Ontwerpen met Werkplekleren vernieuwing deeltijd en voltijd Loek

Ontwerpen met Werkplekleren: vernieuwing deeltijd (en voltijd) Loek Nieuwenhuis Annemieke Peeters workshop VH 11 december 2014

Opzet l Wie zijn wij? l Visie deeltijdonderwijs HAN l Focus op werkplekleren l Aan het werk: putten uit eigen praktijk l Afsluiting

Situering l HAN: raamleerplan deeltijdonderwijs l Deelproject Werkplekleren l Samenwerking tussen SU O&O (service unit onderwijs en onderzoek) en Lectoraat Beroepspedagogiek.

Lectoraat Beroepspedagogiek l HAN, kenniscentrum Kwaliteit van Leren l Overdracht van vakmanschap in brede zin: • beroepsgroepen • beroepsonderwijs • communities of practice • leven lang leren en ontwikkelen OU, leerstoel bij Welten • wetenschappelijk onderzoek naar leraren en leraarsgedrag • leren en werken van docenten in het beroepsonderwijs

Drievoudige blend

Online leren • Kennisoverdracht via online zelfstudie • Online samenwerkend leren • Online voortgangstoetsing Contactonderwijs • Contact voor interactie & kennistoepassing, oefening • Gastdocenten uit werkveld • Begeleiding op afstand • Info-distributie & communicatie • Portfolio Blended learning • Verbinding tussen werken en leren • Passendheid werkplek in de opleiding • Kwaliteit van werkplek als leerplek • Bruikbare resultaten werkpraktijk • Werkplek centraal Werkplekleren

Werkplekleren centraal l l Omscholers of opscholers? De deelnemer brengt zijn eigen werkplek mee. Twee vragen: 1. Leerpotentieel? 2. Match? Buzz: l Hoe zit dit in jullie intake? l Wat als 1 en 2 onvoldoende zijn?

Conclusies review 2010 l l l Effecten werkplekleren overwegend positief, onder voorwaarden. Stimuleren kwaliteit leerbedrijf, begeleiding, samenwerking school-bedrijf Beroepsopleiding goede startkwalificatie voor de arbeidsmarkt. Stimuleren van afronding van beroepsonderwijs Transitie van school naar werk verloopt beter voor mensen met meer work-based beroepsopleiding. Stimuleren deeltijd en leerlingwezen. Over het algemeen hoge rendementen van postinitiële training. Stimuleren van postinitiële scholing en LLL. Meer gebruik maken van (quasi-) experimenteel onderzoek naar effectieve vormgeving (op basis van objectieve competentiebeoordeling).

Dualisering HBO: treurig beeld l Reenalda 2011: survey + cases (23 HS; 310 < n < 1817) l grote verschillen tussen en binnen opleidingssectoren l Samenwerking school-praktijk minimaal. l Leertaken variëren; de uitvoering is mager l Begeleiding en beoordeling vaak niet gereguleerd. l Beoordeling is niet op orde. l Studenten niet voorbereid op zelfsturing. l Reflectie laat te wensen over. l Reden tot twijfel of studenten in hun praktijkperiode in staat zijn om verder te reiken dan puur uitvoerend werk en daarmee hun hoger-onderwijsdoelen te realiseren.

Verbinden werken en leren l l l Hoe ontwerp je deeltijdonderwijs? Hoe zet je daarbij werkplekleren in als instrument? Aandachtspunten in ons project 1. leerpotentieel 2. match 3. verbinden 4. responsiviteit

Wegen naar vaardigheid werk onderwijs school transitie baan Novice gevorderd competent ervaren Expert

2. Ontwikkeling van expertise 1. Novice 2. Gevorderd 3. Competent 4. Proficient 5. Expert l l Dreyfus& Dreyfus, 1982, 2005 Nieuwenhuis & Poortman, 2009 LLL essentieel voor ontwikkeling Beroepsonderwijs leidt op tot Competent (= startbekwaam) ervaring vraagt circa 10. 000 uur praktijk Waarop is beroepsprofiel gebaseerd: niveau Competent of Expert?

3. Ingrediënten vakmanschap l Vakkennis (via instructie) l Vakvaardigheid (via instructie en simulatie) l Teamroutine (via werkplekleren + reflectie) l Zelfredzaamheid (via ervaringsleren + reflectie) + Bildung (via werknemerschap? ) + Leervaardigheden (proces i. p. v. output)

Werkmodel professionalisering

Twee rationaliteiten van leren 15

Productief leren op de werkplek l l l Þ Werk heeft prioriteit over leren Trial and error oplossing van problemen Expertise van de werknemer belangrijk om complexiteit te overzien Leerstappen overslaan: snelle oplossingen economisch vaak beter 80 -20% regel: suboptimale oplossingen onafgemaakte leerprocessen 16

Collectief of individueel leren l l l Arbeid is collectief georganiseerd maar expertise is individueel gelabeld. Verandering van werkprocessen heeft betrekking op het collectief, het zijn echter de mensen die leren Verbindende begrippen: werkgemeenschap (Co. P) en routine 17

Routine als verbinding Script 4 Script 3 Routines Script 5 Routines Script 2 Script 1 18 ORGANISATIE

Leren in een team l l l Afleren van individuele routine vraagt om verandering van teamroutine Ruimte voor participatie en reflectie Innovatie = duurzame verandering van routines 19

Vragen leerpotentieel l l Benutten echte praktijk: – Analyse van de werkplek – Jobrotatie (ook voor werknemers) Afmaken leerprocessen via reflectie: – Weer terug naar school – Koppelen aan vakkennis Simulatie als alternatief of aanvulling: – Authentieke taken – Beheersbaarheid leerprocessen Bij omscholers: – Kan de deelnemer aan de slag in de praktijk? – Voldoende conceptuele bagage?

Opdracht: Werkplekanalyse Hoe beoordeel je de kwaliteit van een leerwerkplek? Uitwerkopdracht: ontwerp een instrument voor WPA

Projectbasis: twee-stromenmodel (Andriessen, 2011) KENNISSTROOM 1. THEORIE 2. ONDERZOEKS 3. (HER) -AGENDA ONTWERPEN 9. REFLECTIE 10. KENNIS ONTWIKKELING Theoretisch Kennis- Concept Successen & kader probleem oplossing verbeteringen Ontwerpkennis Casus n Match ? Casus 2 Casus 1 Agenda van de Praktijkprobleem Specifieke Vastgelegde Effecten van oplossing ervaringen acties 5. ACTIE 6. IMPLEMEN- PLANNING TATIE Bevindingen probleem eigenaar 4. DIAGNOSE PRAKTIJKSTROOM 7. EVALUATIE 8. VASTSTELLEN LESSONS LEARNED 1

Planning komend half jaar l Vraagarticulatie 12 opleidingen (jan ‘ 15) l 6 werkbijeenkomsten (feb-juli 2015) l Site-visits l Expertsessie l Ontwerpatelier l dataverzameling bij opleidingen l Najaar: werkconferentie HAN-intern

Dank u voor de aandacht loek. nieuwenhuis@han. nl annemieke. peeters@han. nl