Ontwikkelingen demografie en woningmarkt Voorstellen werkgroep volkshuisvesting Katwijk

Ontwikkelingen demografie en woningmarkt Voorstellen werkgroep volkshuisvesting Katwijk 21 september Michiel Mulder Adri duivesteijn

Inhoud � Hoe heeft demografie zich ontwikkeld? � Hoe hebben prijzen voor koop en huur zich ontwikkeld? � Wat betekent dit voor toekomst?

Krimp & groei Nederland Verandering in 10 jaar (%) Bevolking Banen Woningprijs Krimpgebieden -3 -4 -9 Randstad 4 grote steden 10 1 11

Bevolking en huishoudens Katwijk en regio � Bevolkingsontwikkeling Katwijk even hard als provincie � Huishoudens groeien harder: huishoudens verdunning Ontwikkeling 10 jaar Bevolking Huishoudens Leiden en Zuid-Holland Bollenstreek Katwijk 5% 7% 5% 8% 13% 12%

Prijsontwikkeling 10 jaar 110 105 100 Noord-Holland 95 Zuid-Holland 90 Nederland 85 Friesland 80 75 09 20 10 20 11 20 12 20 13 20 14 20 15 20 16 * 20 08 20 20 0 7 Nederland Zuid-Holland Noord-Holland Friesland

Prijzen NVM (€ x 1000) 350 300 250 200 150 100 50 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Bollenstreek Nederland

Scheefhuur

Corporatiewoningen naar prijsklasse (x dzd. )

Huurstijging boven inflatie Reële huurstijging Inflatie Corpo Comm. Tot. 2011 2, 3 2, 1 1, 6 2012 2, 5 3, 4 2013 2, 5 5, 1 4, 6 2014 1, 0 4, 9 4, 1 2015 0, 6 2, 8 3, 0 2, 0 3, 4 5, 0 4, 8 2, 8

Huur- en koopquotes (% netto) 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Huur doelgroep Huur overig Netto huur/koopquote Huur totaal Totale woonquote Koop

Huurquote Nederland en Zuid. Holland (2012, €/maand) Doelgroep Overige huurders Basishuur Zuid. Holland 457 466 Netto huur (incl. huurtoeslag) 331 339 511 531 Bijkomende woonuitgaven Totale netto woonuitgaven 169 500 167 506 182 694 185 716 28, 8 30, 7 42, 7 44, 5 22, 3 30, 1 22, 1 29, 6 NL Netto huurquote Totale woonquote huursector Zuid. Holland 519 538 NL

Huidige huurquote Amsterdam, incl. huursubsidie, excl. energie Laag = tot 1. 330 (1 pers. ) en 1. 680 (meerpers. ) netto p/maand � Eu-grens = 1. 980 netto p/maand (34. 000 bruto p/jr) � 2 x modaal = 3. 360 netto p/maand Bron: WIA 2013 �

Amsterdam verdeling huurquote (WIA 2013)

Den Bosch: % huurders met hogere woonquote dan acceptabel Nibud

Den Bosch verdeling woonquotes

Recente ontwikkelingen � Cijfers Amsterdam: lage inkomens: aantal met huurquote van 30% of meer in twee jaar gestegen van 35% naar 44% � Huurquote alle huurders afgelopen twee jaar 2% gestegen

Nieuwbouw door corporaties Nieuwbouw 2007 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Totaal 30. 4 28. 6 25. 6 30. 8 17. 3 00 00 00 8. 8. 10. 0 7. 6. 5. 3. 2. 500 00 900 700 500 400 800 33. 7 36. 5 40. 4 36. 5 35. 3 31. 1 34. 2 20. 1 00 00 % huur 75% Huur Koop Vergunningen 25. 2 00 2008 28. 0 00 77% 75% 81% 82% Totaal 10. 3 45 795 7. 7. 5. 599 450 398 324 24. 9 17. 9 15. 7 12. 1 77 29 43 19 % huur 70% Huur Koop 17. 3 78 78% 10. 4 79 58% 66% 73% 90% 86% 8. 203 3. 742 945 5. 784 1. 293 6. 077 75% 82% 5. 5. 8 93 1. 1. 6 28 7. 7. 5 21 78%

Bouw in Katwijk: vergunningen Jaar Totaal Koop Huur % huur 2009 354 101 253 71% 2010 378 350 28 7% 2011 377 325 52 14% 2012 235 0 0% 2013 190 154 36 19% 2014 289 258 31 11% 2015 293 249 44 15% Totaal 2009 -2015 21%

Bouw in Katwijk: vergunningen Jaar 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Totaal 20092015 Totaal Woningcorporaties Huur Koop 354 378 377 235 190 289 293 73 0 26 0 0 0 44 0 2 114 0 0 55% 45% Totaal woning corporaties % corpo’s 73 2 140 0 44 21% 1% 37% 0% 0% 0% 15% 12%

Bouw in regio (Leiden & Bollenstreek) Totaal Koop Huur Corpo wv. raties Huur 2009 2106 55% 45% 39% 79% 2010 2278 60% 42% 88% 2011 2021 78% 22% 40% 44% 2012 1106 78% 22% 18% 99% 2013 818 66% 34% 29% 60% 2014 1859 70% 30% 24% 75% 2015 2125 66% 34% 13% 73% Totaal 2009 -2015 12313 67% 33% 30% 73%

Katwijk, regio en Nederland % corporaties in vergunningen Nederland Regio Katwijk waarvan huur Nederland Regio Katwijk 2009 -2013 2014 -2015 34% 36% 14% 16% 18% 8% 2009 -2015 35% 33% 21%

€ 15 miljoen

Prognose toekomst Katwijk (CBS) Bevolking naar leeftijdsgroep % toename Woningen / jaar 20 jaar 5% -4% 30% 113% 2017 17 34 12 2 2027 17 34 15 4 2037 18 33 16 5 Bevolking totaal 66 69 71 9% Huishoudens totaal 27 30 31 17% 230 9 11 13 45% 195 Leeftijd 0 -20 20 -60 60 -80 > 80 Waarvan 1 persoons

Wat voor de toekomst? � Afnemende baankansen in de randen van het land � Meer druk op prijzen in aantrekkelijke gebieden � Op zowel koop als huur

Voorstellen van de werkgroep Een samenvatting

Wat te doen? � Woonquote (betaalbaarheid) ◦ Nooit meer huur betalen dan cf. Nibud-systematiek � Aanbodnorm (beschikbaarheid) ◦ Op basis van normen Rijk moet gemeente samen met lokale aanbieders zorgen voor extra woningen ◦ Financiering tekorten via Rijksfonds ◦ Verkoop en dure verhuur alleen toegestaan als teveel aanbod ten opzichte van doelgroep � Zeggenschap ◦ Democratisering woningcorporaties ◦ Vorming woon coöperaties met gedeeld eigenaarschap

Woonquote � Betaal nooit meer teveel huur � Vgl. financieringslastpercentages in koop � Net als WWS voor zowel corpo’s als particulier � Inclusief energielasten Þ Prikkel duurzaamheidsinvesteringen � Indien corporaties huurverlaging niet kunnen betalen, beroep op ‘Restitutiefonds huurverlaging’

Aanbodnorm � Rijk zet norm o. b. v. demografie gemeente � ‘Amstelveen’ kan dus niet meer weigeren sociale huurwoningen te bouwen � Aanbod kan van corporaties of niet-corporaties komen: uitbreiding borging naar niet-corpo’s � Doelgroep verschilt naar regio: iedereen die niet in ‘marktsegment’ terecht kan ◦ (in A’dam dus ook middeninkomens) � Indien lokaal geen financiering: beroep op Rijksfonds voor het Wonen

Aanbodnorm: ‘verkoopregels’ � Alleen als structureel boven aanbod norm � Als tijdelijk boven aanbodnorm: huur marktsegment toestaan � Afroming van deze ‘overwinsten’ t. b. v. ‘Rijksfonds voor het Wonen’ � Tegelijkertijd afschaffen verhuurderheffing

Financieel + -/- Voor volkshuivesting, uit schatkist Uit volkshuisvesting, in schatkist Rijksfonds voor het Wonen Afroming overwinsten Restitutiefonds huurverlaging Huurtoeslag: beroep hierop verminderd door woonquote Verhuurderheffing

Zeggenschap � Geen tandeloze tijgers meer � Zeggenschap beweegt mee met wens bewoner: ◦ Recht op beheer ◦ ‘Eigendomsneutraal’: als je wilt kopen kan dit in gedeeld eigenschap (‘woon coöperatie’) � Mensen ◦ ◦ die ‘gewoon’ willen blijven huren: Democratisering woningcorporaties Bewoners kiezen bestuurders Vereniging in plaats van stichting Zeggenschap bij belangrijke besluiten

Wie zaten er in de werkgroep Hans Spekman (voorzitter), Lex de Boer, Adri Duivesteijn, Anita Engbers, Toon Geenen (secretaris), Hein de Haan, Tom Leenders, Ernst van der Leij, Mary Fiers, Hamit Karakus, Eef Meijerman, Michiel Mulder, Albert de Vries, Egbert de Vries, Barend Wind, Christiaan Winkel.

Prestatie afspraken Katwijk Overzicht van enkele maatregeln

Prestatieafspraken Katwijk � 70% van de beschikbaar komende sociale huurwoningen in 2016 biedt Dunavie aan in de categorie betaalbaar. � Dunavie past haar streefhuurbeleid aan en wijst ruim duizend woningen aan die de corporatie bij mutatie op enig moment in de betaalbare klasse aanbiedt en verhuurt. � Dunavie garandeert dat in 2019 80% van de sociale huurwoningen tot de betaalbare huurprijsklasse blijft behoren. Partijen monitoren de ontwikkeling jaarlijks.

Prestatie afspraken Katwijk Dunavie wijst minimaal 95% van de betaalbare, sociale huurwoningen die beschikbaar komen passend toe. � Dunavie helpt huurders die door een inkomensdaling geconfronteerd worden met een te hoge huur een passende woning te zoeken (volgens voorwaarden Woonlastenfonds). � Huurders kunnen huurverlaging aanvragen als ze door een inkomensdaling geconfronteerd worden met een te hoge huur. Ook geldt de inkomensafhankelijke huurverhoging dan niet. � Dunavie past vanaf 2016 een gematigd huurbeleid toe volgens de afspraken in het Nieuwe Woonakkoord van de Woonbond en Aedes. � Dunavie wijst minimaal 95% van de betaalbare, sociale huurwoningen die beschikbaar komen passend toe. �

Prestatieafspraken Katwijk � � � � Dunavie helpt huurders die door een inkomensdaling geconfronteerd worden met een te hoge huur een passende woning te zoeken (volgens voorwaarden Woonlastenfonds). Huurders kunnen huurverlaging aanvragen als ze door een inkomensdaling geconfronteerd worden met een te hoge huur. Ook geldt de inkomensafhankelijke huurverhoging dan niet. Dunavie past vanaf 2016 een gematigd huurbeleid toe volgens de afspraken in het Nieuwe Woonakkoord van de Woonbond en Aedes. Dunavie biedt dure scheefwoners waar mogelijk en in specifieke situaties de kans om te verhuizen naar een goedkopere huurwoning � 482 woningen renoveren � 1. 929 woningen krijgen een betere schil � 4. 000 woningen kiezen uit De groene keuze van. Dunavie huisvest de taakstelling voor statushouders die de gemeente opgelegd krijgt zoveel mogelijk in de bestaande woningvoorraad. Enkele afspraken overlast & buurtschouwen Sociale huurwoningen op locatie Valkenburg (rijksvastgoedbedrijf)

Passen toewijzen Katwijk