 İspanya 13. 724 388. 031 1, 60 Fransa 9. 260 370. 000 1, 31 763 50. 002 1, 31 Yunanistan 5. 270 24. 800 0, 71 Ara toplam (AB) 80. 569 1. 902. 172 11, 69 Türkiye 12. 435 44. 552 0, 07 Tunus 137 15. 035 0, 30 İsrail 342 5. 000 1, 25 Mısır 300 4. 167 0. 14 Fas 61 1. 000 0, 10 Lübnan 17 300 0, 10 Arnavutluk 8 4 0, 00 Ara toplam 13. 300 70. 058 1, 96 Toplam 93. 869 1. 972. 230 13. 65 Ülke Portekiz Kaynak: MOAN network CIHEAM/IAM Bari 2007

Network on Mediterranean Organic Agriculture www. organicmedit. org

AB üyesi Akdeniz ülkelerinde organik tarım Kaynak: MOAN Network IAM Bari 2007, 17%

AB üyesi olmayan Akdeniz ülkelerinde organik tarım Kaynak: MOAN Network CIHEAM/IAM Bari 2007

AB üyesi olmayan Akdeniz ülkelerinde organik tarım Kaynak: MOAN Network CIHEAM/IAM Bari 2007

AVRUPA ÜLKELERİNDE EKOLOJİK TARIMIN BAŞARILI OLMA SEBEBİ NEDİR ? • Üreticilere sağlanan maddi avantajlar • Üretici ve tüketicilere yeterli bilgi akışı • Ürün çeşitliliği • Ulusal semboller ve yasal koruma • Planlama

YASAL DÜZENLEMELER: Ø Avrupa Birliği üye ülkelerin yönetmeliklerinden sonra ØBitkisel ürünlerle ilgili olarak 2092 sayı ve 1991 tarihli, ØHayvansal ürünlerle ilgili olarak 1999 tarihli yönetmelikler hazırlamış ve bugüne değin birçok değişiklikler yayınlamıştır (www. eu. org) BM/FAO-WHO: CODEX Alimentarius (1999) (www. fao. org) ØJaponya : Ulusal yönetmeliği 2001 yılında yürürlüğe girmiştir ØABD : Federal Yasa son aşamasındadır (www. usda. gov. us)

Akdeniz ülkelerinde ØYasal düzenlemeler İsrail, Türkiye, Tunus, Slovenya, Hırvatistan’da mevcut ØKontrol ve sertifikasyon çoğunlukla Avrupa’lı kuruluşlarca ØÜretim tümüyle dış pazara özellikle Avrupa’ya yönelik Balkan ve AB adayı ülkelerde ØMacaristan AB’nin 3. Ülke listesinde diğer aday ülkelerde hızlı gelişme gözlenmekte ØÜretim tümüyle dış pazara özellikle Avrupa’ya yönelik

EKOLOJİK ÜRÜNLERİN TERCİH EDİLME NEDENLERİ ALMANYA İNGİLTERE Sağlık % 70 % 46 Çevre % 10 -30 % 41 Lezzet % 13 -24 % 40 Hayvan Hakları % 26

Türkiye’de Ekolojik Tarım Ülkemizde ekolojik tarım, 1984 -1985’li yıllarda geleneksel ihraç ürünlerinden olan kuru üzüm ve incirin ekolojik olarak talep edilmesi ile başlamıştır. Ekolojik tarımın gelişimini sağlıklı gerçekleştirmek ve ilgili birimleri bir araya getirmek amacıyla ETO derneği kurulmuştur. 1994 yılında ise yasal düzenleme gerçekleştirilmiştir. 1990’a kadar sadece 8 üründe ekolojik üretim görüldüğü halde günümüzde ürün yelpazesi gıda ve gıda dışı maddeler olmak üzere 11, 5 katına çıkarak 92 ye çıkmıştır 1990 yılında 1 037 ha olan üretim alanı ise 9 yıl içinde 43 katına çıkmış ve bugün 44552. 5 ha’a, 1037 adet olan üretici sayısı aynı süre içerisinde 12 katına yükselerek 12435 üretici sayısına ulaşmıştır.

Üretilen ürünlerin hemen tamamının ihraç edilmesi nedeniyle ürün çeşitlenmesi de yurt dışından gelen taleplere göre oluşmaktadır. En büyük üretim miktarı kuru ve kurutulmuş ürünlerde olmuştur. İç piyasa geliştiğinde talep edilen ürünler değişecek, buna bağlı olarak buğday, un ve mamulleri ile yaş meyve ve sebzelerin üretim miktar ve çeşitleri de artacaktır. Üretim alanları incelendiğinde, toplam alanın %52’sini kuru ve kurutulmuş ürünlerin oluşturduğu, bunu tarla bitkilerinin (%24) takip ettiği, en küçük üretim alanına ise sebze ve üzümsü meyve (%1) üretiminin sahip olduğu görülmektedir. Üreticiler incelendiğinde ise, en fazla üretici sayısının yine kuru ve kurutulmuş ürünler grubunda yer aldığı (%59) görülmektedir. Tarla bitkileri ile üzümsü meyveler (%10 - %8) 2. ve 3. sırada yer almışlardır. En az sayıda üretici, sebze grubunda (%1) bulunmaktadır.

Elde edilen ürünün bir kısmı taze olarak iç veya dış pazarlara satılırken bir kısmı da işlenmekte ve kurutularak, konserve edilerek veya dondurularak ihraç edilmektedir. Ürünlerin hammadde olarak ihracı yerine işlenerek ve dayanıklılığının arttırılarak pazarlanması ülke ekonomisi, ihracatçı ve üretici için daha karlı olacaktır. İlk yıllarda tamamen hammadde olarak ihraç edilen ekolojik ürünler günümüzde gittikçe artan oranlarda işlenerek ihraç edilmektedir. Örneğin pamuk ilk yıllarda hammadde olarak ihraç edilirken önce iplik daha sonra tekstil ürünleri olarak ihraç edilmeye başlamıştır. Kuru ve kurutulmuş ürünlerin bir kısmı işletmelerde işlenip tüketici ambalajı boyutunda paketlenerek ihraç edilmektedir. Ayrıca kuru meyve kokteylleri hazırlanarak ürün çeşitlemesine de gidilmektedir. Bunların dışında salça, meyve konsantresi, gülsuyu, gül yağı gibi ürünler örnek verilebilir. Ancak işlenmiş ürünlerin miktarının genel üretim toplamı içindeki payının arttırılması gerekmektedir.

Avrupa Topluluğu'ndaki gelişmelere uyum sağlamak üzere Tarım ve Köyişleri Bakanlığı çeşitli kurum ve kuruluşların işbirliği ile Yönetmelik hazırlama çalışmalarına başlamış ve "Bitkisel ve Hayvansal Ürünlerin Ekolojik Metotlarla Üretilmesine İlişkin Yönetmelik" 24. 12. 1994 tarihli ve 22145 sayılı Resmi Gazete' de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Yönetmeliğin bazı maddelerinde uygulamada rastlanılan aksaklıkları gidermek ve organik tarım faaliyetleri sırasında yapılacak kusur ve hatalara karşı uygulanacak yaptırımların da yönetmelikte yer alması için, 29. 06. 1995 tarihli ve 22328 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik ile değişiklik yapılmıştır. Daha sonra 11. 07. 2002 tarihli ve 24812 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik” yürürlüğe girmiştir. Organik ürünlerin üretimi, tüketimi ve denetlenmesine dair kanun tasarısı Hükümetin acil eylem planı içerisinde yer almış ve 5262 sayılı “Organik Tarım Kanunu” 03. 12. 2004 tarihli ve 25659 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Bu Kanuna gereğince hazırlanan “Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik” 10. 06. 2005 tarihli ve 25841 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Organik Tarım Kanun ve Yönetmelik esaslarına göre üretilen bitkisel ve hayvansal tüm ürünler organik olarak değerlendirilir ve Yönetmelikte ayrıntıları verilen etiket ve özel organik tarım logosu ile pazarlanır. "Avrupa Topluluğuna Organik Ürün İhraç Eden 3. Ülkeler" listesinde yer almak üzere de gerekli bilgileri içeren bir "Teknik Dosya" hazırlanarak öngörülen süre içinde Dışişleri Bakanlığı kanalıyla resmi başvuru yapılmıştır.

YÜRÜTME VE İZLEME ORGANLARI Organik Tarım Ulusal Yönlendirme Komitesi; Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdür’ün başkanlığında TÜGEM temsilcileri, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Gümrük Müsteşarlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Çevre ve Orman Bakanlığı, İhracatı Geliştirme Etüt Merkezi, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü temsilcileri, TÜBİTAK, meslek kuruluşları, sivil toplum örgütleri, yetkilendirilmiş kuruluşların temsilcisi, üniversiteler ve özel sektör temsilcileri ile Komitenin toplantı gündemiyle ilgili görüşlerinin alınmasında yarar gördüğü kurum ve kuruluşların temsilcilerinden olmak üzere en az on kişiden oluşur.

Komite organik tarımın geliştirilmesi ve uygulanması ile ilgili stratejileri belirlemek üzere yılda en az bir kez toplanır ve alınan kararları tavsiye niteliğinde olmak üzere Organik Tarım Komitesine iletir. Organik Tarım Komitesi (OTK); Komitenin oluşumu; Bakanlık, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü, Strateji Geliştirme Başkanlığı ile Dış İlişkiler ve Avrupa Topluluğu Koordinasyon Dairesi Başkanlığı tarafından görevlendirilecek temsilcilerinden, Bakan veya yetkilendireceği müsteşar veya müsteşar yardımcısının onayı ile kurulur.

Bu kuruluşlardan en az bir üye olmak üzere komiteye alınacak üye sayısını Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü belirler. İhtiyaç duyulması halinde Teftiş Kurulu Başkanlığı ve Hukuk Müşavirliği’nden Komiteye birer üye alınabilir. Komite başkanlığı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürü veya yetki vereceği Genel Müdür Yardımcısı veya Alternatif Tarımsal Üretim Teknikleri Daire Başkanı tarafından, Komite sekreteryası ise Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Alternatif Tarımsal Üretim Teknikleri Daire Başkanlığınca yürütülür. Bu komite ülkedeki organik tarım faaliyetlerinin yaygınlaştırılması, geliştirilmesi, tanıtılması, takip ve kontrolünden sorumludur. Kontrol ve kuruluşlarına çalışma izni vermek ve çalışmalarını denetlemek görevleri arasındadır.

ORGANİK TARIM KANUNU Kanun Numarası : 5262 Kabul Tarihi : 1/12/2004 Yayımlandığı R. Gazete : Tarih : 3/12/2004 Sayı : 25659 Yayımlandığı Düstur : Tertip : 5 Cilt : 44 Sayfa:

BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Tanımlar Amaç Madde 1 - Bu Kanunun amacı; tüketiciye güvenilir, kaliteli ürünler sunmak üzere organik ürün ve girdilerin üretiminin geliştirilmesini sağlamak için gerekli tedbirlerin alınmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir. Kapsam Madde 2 - Bu Kanun, organik tarım faaliyetlerinin yürütülmesine ilişkin kontrol ve sertifikasyon hizmetlerinin yerine getirilmesi ve Bakanlığın denetim usul ve esasları ile yetki, görev ve sorumluluklara dair hususları kapsar.

Tanımlar Madde 3 - Bu Kanunda geçen; a) Bakanlık: Tarım ve Köyişleri Bakanlığını, b) Organik tarım faaliyetleri: Toprak, su, bitki, hayvan ve doğal kaynaklar kullanılarak organik ürün veya girdi üretilmesi ya da yetiştirilmesi, doğal alan ve kaynaklardan ürün toplanması, hasat, kesim, işleme, tasnif, ambalajlama, etiketleme, muhafaza, depolama, taşıma, pazarlama, ithalat, ihracat ile ürün veya girdinin tüketiciye ulaşıncaya kadar olan diğer işlemlerini, c) Kontrol ve sertifikasyon kuruluşu: Organik ürünün veya girdinin, üretiminden tüketiciye ulaşıncaya kadar olan tüm aşamalarını kontrol etmek ve sertifikalandırmak üzere Bakanlık tarafından yetki verilmiş gerçek veya tüzel kişileri, d) Kontrol kuruluşu: Organik ürünün veya girdinin, üretiminden tüketiciye ulaşıncaya kadar olan tüm aşamalarını kontrol etmek üzere Bakanlık tarafından yetki verilmiş gerçek veya tüzel kişileri,

e) Sertifikasyon kuruluşu: Tüm kontrolleri tamamlanmış organik ürün veya girdiyi, kontrol kuruluşunun yaptığı kontrol ve bu kontrole ilişkin bilgi ve belgeler ile gerek duyulan hallerde yaptıracağı analizlere dayanarak sertifikalandırmak üzere Bakanlık tarafından yetki verilmiş gerçek veya tüzel kişileri, f) Yetkilendirilmiş kuruluş: Kontrol ve sertifikasyon kuruluşu, kontrol kuruluşu veya sertifikasyon kuruluşu olarak Bakanlık tarafından yetki verilmiş gerçek veya tüzel kişileri, g) Kontrol: Organik tarım faaliyetlerinin bu Kanuna uygun olarak yapılıp yapılmadığının belirlenmesi, düzenli kayıtların tutulması, sonuçların rapor edilmesi, gerek görülmesi halinde ürünün organik niteliğinin laboratuvar analizleri ile test edilmesini,

h) Kontrolör: Kontrol ve sertifikasyon kuruluşu adına veya kontrol kuruluşu adına, organik tarım faaliyetlerinin her aşamasının ilgili mevzuata göre uygulanmasını kontrol etmek üzere Bakanlık tarafından yetki verilmiş gerçek kişiyi, ı) Sertifiker: Kontrol ve sertifikasyon kuruluşu adına veya sertifikasyon kuruluşu adına, kontrolü tamamlanmış ürünün veya girdinin organik olduğunu onaylamak üzere Bakanlık tarafından yetki verilmiş gerçek kişiyi, j) Denetim: Organik tarım faaliyetlerinin, bu Kanuna uygun olarak yapılıp yapılmadığını tespit etmek amacıyla yetkilendirilmiş kuruluşlar, işletmeler ve müteşebbisler ile kontrolör ve sertifikerlerin, Bakanlık veya Bakanlık tarafından denetim yetkisi verilen kuruluşlarca yapılan her türlü denetimini,

k) İşletme: Yetkilendirilmiş kuruluşun kontrolü altında, söz konusu kuruluşlarla sözleşme yapılmak suretiyle organik ürün üretilen, işlenen, depolanan ve pazarlanan yerleri, l) Müteşebbis: Organik tarım faaliyeti yapan gerçek veya tüzel kişiyi, m) Sertifikasyon: Bütün kontrol yöntemlerinin uygulanması sonucu işletmenin, organik ürünün ve girdinin mevzuata uygun olarak belgelendirilmesini, n) Sertifika: Bütün kontrol yöntemlerinin uygulanması sonucu işletmenin, organik ürünün ve organik girdinin mevzuata uygun olduğunu gösteren belgeyi, o) Çalışma izni: Bu Kanuna göre çalışacak kontrolör, sertifikerler ile yetkilendirilmiş kuruluşlara Bakanlık tarafından verilen izni,

p) Organik ürün: Organik tarım faaliyetleri esaslarına uygun olarak üretilmiş ham, yarı mamul veya mamul haldeki sertifikalı ürünü, r) Organik girdi: Organik tarım faaliyetlerinde kullanılan materyali, s) Organik ürün etiketi: Organik ürün veya ambalajı üzerinde yer alan, ürünü tanıtan veya içindekini belirten herhangi bir kelime, detay, ticarî marka, tescilli marka, paket üzerinde yer alan resim, sembol, doküman, ilân, tabela veya tasma gibi her türlü yazılı ve basılı bilgi ve materyali, t) Organik ürün logosu: Nitelikleri ve kullanımı bu Kanun kapsamında çıkarılacak yönetmelikte tanımlanan basılı işareti, u) Akreditasyon: Yeterliği onaylanmış kurum ve kuruluşlar tarafından; kontrol ve sertifikasyon kuruluşlarının, laboratuvarların ulusal ve uluslararası kabul görmüş teknik kriterlere göre değerlendirilmesini, yeterliğinin onaylanmasını ve düzenli aralıklarla denetlenmesini, v) Organik: Bu Kanunda geçen organik kelimesi ekolojik ve biyolojik kelimeleriyle eşdeğer anlamı, ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM Komiteler, Yetkilendirilmiş Kuruluşlar ve Müteşebbis Komitelerin oluşumu, yetki, görev ve sorumlulukları Madde 4 - Bu Kanunun uygulanmasında; organik tarımın geliştirilmesi yönünde çalışmalar yapmak ve Bakanlık içi koordinasyon ve değerlendirme hizmetleri ile yetkilendirilmiş kuruluşların, işletmelerin, müteşebbislerin, kontrolör ve sertifikerlerin faaliyetlerini izlemek üzere Bakanlık bünyesinde Organik Tarım Komitesi kurulur. Organik tarımın ticaretini, tanıtımını, araştırmalarını ve diğer organik tarım faaliyet stratejilerini belirlemek ve Bakanlık dışı kurum ve kuruluşlarla koordinasyon ve izleme hizmetlerini yapmak üzere Organik Tarım Ulusal Yönlendirme Komitesi kurulur. Bu Komite; ilgili kamu kurum ve kuruluşları, meslek kuruluşları, sivil toplum örgütleri, üniversiteler ve özel sektör temsilcilerinden olmak üzere en az on kişiden oluşur. Bu komitelere bağlı olarak, yeter sayıda alt komite oluşturulabilir. Organik Tarım Komitesi ve Organik Tarım Ulusal Yönlendirme Komitesinin oluşumu ve çalışma şekli ile ilgili usul ve esaslar Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

Yetkilendirilmiş kuruluşlar Madde 5 - Bu Kanunun uygulanmasında; organik tarım faaliyetlerinin her türlü kontrol ve sertifikalandırma işlemleri, Bakanlıkça veya Bakanlıkça yetkilendirilmiş kuruluşlarca yapılır. Yetkilendirilmiş kuruluşlar, yeterli ve tecrübeli personel ile teknik alt yapıya sahip olmak zorundadır. Kontrol ve sertifikasyon kuruluşu veya sertifikasyon kuruluşu tarafından sertifikalandırılmamış ürünler, organik ürün veya organik girdi adı altında satılamaz. Kontrol ve sertifikasyon kuruluşu veya sertifikasyon kuruluşu organik olmayan tarımsal ürün ve girdilere, organik ürün veya organik girdi sertifikası veremez. Yetkilendirilmiş kuruluşlar ile kontrolör ve sertifikerler, Bakanlıktan çalışma izni almak zorundadır. Yetkilendirilmiş kuruluşların çalışma izni bittiğinde, Bakanlıktan süre uzatımı almadan tekrar faaliyette bulunamazlar. Bakanlık tarafından verilen çalışma izni devredilemez.

Kontrol ve sertifikasyon kuruluşu, kontrol ve sertifikasyon olmak üzere iki ayrı birimden oluşur. Kontrol biriminde görev yapanlar sertifikasyon biriminde, sertifikasyon biriminde görev yapanlar da kontrol biriminde görev yapamazlar. Yetkilendirilmiş kuruluşlar, bu Kanuna uygun olarak çıkarılacak yönetmelikte belirlenen dönemlerde Bakanlığa rapor vermek, bilgi ve belgelerini Bakanlık yetkililerine göstermek zorundadırlar. Yetkilendirilmiş kuruluşlar ile kontrolör ve sertifikerlerin; çalışma izni, izin süresi, süre uzatımı, izinlerinin iptali, görev ve yetkileri, yetki kullanımı, kontrol ve sertifikasyon sistemi ile kontrolör ve sertifiker çalıştırmaya ilişkin usul ve esaslar, Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmeliklerle belirlenir.

Müteşebbis Madde 6 - Müteşebbisler, yetkilendirilmiş kuruluş kontrolünde çalışmak zorunda olup, bu Kanun kapsamında Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelik hükümlerine aykırı faaliyette bulunamazlar. Müteşebbisler, kontrol veya denetim amacı ile Bakanlık yetkilileri ile Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş kuruluşların yetkililerine; işletmeye giriş izni vermek ve muhasebe kayıtları ile diğer ilgili dokümanlarını göstermek zorundadırlar. Yetkilendirilmiş kuruluşlar, elde ettikleri bu bilgi ve belgeleri, Bakanlık dışında üçüncü şahıslara veremezler.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Uygulama Esasları Organik tarım faaliyetleri Madde 7 - Organik tarım faaliyetlerine ilişkin usul ve esaslar Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Orman sayılan yerlerde ürün toplanması ile ilgili usul ve esaslar, Çevre ve Orman Bakanlığının görüşü alınarak, Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Hammaddesi tarımsal kaynaklı olan organik ürünlerden elde edilen nihai ürünlerin, imalat veya sanayi ürünü olması halinde, bu nihai ürünlerin üretilmesi ve tüketiciye ulaşıncaya kadar olan aşamalar ile ilgili usul ve esaslar Bakanlığın olumlu görüşü alınarak, ilgili bakanlıkça hazırlanacak yönetmelikle belirlenir. Organik ürünlerin satışı ve pazarlaması, 24. 6. 1995 tarihli ve 552 sayılı Yaş Sebze ve Meyve Ticaretinin Düzenlenmesi ve Toptancı Halleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine tâbi değildir.

Organik ürünlerin ve girdilerin reklam ve tanıtımı Madde 8 - Organik ürün ve girdilerin etiket ve logoları yalnızca organik ürünler ve girdiler için kullanılır. Organik ürünlerin ve girdilerin etiketi ve logosu, reklam ve tanıtımı; sahte, yanıltıcı veya ürünün yapısına, özelliklerine, içeriğine, kalitesine, orijinine ve üretim tekniklerine göre hatalı bir izlenim yaratacak, ürünün sahip olmadığı etki ve özelliklere atıfta bulunacak biçimde olamaz ve tüketiciyi yanıltacak yazı, resim, şekil ve benzerlerini içeremez. Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde yayın yapan ulusal, bölgesel, yerel radyo ve televizyonların, üretici ve tüketicilerin bilinçlendirilmesi amacıyla organik tarımla ilgili ayda en az otuz dakika eğitici yayın yapmaları konusunda Radyo ve Televizyon Üst Kurulu gerekli tedbirleri alır.

Organik ürünlerin ve girdilerin ihracatı Madde 9 - İhracat sertifikası olmayan organik ürün veya girdiler, organik ürün veya organik girdi adı altında ihraç edilemez. İhraç edilen fakat alıcısı tarafından iade edilen ürün ve girdiler, mahrecine iade olarak kabul edilir. Söz konusu ürünler ve girdiler, ithalatta yapılan kontrol ve belgelerden muaf olup, gümrük idareleri tarafından sadece ayniyat tespiti yapılarak, ilgili mevzuat çerçevesinde yurda girişlerine izin verilir. Organik ürünlerin ve girdilerin ithalatı Madde 10 - İhracat sertifikası olmayan organik ürün veya girdiler, organik ürün veya organik girdi adı altında ithal edilemez. Gümrükler dahil yapılan kontrollerde, organik olmadığı tespit edilen ürün ve girdilerin, yurt içine organik ürün veya girdi adı altında sokulması, dağıtılması ve satışının yapılmasına izin verilmez. Bu ürün ve girdiler, sorumlu müteşebbise iade edilir ya da ilgili ulusal mevzuatına uygun olmaları halinde, yurt içinde organik olmayan ürün veya girdi olarak değerlendirilmesine izin verilir.

Denetim Madde 11 - Bu Kanunun uygulanmasında; yetkilendirilmiş kuruluşlar, işletmeler ve müteşebbisler ile kontrolör ve sertifikerlerin her türlü denetimi Bakanlık tarafından yapılır. Bakanlık gerekli gördüğü hallerde denetim yetkisini kısmen veya tamamen, akreditasyonu yapılmış; kamu kurum ve kuruluşlarına, özel sektör tüzel kişilerine ve üniversitelere devredebilir. Denetim hizmetlerinde çalışacak personelin yetki ve sorumlulukları ile hizmet içi eğitimine ilişkin usul ve esaslar, Bakanlık tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Ceza Hükümleri, Cezaların Tahsili ve İtiraz Ceza hükümleri Madde 12 - (Değişik: 23/1/2008 – 5728/560 md. ) Bu Kanun hükümlerine uymayanlara uygulanacak cezaî hükümler aşağıda belirtilmiştir: a) 5 inci maddenin ikinci fıkrasına aykırı hareket edenlere, onbin Türk Lirası idarî para cezası verilir. b) 5 inci maddenin üçüncü fıkrasına aykırı hareket ettiği tespit edilenlere, ellibin Türk Lirası idarî para cezası verilir. Fiilin tekrarı halinde, yetki ve izin belgeleri iptal edilir. Başka ad ve unvan altında olsa dahi, bu Kanun kapsamında çalışmalarına izin verilmez. c) 5 inci maddenin dördüncü fıkrasına aykırı hareket edenlere, onbeşbin Türk Lirası idarî para cezası verilir. Fiilin tekrarı halinde, idarî para cezası iki katı olarak uygulanır ve kendilerine bir daha çalışma izni verilmez. d) 5 inci maddenin beşinci fıkrasına aykırı hareket edenlere, yirmibin Türk Lirası idarî para cezası verilir. Fiilin tekrarı halinde, çalışma izinleri iptal edilir. e) 5 inci maddenin altıncı fıkrasına aykırı hareket eden kuruluşlara, onbeşbin Türk Lirası idarî para cezası verilir. Fiilin tekrarı halinde, idarî para cezası iki katı olarak uygulanır ve çalışma izinleri iptal edilir.

f) 5 inci maddenin yedinci fıkrasına aykırı hareket edenlere, yirmibin Türk Lirası idarî para cezası verilir. g) 6 ncı maddenin birinci fıkrasına aykırı hareket edenlere, onbin Türk Lirası idarî para cezası verilir. h) 6 ncı maddenin ikinci fıkrasına aykırı hareket edenlere, yirmibin Türk Lirası idarî para cezası verilir. ı) 8 inci maddeye aykırı hareket edenlere, onbeşbin Türk Lirası idarî para cezası verilir. Aykırılık etiket bilgilerinden kaynaklanıyorsa, etiket bilgileri düzeltilinceye kadar ürüne el konulur ve yukarıdaki para cezası uygulanıp ürün piyasadan toplattırılır. Toplatma masrafları müteşebbisten tahsil edilir. j) 9 uncu maddenin birinci fıkrası ile 10 uncu maddeye aykırı hareket edenlere, otuzbin Türk Lirası idarî para cezası verilir. k) Bu Kanuna göre denetimleri engelleyen kişi ve kuruluşlara, onbin Türk Lirası idarî para cezası verilir.

Cezaların tahsili ve itiraz Madde 13 - (Değişik: 23/1/2008 – 5728/561 md. ) Bu Kanunda yazılı olan idarî para cezaları, Bakanlık veya mahallî mülkî amir tarafından verilir. BEŞİNCİ BÖLÜM Geçici ve Son Hükümler Geçici Madde 1 - Bu Kanunun uygulanmasıyla ilgili yönetmelikler, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içinde Bakanlıkça hazırlanarak yürürlüğe konulur. Bu yönetmelikler yürürlüğe konuluncaya kadar, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte yürürlükte bulunan yönetmeliklerin, bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam olunur. Yürürlük Madde 14 - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme Madde 15 - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI TARAFINDAN YETKİLENDİRİLEN ORGANİK TARIM KONTROL VE SERTİFİKASYON KURULUŞLARI ORGANİK (EKOLOJİK, BİYOLOJİK) TARIM ÜRÜNLERİ (BİTKİSEL VE HAYVANSAL ÜRÜNLER, SU ÜRÜNLERİ, TOHUM, GÜBRE, FİDAN VE TÜM DİĞER GİRDİLER, GIDALAR, VİTAMİNLER VE DİĞER TÜM KATKI MADDELERİ İLE HAMMEDESİ TARIM OLAN TÜM SANAYİ ÜRÜNLERİ) ÜRETECEK, İŞLEYECEK, PAZARLAYACAK, İTHAL VEYA İHRAÇ EDECEK ÖZEL VEYA TÜZEL KİŞİLERİN FAALİYETTE BULUNABİLMELERİ İÇİN AŞAĞIDA İSİM VE ADRESLERİ VERİLEN, BAKANLIĞIMIZDAN YETKİ ALMIŞ KONTROL VE SERTİFİKASYON KURULUŞLARINDAN BİRİYLE SÖZLEŞME YAPMALARI ZORUNLUDUR. GEREKLİ OLAN SÖZLEŞME YAPILMADAN BU FAALİYETLERDE BULUNULAMAZ. !!!!

Kontrol ve sertifikasyon, ekolojik tarımın önemli basamaklarından biridir. İç ve dış piyasalarda bir ürünün ekolojik olarak satılabilmesi için ekolojik ürün sertifikasına sahip olması gerekmektedir. Üretime başlamadan bir yıl önce kontrol ve sertifikasyon kuruluşlarına başvurulup üretimin yasa ve yönetmeliklere uygun olduğunun denetlenerek sertifikalandırılması gerekmektedir. Bir ürünün konvansiyonel tarımdan sonra ekolojik ürün sertifikasını alabilmesi için 2 ila 5 yıllık geçiş sürecini tamamlanası gerekmektedir.

Sertifika sistemi ürünlerin ekolojik standartlara göre üretildiğinin, işlendiğinin, paketlendiğinin garantisidir. Bu da tüketiciye güvence vermenin yanında üreticileri ve firmaları da haksız rekabete karşı korumaktadır. Sertifika kuruluşları üretim sahalarını ve ürünleri haberli/habersiz denetler ve faliyetlerini tarım bakanlığına bildirirler. Kontrol ve sertifikasyon kuruluşları bağımsız olmak zorundadır ve ülkemizde 7 adet kontrol kuruluşu bakanlıkça yetkilendirilerek faaliyete başlamışlardır. kuruluşların isimleri ve adresleri Çizelge 1’de sunulmuştur.

Türkiye'de faaliyet gösteren kontrol ve sertifikasyon kuruluşları Kuruluşun adı Adresi Telefon/Fax Merkezi BCS 1464 Sok. No: 57/4 35200 Alsancak - İzmir 0232 463 18 47 Almanya BIOAGRICOOP 161 Sok. No: 22/A Bornova - İzmir 0232 373 95 92 İtalya ECOCERT 220 Sok. No: 29/3 Mert Apt. Bornova - İzmir 0232 347 38 56 0232 347 38 57 Fransa ETKO 160 Sok. No: 7 Bornova - İzmir 0232 339 76 06 0232 339 76 07 Türkiye IMO 225 Sok. No: 26 A Blok D: 2 Bornova - İzmir 0232 347 47 05 0232 347 47 80 İsviçre INAC 141 Sok. No: 3 Zeytinalanı Mah. Urla - İzmir 0232 766 10 01 Almanya SKAL Girne Bulvarı No: 28/1 Karşıyaka - İzmir 0232 323 61 55 Hollanda Çizelge 1 Firmalar alfabetik sırayla verilmiştir

Ekolojik Tarımın İlkeleri ve Uygulanması Bitkisel ve hayvansal üretim yöntemleri farklılık göstermekle birlikte ortak ilkeler şu şekilde sıralanabilir. 1. Öncelikle, tarımsal üretimde, üretim ile ilişkili tüm faktörler ve olaylar bir bütün halinde dikkate alınmalı ve ekolojik üretim yapan tarım işletmesinin kendine yeterliliği sağlanmalıdır. Bunun için toprak. bitki, hayvan ve insan arasındaki doğal döngünün doğal kökenli ham maddeler kullanılarak mümkün olduğunca işletmenin kendi içinden veya yakın çevresinden sağlanmasına gayret edilmelidir.

2. Tarımsal üretimle beraber ortaya çıkan ve yakın çevreden temin edilen tüm ham maddelerin ve diğer işletme girdilerinin çevreyi tehdit eden her türlü etkisi azaltılmalı veya bunlardan tamamen kaçınmaya çalışılmalıdır. 3. Toprağın iyileştirilmesi ve içindeki organizmaların korunması, beslenmesi sağlanmalı; toprak sömürülmemeli; tersine doğal verimliliği arttırılmalıdır. Bunu sağlamak için münavebe, organik gübreleme yapılmalı ayrıca uygun toprak işleme yöntemleri kullanılmalıdır. 4. Bitkilerin hastalıklar ve zararlılara karşı direnci bazı ek desteklemelerle arttırılmalıdır.

5. Bitki tür ve çeşitlerinin (keza hayvanların) seçiminde, üretim yapılacak yerin ekolojik koşulları ve bu koşullarda hastalıklara en az seviyede yakalanma olasılıkları dikkate alınmalıdır. Bunun yanında sağlıklı, dayanıklı tohum, fidan ve hayvan kullanılmalıdır. 6. Ekolojik tarımda, bitki sağlığı açısından yukarıda adı geçen ve etkileri uzun sürede görülebilen önlemler yanında erken uyarı sistemlerinin kullanılması ve faydalı canlıların teşvik edilmesi de bitki koruma kavramının önemli bir parçasıdır. 7. Yukarıda anlatılan, toprak strüktürünü iyileştirici ve humus miktarını arttırıcı önlemlerle beraber toprağı koruyucu, enerji tasarrufu sağlayan, çalışılan verim koşullarına uygun toprak işleme yöntemleri uygulanmalıdır.

8. İşletmedeki hayvanların sağlığının iyi, verimlilik kapasitesinin yüksek ve uzun ömürlü olması teşvik edilmelidir. Bunun için ağılların usulüne uygun olması, beslenmenin mümkün olduğunca işletmenin kendi ürünleri ve yem bitkileri ile sağlanması, yemlere kimyasal maddeler (antibiyotikler, kilo arttırıcı katkı maddeleri vb. ) katılmaması, uygun ıslah çalışmaları ile istenen gelişmelerin temin edilmesine çalışılmalıdır. 9. Yetiştirilen hayvan sayısı kullanılan tarımsal arazi büyüklüğüne uygun olmalı ve bir hektar için gübre miktarı 170 kg/N/Ha/yıldan fazla olmamalıdır. Bu değere göre bir hektar arazide 2 adet inek veya sığır, 13, 3 koyun veya keçi, 580 etlik piliç veya 230 yumurta tavuğu v. d. beslenebilir. Eğer barınak kullanılacaksa yönetmelikte belirtilen sayılarda kanatlı, büyük veya küçükbaş bulundurulabilir. Bununla beraber ekolojik tarım mevcut koşullara göre gereken çiftlik gübresi dışarıdan temin edilerek hiç hayvan beslemeden de yapılabilmektedir. 10. Bilindiği gibi tarımsal üretimde, verim ve kalite arasında ters bir orantı mevcuttur. Genel kural olarak ikisi arasında denge kurulmalıdır. Ancak ekolojik tarımda bu denge oluşturulur iken verimdeki artış ile birlikte ürün kalitesindeki artışta ihmal edilmemelidir.

11. Ekolojik üretim yapan tarım işletmesinde başta petrol olmak üzere fosil yakıtlar ve diğer enerji kaynakları optimum verimi sağlayacak düzeyde azami tasarruf kuralına uyularak kullanılmalıdır. Enerji kullanımında güneş enerjisi ve rüzgar enerjisi gibi doğal enerji kaynakları olabildiğince tercih edilmelidir. 12. Tarım işletmesi çok yönlü ve çekici bir şekilde düzenlenmelidir (Peyzaj düzenlenmeleri, meyve bahçeleri vb. ). Bu amaçla dinlendirici etkiye sahip bir mekanın kurulması, bunun muhafazası ve uzun süreli faydalı üretim (sürdürülebilirlik) esas alınmalıdır. 13. Ekolojik tarım işletmeleri gelişme olanakları bulunan; üreticiye, çalışanlarına tatmin edici kazanç ve imkan sağlayabilen yeterlilikte olmalıdır. Ekolojik işletmede, işletme organizasyonu çok yönlü olduğundan dolayısıyla pazara farklı ürün çeşitleri sunulabildiğinden işletmecinin rizikosu azalmaktadır. Bunun yanında işletmede kullanılan enerji ve girdilerdeki azalma ekonomik avantaj sağlamaktadır.

14. Ekolojik tarımda kullanımı yasaklanan bazı maddeler şunlardır: Sentetik kimyasal gübreler ve sentetik kimyasal ilaçlar. Depoda koruyuculuğu arttıran ve hasattan sonra olgunlaşmayı teşvik edici sentetik kimyasal maddeler. Bitki ve hayvan yetiştirmede hormonlar ve büyüme düzenleyici maddeler. 15. Ekolojik tarım girdi kullanılmadan yapılan bir tarım şekli değildir. Kullanılacak girdiler yönetmelikte belirtilen maddeler olmalı veya ekolojik tarımda kullanma sertifikasına sahip ürünler olmalıdır. Örneğin; 11 Temmuz 2002 tarih 24812 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan yönetmelikte de ifade edildiği gibi, ekolojik olarak üretilmiş ürünlerin işlenmesi ve hazırlanması sırasında kullanılabilecek maddeler yanında, ekolojik tarımsal üretimde bitki besin maddesi olarak ve hastalık kontrolünde kullanılabilecek ürünler ve bunların kullanım koşulları belirtilmiştir.

www. sorhocam. com