Oplossingsgericht werken met clinten met lichte verstandelijke beperkingen

Oplossingsgericht werken met cliënten met lichte verstandelijke beperkingen John Roeden GZ-psycholoog / Gedragstherapeut / Onderzoeker / Schoolmusicus Baalderborggroep / GKC [email protected] 4 all. nl j. [email protected] nl

DE OPLOSSINGSGERICHTE BEGELEIDER EEN GIDS VOOR OPLOSSINGSGERICHT WERKEN IN DE VERSTANDELIJK GEHANDICAPTENZORG ISBN: 978 90 6455 7002 Te bestellen bij: j. [email protected] nl

Interview een cursist In tweetallen: Wat was jouw laatste succes in je werk? Hoe lukte jou dat? Hoe deed je dat precies?

Twitter OW met teams bereikt het teamdoel stapsgewijs via ideeën uit verleden, heden en toekomst, n. a. v. een begeleidingsprobleem van één VB-cliënt. OW met cliënten bereikt het doel van de LVB-cliënt stapsgewijs via ideeën uit verleden, heden en toekomst, n. a. v. persoonlijke problematiek.

De mogelijke meerwaarde van oplossingsgericht werken • Attitude + techniek • Optimisme en samenwerking • Combinaties

Achtergronden • Oplossingen in plaats van problemen • De cliënt is expert / een houding van ‘niet weten’ • Slechts een kleine verandering nodig

What’s in a name • Mensen met verstandelijke beperkingen • People with Intellectual Disabilities • People with ID’s • People with ideas • Mensen met ideeën

Voor wie geschikt? • Cliënten met VB (IQ: 55 – 85) • Teams van professionals • Cliëntsysteem: [+ professional(s)] + [belangrijke andere(n)] • Groep van cliënten met VB • Competenties versus beperkingen Geef mij de kracht om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen, de moed om te veranderen wat ik kan veranderen en de wijsheid om tussen beide te kiezen

1. Vragen naar het doel • • Wondervraag Videovraag Waar hoop je op? Wanneer ben je hier klaar? Als je een dag/week/maand vooruit kijkt Als je in een glazen bol kijkt Als je drie wensen mag doen De wereld van de realiteit kent grenzen, de wereld van de verbeelding is grenzeloos

2. Vragen naar uitzonderingen • Wanneer is het probleem er niet of minder? • Wat is er dan anders? • Wat doe je dan anders? • Wat heeft eerder succes gehad? Uitzonderingen zijn als paaseieren, je hoeft ze slechts te vinden

3. Schaalvragen • Als 10 is: … Als 1 is … Waar zit je nu? • Visualisaties • Hoogtes • Cirkel • Afstanden

Oplossingsgerichte intervisie Interview een collega Stel je een toekomstige klus / confrontatie / gesprek waar je tegenop ziet voor. Vertel daar heel kort iets over. Stel De volgende vragen aan je collega: Waar hoop je op (na de klus / confrontatie / gesprek Als 10 is: je bent helemaal klaar voor die klus Als 1 is: je bent helemaal niet klaar voor die klus Op welk cijfer zit je nu? Wat maakt dat je (nu al) op dat cijfer zit? Hoe ziet een cijfer hoger eruit? Hoe kan je een cijfer hoger komen?

4. Competentievragen • Hoe is het je gelukt om? • Hoe heb je dat gedaan? • Hoe heb je dat overwonnen? • Hoe doe je dat? Hoe deed je dat?

5. En wat nog meer? • Wilt u nog een dessert? • Welke dessert wilt u? • Anders nog iets? • En wat nog meer?

Oplossingsgericht Lied Always look on the bright side of life Always look on the right side of life Hou op met dat geklaag / Stel de wondervraag / Met de schaalvraag vorder je gestaag De cliënt is competent / Dus geef een compliment Dat kost geen cent en werkt efficiënt Dus zeg je keer op keer / Wauw en wat nog meer? En gun je je cliënt de volle eer Aan het einde van ‘t gesprek / Even pauze en Feedback Dan wordt je klager klant nog voor ‘t vertrek

Werkt het? • Onderzoek: alle technieken/therapieën werken even goed. • Dat geldt ook voor behandelingen uitgevoerd met LVG-ers

De kracht van oplossingsgericht werken Methodiek (15%) Cliëntfactoren (40%) Hoop (15%) Werkrelatie (30%) Motivatie / Coping (I) Social Support (E) Hoop cliënt Hoop therapeut Doel cliënt Feedback cliënt

Relatietypes Klanttypisch Klagertypisch Probleem + + - Doel + Zoekend - Bereidheid Eventueel bereidheid Nog geen bereidheid Samenwerking Bezoekertypisch

Klagertypisch Kennismaking Probleemverkenning Probleemerkenning Schaalvragen (hoop, motivatie, samenwerking) Uitzonderingen Competentievragen ‘En wat nog meer’ Vragen via anderen Observatietaken 1. Tango 2. Vragen aan klagers 3. Signalen van hoop 4. Externaliseren 5. Stabiliteit als verandering 6. Neutraliseren/normaliseren 7. Crisis voorspellen 8. Verwachtingen bijstellen 9. Feedback van de cliënt 10. Omgeving inschakelen 11. Reflectieteam 12. Doorverwijzen

Bezoekertypisch 1. Attitudes 2. Relatievorming 3. Vragen aan bezoekers 4. Heroriëntatie op doel 5. Heroriëntatie op verantwoordelijkheid 6. Informeren 7. Oplossingsgericht sturen 8. Niets doen 9. Oplossingsgericht werken met het team 10. Oplossingsgerichte intervisie 11. Oplossingsgericht reflecteren 12. Delegeren

Tot slot Een zen leerling kwam bij een brede rivier. Toen hij zijn meester aan de overkant zag staan, riep hij: ‘Meester, hoe kom ik aan de overkant? ’ ‘Doe geen moeite’, zei de meester ‘Je bent al aan de overkant. ’