OPINIOWANIE W SPRAWACH CYWILNYCH Wstp do psychologii sdowej

OPINIOWANIE W SPRAWACH CYWILNYCH Wstęp do psychologii sądowej Wykład 10

RODZAJE PROBLEMÓW 1. 2. 3. 4. UBEZWŁASNOWOLNIENIE PODDANIE SIĘ PRZYMUSOWEMU BADANIU I LECZENIU ( ustawa o ochronie zdrowia psychicznego) ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WYRZĄDZONA SZKODĘ

Ubezwłasnowolnienie To pozbawienie na mocy orzeczenia sądowego zdolności do czynności prawnych art. . 13 i 16 kodeksu cywilnego najistotniejszą przesłanką jest interes osoby wobec której wnioskowano - ANALIZA STANU PSYCHICZNEGO – Ocena procesów poznawczych, stanu emocjonalnego, dojrzałości społecznej - SYTUACJA ŻYCIOWA

ubezwłasnowolnienie Przesłanki: v Choroba psychiczna v Niedorozwój umysłowy v Inny rodzaj zaburzeń psychicznych na skutek uzależnienia od alkoholu lub narkotyków RODZAJE ubezwłasnowolnienia : Całkowite i częściowe

Ubezwłasnowolnienie całkowite Niemożność kierowania własnym postępowaniem § Nieważność oświadczeń woli § Nieważność testamentu § Niemożność zawarcia małżeństwa § Niemożność sprawowania władzy rodzicielskiej § Niemożność przysposobienia dziecka § Niemożność bycia opiekunem prawnym § Pozbawienie biernego i czynnego prawa wyborczego

Ubezwasnowolnienie częściowe Kurator - Pomoc przy prowadzeniu ważnych prawnie spraw DOPUSZCZA SIĘ: Przyjmowanie darowizny - Zawieranie umowy w drobnych codziennych sprawach - Rozporządzanie własnym zarobkiem - Dysponowanie pewnymi przedmiotami - Nawiązanie stosunku pracy pod warunkiem, że nie jest to ze strata dla osoby ubezwłasnowolnionej

PRZYMUSOWE LECZENIE ART. . 21 I 23 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego ( Dz. U z 1994 nr 111 poz. 535 z zm. ) Ø Poddanie przymusowemu badaniu psychiatrycznemu Ø Decyzja o konieczności hospitalizacji w trybie nagłym Ø Ustalenie, czy ustało „bezpośrednie zagrożenie „

Przymusowe leczenie DIAGNOZA - Stanu psychicznego - Zachowania, które stanowiłyby zagrożenie - Ocena możliwości chorego w zakresie samodzielnego funkcjonowania ( zaspakajania podstawowych potrzeb ) i określenie najkorzystniejszych warunków środowiskowych

DOKONYWANIE CZYNNOŚCI PRAWNYCH KODEKS CYWILNY ART. 82 – WADY OŚWIADCZENIA WOLI Dotyczy konkretnych czynności prawnych Przesłankami nieważności oświadczenia są -stan wyłączający świadome , swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie jej. n Choroba psychiczna n Niedorozwój umysłowy n Inne, przemijające zaburzenie czynności psychicznych

Oświadczenie woli DECYZJA – dotyczy konkretnej sytuacji - Stopień skomplikowania np. umowy - Czy badany zdawał sobie sprawę ze skutków swoich czynności - Motywy decyzji - Ocena sprawności procesów poznawczych - Emocjonalne podłoże decyzji

Wyrażenie woli - - Kontekst sytuacyjny – naciski, sugestie, groźby Stan somatyczny badanego Stosunki z otoczeniem okoliczności podpisania umowy czy złożenia innego oświadczenia

Brak swobody w podjęciu decyzji 1)Uwarunkowania tkwiące w samej osobie wpływające na jej stan psychiczny n Choroba somatyczna n Narkotyki n Skrajne wyczerpanie organizmu 2)Czynniki sytuacyjne ograniczające swobodę Manipulacja, autorytet, wpływ społeczny, sugestia, namowy (apelowanie do uczuć itp. . )

testament RODZAJE 1. zwykły - własnoręczny - notarialny - allograficzny ( dwóch świadków z których jeden jest przedstawicielem władzy )

testament 2. Szczególny – ustny w obecności co najmniej 3 świadków lub kapitana statku morskiego lub powietrznego jedynie w przypadku obawy szybkiej śmierci spadkodawcy ( art. . 952 k. c) Traci moc po 6 miesiącach jeśli ustały okoliczności sporządzenia

Nieważność testamentu Stan wyłączający świadome lub swobodne podjęcie decyzji ( psychiatrzy) Ø Błąd uzasadniający przypuszczenie, że inaczej zadecydowałby spadkodawca Ø Pod wpływem groźby Ocena: testament i okoliczności jego powstania, zeznania świadków, oświadczenie wnioskodawcy, dokumentacja medyczna Ø

Model opisu i wyjaśniania psychologicznych uwarunkowań nieważności testamentu Sytuacja Obszar diagnozy zaburzenie Położenie życiowe Stałe cechy osobowości Styl aktywności Wartości i cele (motywy) Dysfunkcje psychiczne-procesy orientacyjne Procesy motywacyjne Sytuacja tu i teraz Stan zdrowia Miejsce sporządzania testamentu Obecność innych osób Sytuacyjne zaburzenia procesów poznawczych

Psychologicznie ważne obszary n 1. 2. 3. Treść i forma testamentu Czy jest tylko jeden testament, czy kilka o różnych treściach ( ocena formy i treści) Motywacja zmiany woli Relacje emocjonalne między spadkobiercą a testatorem

Psychologicznie ważne obszary n 1. 2. 3. Odtworzenie sytuacji psychologicznej testatora Miejsce sporządzenia testamentu Obecność innych osób Wpływ innych osób

§ 1. 2. 3. 4. 5. Rekonstrukcja życia spadkodawcy Choroby, szczególnie leczenie psychiatryczne Stan zdrowia fizycznego i jego wpływ na uleganie innym ludziom, rodzaj i charakter opieki Funkcjonowanie emocjonalno-motywacyjne, samoocena, trwałość więzi uczuciowych Pozycja społeczna testatora, ewentualne konflikty w rodzinie Plany życiowe testatora

Wyłączenie odpowiedzialności za szkodę Art. 425 § 1 k. c – osoba, która z jakichkolwiek powodów znajduje się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli, nie jest odpowiedzialna za szkodę wyrządzoną w tym stanie -choroba psychiczna -niedorozwój umysłowy -przemijające zaburzenie czynności psychicznych pod wpływem lekarstw, bardzo silnych wzruszeń, wyczerpania organizmu, głuchoty, ślepoty

Wyłączenie odpowiedzialności za szkodę Ocena procesów poznawczych stanu emocjonalnego, Zdolności zrozumienia sensu działania i przewidywania skutków, motywacji

Opiniowanie w sprawach o odszkodowanie Dwa elementy sprawy – szkoda określająca jaki uszczerbek na zdrowiu fizycznym czy psychicznym poniosła ofiara Ustalenie kto jest odpowiedzialny za szkodę Opiniowanie psychologiczne Zespół stresu pourazowego Ocena zaburzeń emocjonalnych i ich związek z konkretnym wydarzeniem Ocena neuropsychologiczna

Ocena w przypadku PTSD n n n Funkcjonowanie przed urazem Stopień narażenia na uraz Wsparcie społeczne Skłonność do innych chorób Możliwość symulowania i spodziewanie się wtórnych korzyści Reakcje pourazowe ( czy tylko subiektywne czy też obiektywne)

symulowanie Odróżnienie świadomego symulowania od nieświadomego lub naiwnego wyolbrzymiania objawów Symulowanie należy podejrzewać gdy: 1. Osoba została skierowana na badanie przez adwokata 2. Obiektywne wyniki badań różnią się od skarg pacjenta 3. Pacjent nie współpracuje w czasie diagnozy 4. Diagnoza wskazuje na antyspołeczne zaburzenie osobowości

Psychologiczne znaczenie odszkodowania 1. 2. 3. 4. 5. Nie tylko pieniądze , ale: Potrzeba zadośćuczynienia Zemsta Ochrona innych np. . Przed nieodpowiedzialnymi kierowcami, molestującymi szefami, Otrzymanie wsparcia społecznego i współczucia

Diagnoza symulowania Symulowanie to celowe zniekształcanie lub wymyślanie objawów fizycznych i psychicznych motywowane chęcią osiągnięcia osobistych, najczęściej finansowych korzyści Wskaźniki: 1. Zauważalna motywacja do wyolbrzymiania objawów 2. Zatrudnienie dorywcze i brak zadowolenia z pracy 3. Dochodzenie odszkodowań w przeszłości 4. Zdolna do wypoczynku deklaruje niemożność podjęcia pracy

Wskaźniki symulowania 5. Koszmary senne są dokładnym odzwierciedleniem urazu lub w ogóle brak koszmarów sennych 6. Występowanie cech charakterystycznych dla antyspołecznego zaburzenia osobowości (systematyczne naruszanie praw innych ludzi, agresja, brak zinternalizowanych norm) 7. Wymijające lub sprzeczne odpowiedzi 8. Wyniki testów poddające w wątpliwość prawdomówność

SAMOBÓJSTWA przyczyna śmierci : samobójstwo, zabójstwo czy nieszczęśliwy wypadek v Wpływ osoby czy osób na podjęcie decyzji o samobójstwie odtworzenie psychologicznej sylwetki zmarłego - Motywy samobójstwa - Ustalenie sposobu przeżywania określonych sytuacji - Relacje z ważnymi osobami z otoczenia ( przeciążenia, zaniedbania, naciski) v

SAMOBÓJSTWO PROBLEMY 1) Wywiady z osobami, które znały zmarłego ( aspekt etyczny) 2) Analiza wytworów 3) Okoliczności poprzedzające śmierć 4) Sposób odebrania sobie życia

Ochrona dóbr osobistych Określenie sylwetki psychologicznej autora anonimów, telefonów, listów elektronicznych itp. .