Ontbinding en vereffening van vennootschappen en verenigingen na

Ontbinding en vereffening van vennootschappen en verenigingen na het WVV Webinar Pro Mandato – 30 juni 2020 Robbie Tas docent KU Leuven, advocaat-vennoot intui (Leuven/Brussel)

1. Wetboek van vennootschappen en verenigingen (WVV) • WVV goedgekeurd op 28 -02 -2019, W. 23 -03 -2019, B. S. 4 -04 -2019 • Uitvoerings-KB van 29 -04 -2019: B. S. 30 -04 -2019 (o. m. afstemming bepalingen mbt jaarrekening nav afschaffing kapitaal in BV/CV) • Inwerkingtreding: 1 mei 2019 voor nieuwe vennootschappen, 1 januari 2020 voor bestaande vennootschappen, behoudens eerdere opt in (met aantal bijzondere overgangsbepalingen) • Reparatiewet (samen met omzetting RL Aandeelhoudersrechten): recent goedgekeurd: W. 28 -04 -2020, B. S. 6 -05 -2020 – beperkte impact

2. Bepalingen over ontbinding en vereffening in het WVV • Boek 2: Bepalingen gemeenschappelijk aan alle rechtspersonen, titel 8: ontbinding en vereffening (art. 2: 70 – 2: 141 WVV) • Hoofdstuk 1: ontbinding en vereffening van vennootschappen • Hoofdstuk 2: ontbinding van verenigingen en stichtingen • Hoofdstuk 3: vereffening van verenigingen en stichtingen • Daarnaast aantal verspreide bepalingen over ontbinding bij resp. vennootschapsvormen

3. Ontbinding en vereffening historiek • Problematiek deficitaire vereffening ter vermijding faillissement • 1995: versterking waarborgen bij vrijwillige ontbinding + ontbinding slapende vennootschappen • 2006: vereffeningsprocedure: transparantie en controle rechter • 2012: reparatie wijziging 2006: vereenvoudiging procedure + wettelijke verankering eendagsvereffening (verduidelijking in 2014) • 2017: verstrakking regime ontbinding slapende vennootschappen

4. Ontbinding en vereffening – overzicht belangrijkste wijzigingen (i) • • • Ontbinding: Ontbinding impliceert afsluiting boekjaar Ontbinding om wettige redenen voorzitter ondernemingsrechtbank Procedure vrijwillige ontbinding ook van toepassing op VOF ingeval van eendagsvereffening en grote VZW’s • Mogelijkheid onmiddellijke sluiting vereffening bij gerechtelijke ontbinding • Bijkomende ontbindingsgronden CV en VZW (ii) Vereffening: • Versoepeling vereffeningsprocedure: controle nog enkel bij deficitaire vereffeningen • Verruiming toepassingsgebied eendagsvereffening • Diverse wijzigingen vereffeningsprocedure, bevoegdheids- en aansprakelijkheidsregeling vereffenaars + afstemming vereffeningsprocedure VZW op vennootschappen • Regeling vergeten activa/passiva – heropening vereffening

De ontbinding van vennootschappen, verenigingen en stichtingen

5. Ontbinding van vennootschappen Vooraf: de ontbinding van een vennootschap heeft voortaan de afsluiting van het boekjaar tot gevolg (art. 2: 70 WVV in fine). MVT: • jaarrekening voor de periode tot aan de ontbinding: • opgesteld door de gewezen zaakvoerders/bestuurders • ter goedkeuring voor te leggen aan de AV • jaarrekening voor de periode vanaf de ontbinding: • opgesteld door de vereffenaar • voor te leggen aan de AV (niet ter goedkeuring) Bijeenroeping AV gebeurt alleszins door vereffenaar

5. Ontbinding van vennootschappen Vooraf: de ontbinding van een vennootschap heeft voortaan de afsluiting van het boekjaar tot gevolg (art. 2: 70 WVV in fine). Quid wanneer tot ontbinding werd beslist vóór 1 januari 2020 ? - Regel dat ontbinding afsluiting boekjaar meebrengt, speelt in principe nog niet ttv ontbinding - Maar art. 2: 94 WVV bepaalt wel dat vereffenaar AV bijeenroept voor goedkeuring jaarrekening laatste boekjaar + boekjaar dat eindigt door ontbinding – van toepassing ten laatste vanaf 1 januari 2020 - Onduidelijk wat gevolg is: nog oude regeling toepassen of toch meteen nieuwe regeling ?

5. Ontbinding van vennootschappen 1. Vrijwillige ontbinding door een besluit van de AV onder voorwaarden statutenwijziging (art. 2: 71 WVV) • BV/NV/CV: verslag bestuur + staat van activa en passiva max. 3 m oud + controleverslag commissaris of bedrijfsrevisor/extern accountant • Notariële akte met controle externe wettigheid procedure • Verslaggeving niet van toepassing op VOF en Comm. V => uitzondering: VOF en Comm. V die gebruikt maakt van eendagsvereffening (art. 2: 80 WVV - ontbinding en vereffening in één akte) • P. M. : verslaggeving nu ook in grote VZW’s met commissaris 2. Ontbinding van rechtswege (art. 2: 72 WVV) • door het verstrijken van de duur waarvoor zijn aangegaan • door de verwezenlijking van een uitdrukkelijke ontbindende voorwaarde opgenomen in de statuten van de vennootschap

5. Ontbinding van vennootschappen 3. Gerechtelijke ontbinding • ontbinding om wettige redenen (art. 2: 73 WVV) • op verzoek van een aandeelhouder of vennoot • voortaan bevoegdheid voorzitter van de Ondernemingsrechtbank zitting houdend zoals in kortgeding (cfr. mogelijke samenhang met geschillenregeling) • aangepaste definitie wettige redenen: “Er zijn niet alleen wettige redenen wanneer een aandeelhouder of vennoot zijn verplichtingen in grove mate verzuimt of wanneer een kwaal het hem onmogelijk maakt om ze uit te voeren, maar ook in alle andere gevallen die de normale voortzetting van de zaken van de vennootschap onmogelijk maken, zoals de diepgaande en blijvende onenigheid tussen de aandeelhouders of vennoten. ”

5. Ontbinding van vennootschappen 3. Gerechtelijke ontbinding (vervolg) • ontbinding wegens niet-neerlegging van de jaarrekening binnen de 7 maanden na afsluiting boekjaar (art. 2: 74 WVV) • • op vraag van iedere belanghebbende of het OM: regularisatietermijn van tenminste 3 maanden en doorverwijzing voor opvolging naar de kamer voor ondernemingen in moeilijkheden. Na afloop van de termijn doet de rechtbank uitspraak op verslag van de kamer voor ondernemingen in moeilijkheden na mededeling door de kamer voor ondernemingen in moeilijkheden (XX. 29 WER): regularisatietermijn (en terugverwijzing voor opvolging) of onmiddellijke ontbinding in specifieke gevallen • steeds verzet mogelijk tegen gerechtelijke ontbinding (art. 2: 75 WVV) • aangewezen vereffenaar te betrekken in procedure hoger beroep, verzet of derdenverzet

5. Ontbinding van vennootschappen Bijkomende regeling eigen aan de specifieke vennootschapsvorm: • Gerechtelijke ontbinding CV kan eveneens wanneer: • • CV minder dan drie aandeelhouders telt, of CV niet meer beantwoordt aan haar wettelijk doel • Vrijwillige ontbinding BV/CV kan eveneens i. h. k. v. de alarmbelprocedure • • nieuwe alarmbelprocedure: ontbinding niet meer noodzakelijk op agenda geen ontbinding meer door iedere belanghebbende indien netto-actief < 6. 200 euro • Vrijwillige/gerechtelijke ontbinding NV kan eveneens i. h. k. v. de alarmbelprocedure • • AV moet beraadslagen over ontbinding OF andere maatregelen indien nettoactief < ½ of ¼ kapitaal (in laatste geval minderheidsbeslissing met ¼ stemmen mogelijk) elke belanghebbende of het OM kan de ontbinding vorderen wanneer het nettoactief gedaald is tot minder dan 61. 500 euro

5. Ontbinding van vennootschappen Bijkomende regeling eigen aan de specifieke vennootschapsvorm (vervolg): • ontbinding maatschap, VOF en Comm. V. door beslissing vennoten met eenparigheid (of andere statutaire meerderheid) of door eenzijdige opzegging igv vennootschap van onbepaalde duur • ontbinding maatschap, VOF en Comm. V eveneens wanneer: • • zaak gaat materieel of juridisch teniet of verrichting werd voltrokken (indien de vennootschap uitsluitend met het oog op de exploitatie van die zaak of voor die verrichting werd opgericht) • dood, onbekwaamheid, vereffening, faillissement, kennelijk onvermogen van een vennoot uitzondering: voortzettingsbeding en verblijvingsbeding, conventionele uittredings- of uitsluitingsregeling

6. Ontbinding van verenigingen 1. Vrijwillige ontbinding (art. 2: 110 WVV) • VZW: door een besluit van de AV zoals voor doelwijziging (2/3 meerderheidsquorum, 4/5 meerderheid) • IVZW: overeenkomstig de voorwaarden bepaald in de statuten • grote verenigingen met commissarisplicht: verslag bestuursorgaan + staat van activa en passiva + controleverslag commissaris 2. Ontbinding van rechtswege (art. 2: 111 WVV) • door het verstrijken van de duur waarvoor zijn aangegaan • door de verwezenlijking van een uitdrukkelijke ontbindende voorwaarde opgenomen in de statuten van de vereniging

6. Ontbinding van verenigingen 3. Gerechtelijke ontbinding (art. 2: 113 WVV) • op verzoek van een lid, een belanghebbende derde of het OM • wanneer de vereniging: • • • niet in staat is haar verbintenissen na te komen (P. M. : sinds 1 mei 2018 ook faillissement vzw mogelijk); haar vermogen of de inkomsten uit dat vermogen voor een ander doel aanwendt dan dat waarvoor zij is opgericht; artikel 1: 2 WVV schendt of in strijd handelt met het WVV, de openbare orde of in ernstige mate in strijd handelt met haar statuten; haar jaarrekening niet heeft neergelegd binnen de 7 maanden na afsluiting boekjaar (kan ook na melding kamer voor ondernemingen in moeilijkheden); minder dan twee leden telt. • bevoegdheid ondernemingsrechtbank • onmiddellijke sluiting van de vereffening of aanwijzing één of meer vereffenaars

7. Ontbinding van stichtingen • • enkel gerechtelijke ontbinding (art. 2: 114 WVV) op verzoek van stichter, één van de rechthebbenden, één of meer bestuurders, een belanghebbende derde of het OM: • • • doel of voorwerp werd verwezenlijkt; niet meer in staat doel of voorwerp na te streven; vermogen of de inkomsten uit dat vermogen worden voor een ander doel aangewend dan het doel waarvoor zij is opgericht; schending artikel 1: 3 WVV of in strijd handelen met het WVV, de openbare orde of in ernstige mate in strijd handelen met statuten; gedurende drie opeenvolgende boekjaren jaarrekening niet neerleggen (kan ook na melding kamer voor ondernemingen in moeilijkheden); bepaalde duur is verstreken; verwezenlijking uitdrukkelijk ontbindende voorwaarde in de statuten bevoegdheid ondernemingsrechtbank onmiddellijke sluiting van de vereffening of aanwijzing één of meer vereffenaars

De vereffening van vennootschappen, verenigingen en stichtingen

8. Vereffening van vennootschappen: algemene bepalingen (art. 2: 76 e. v. WVV) • na de ontbinding wordt de vennootschap geacht voort te bestaan voor haar vereffening (P. M. : ook voor vermogen maatschap: art. 4: 21 WVV) • een vennootschap in vereffening mag haar naam niet wijzigen • verplaatsing van de zetel kan slechts na homologatie door de rechtbank (aan te vragen door vereffenaar bij verzoekschrift) • Neerlegging akte zetelverplaatsing slechts mogelijk samen met kopie homologatie • Vermijden homologatie: zetel reeds verplaatsen net vóór beslissing tot ontbinding (b. v. naar kantooradres vereffenaar) – in zelfde akte? • P. M. : regels vereffening vzw’s grotendeels identiek aan regeling voor vennootschappen

8. Vereffening van vennootschappen: versoepeling vereffeningsprocedure • Sinds 2006 vereffeningsprocedure verstrengd met controle door rechtbank (herhaaldelijk gewijzigd): (i) Bevestiging benoeming vereffenaars vereist (ii) Verslagplicht tav rechtbank (iii) Controle verdelingsplan bij sluiting vereffening • Voortaan toepassing (i) nog enkel vereist indien vereffening deficitair is volgens staat van activa en passiva (ook niet nodig indien enkel adhs. schuldeiser zijn en uitdrukkelijk akkoord gaan) • Voortaan toepassing (iii) nog enkel vereist indien vereffening deficitair is volgens verdelingsplan (niet nodig indien enkel adhs. schuldeiser zijn en uitdrukkelijk akkoord gaan) • Toepassing procedure ook op grote VZW’s met commissaris • Nieuw: mogelijkheid vervanging vereffenaar om wettige redenen

8. Vereffening van vennootschappen: eendagsvereffening • Huidige regeling: mogelijkheid om ontbinding en vereffening in 1 akte te realiseren (zonder aanduiding vereffenaar), indien er geen schulden tav derden zijn (gegroeid uit de praktijk, wettelijke bevestiging in 2012) en aandeelhouders unaniem akkoord gaan • Wordt nu uitgebreid tot vereffeningen met schulden aan derden, voor zover zij uitdrukkelijk akkoord gaan (te bevestigen in controleverslag) • + enkel akkoord aanwezige aandeelhouders vereist, mits zij 50% stemmen (BV) of kapitaal (NV) vertegenwoordigen • Ook uitgebreid naar VZW’s (wel instemming alle leden vereist + evt. onbetaalde schuldeisers) • Ook mogelijk na gerechtelijke ontbinding

8. Vereffening van vennootschappen: vereffenaars (art. 2: 82 e. v. WVV) • Vereffening door één, meerdere, of college van vereffenaars: • na gerechtelijke ontbinding: benoeming door voorzitter • na vrijwillige ontbinding of ontbinding van rechtswege: statutair benoemd of door AV bij gewone meerderheid • enkel in geval van een deficitaire vereffening (cfr. staat van actief en passief) moet de benoeming nog ter bevestiging worden voorgelegd aan de voorzitter van de rechtbank • tenzij alle schuldeisers aandeelhouders zijn en zij schriftelijk hebben bevestigd akkoord te gaan met de benoeming. • voorzitter ondernemingsrechtbank kan handelingen verricht door vereffenaar wiens benoeming nog niet is bevestigd nietig verklaren indien kennelijk in strijd met rechten van derden • geen vereffenaar(s) benoemd: dan zaakvoerders of bestuurders van rechtswege vereffenaar, met beperkte(re) bevoegdheden • mogelijk om vereffenaar te vervangen wegens wettige redenen

8. Vereffening van vennootschappen: vereffenaars • vereffenaar-rechtspersoon: vaste vertegenwoordiger aanduiden • vereffenaar is bevoegd voor alle handelingen die nodig of dienstig zijn voor de vereffening + vertegenwoordiging jegens derden • lijst met handelingen waarvoor machtiging van AV of voorzitter vereist is • aansprakelijkheid vereffenaar(s): • zelfde principes als bestuurdersaansprakelijkheid • maar: wettelijke aansprakelijkheidsbeperking bestuurders geldt niet voor vereffenaar (Memorie van Toelichting stelt nochtans van wel!) • tijdens de vereffening: vennootschaps- of minderheidsvordering (BV/CV 10% van de aandelen – NV 1% stemrechten of 1. 250. 000 euro kapitaal) • na de sluiting van de vereffening: wel individueel vorderingsrecht

8. Vereffening van vennootschappen: vereffenaars Belangenconflictenregeling (art. 2: 98 WVV): • meerdere vereffenaars of college waarbij min. één vereffenaar een belangenconflict heeft: meedelen + niet deelnemen aan vergadering over beslissing of verrichting • meerdere vereffenaars of college waarbij iedereen belangenconflict heeft: voorleggen aan de AV of rechtbank ter goedkeuring • enige vereffenaar: voorleggen aan AV of rechtbank ter goedkeuring (uitzondering: enige vereffenaar is ook enige aandeelhouder)

8. Vereffening van vennootschappen: verslaggeving vereffening • Voorleggen jaarrekening: • AV bijeenroepen voor goedkeuring jaarrekening laatste boekjaar + boekjaar dat eindigt door de ontbinding • Tijdens vereffening jaarlijks voorleggen aan AV (geen goedkeuring) + verklaring waarom vereffening nog niet kon worden voltooid • Jaarrekening op te maken volgens volledig schema (advies CBN 6 april 2011) • Bij start vereffening: verificatie en evt. verbetering “laatst neergelegde balans”, met hulp voormalig bestuursorgaan – indien ontoereikende activa voor bijstand cijferberoeper: Orb. kan leden voormalig bestuur hoofdelijk veroordelen tot de kosten (art. 2: 91 WVV) • Afsluitende rekeningen/jaarrekening moeten niet worden neergelegd bij NBB (advies CBN 6 april 2011)

8. Vereffening van vennootschappen: verslaggeving vereffening • Periodieke verslaggeving (voortaan ook voor grote vzw’s): • in de 7 de en 13 de maand na de invereffeningstelling neerleggen omstandige staat van de toestand van de vereffening (toestand na 6 resp. 12 maand) • nadien slechts om het jaar • dit blijft altijd vereist, ook bij niet-deficitaire vereffening • Goedkeuring verdelingsplan door Orb. (nu ook voor grote vzw’s): • enkel nog igv deficitaire vereffening (te beoordelen op basis van verdelingsplan) ter goedkeuring voorleggen aan de rechtbank – voortaan te ondertekenen door vereffenaars • Tenzij alle schuldeisers aandeelhouders zijn die schriftelijk akkoord gaan met het plan en afstand doen van het voorleggen ter goedkeuring ervan

8. Vereffening van vennootschappen: sluiting vereffening • Sluiting van de vereffening: algemeen • na minnelijke ontbinding of ontbinding van rechtswege: cijfermatig verslag één maand voor AV neerleggen op de zetel van de vennootschap. AV beslist over goedkeuring van de rekening, kwijting en sluiting vereffening • na gerechtelijke ontbinding: verslag uitbrengen aan rechtbank en cijfermatig verslag voorleggen (dus niet aan de AV – wet schept nu duidelijkheid). Rechtbank spreekt de sluiting van de vereffening uit.

8. Vereffening van vennootschappen: sluiting vereffening • Huidige regeling: geen oplossing voor activa/passiva die opduiken na sluiting vereffening: • • • Vennoten zijn niet algemene rechtsopvolgers vereffende vennootschap – strekking dat vergeten activa “res nullius” zijn (toekomen aan de Staat) Evt. op te lossen via uitdrukkelijke toebedeling in notariële akte Pleidooi in rechtsleer voor heropening vereffening, maar zonder wettelijke basis • Vergeten activa: aandeelhouders voortaan van rechtswege onverdeeld eigenaar (geldt uiteraard niet voor vzw’s) • Vergeten passiva: aandeelhouders beperkt aansprakelijk: • • • Tot wat zij effectief uit vereffening hebben ontvangen (inbreng + aandeel in vereffeningssaldo) Niet hoofdelijk, dus elk voor zijn aandeel Mits subjectieve/objectieve kwade trouw – maar altijd bij eendagsvereffening (wel verhaalsrecht op bestuur igv goede trouw)

8. Vereffening van vennootschappen: sluiting vereffening • Heropening van de vereffening: • Zowel vergeten activa (waarde > kosten van de heropening) als onbetaalde schuldeisers • op initiatief van iedere schuldeiser wiens schuldvordering niet integraal werd voldaan • vordering ingesteld tegen de vereffenaars • vennootschap: opnieuw rechtspersoonlijkheid en van rechtswege eigenaar van vergeten activa (onverminderd rechten 3 de te goeder trouw) • opnieuw de laatste vereffenaars in functie (tenzij de rechtbank hen vervangt of aantal beperkt) of aanwijzing vereffenaar(s)

9. Vereffening van vzw’s/stichtingen: specifieke bepalingen • Benoeming vereffenaars: in vzw statutair of door AV – in ivzw statutair – in stichting altijd door rechtbank • Bestemming vereffeningssaldo vzw/ivzw: • conform statuten of beslissing AV (vzw) / aangewezen orgaan (ivzw) • bij gebrek aan besluit: bestemming die zoveel mogelijk overeenkomt met het doel waarvoor de vereniging is opgericht • Vereffening stichting: • • Vereffenaars brengen verslag uit bij de Ondernemingsrechtbank: • voorleggen van overzicht waarden en het gebruik ervan • voorleggen van voorstel van bestemming actief Ondernemingsrechtbank: • verleent toestemming om de goederen te bestemmen met inachtneming van de statuten + zonder rechten van schuldeisers te schaden • spreekt de sluiting van de vereffening uit

Inwerkingtreding WVV • Inwerkingtreding: • Voor nieuwe vennootschappen: 1 mei 2019 • Voor bestaande vennootschappen: 1 januari 2020, maar opt in mogelijk vanaf inwerkingtreding via statutenwijziging • Aanpassing statuten: bij eerstvolgende statutenwijziging vanaf 0101 -2020 (tenzij owv toegestaan kapitaal of uitoefening warrants of conversie converteerbare obligaties) en uiterlijk 01 -01 -2024 • Maar dwingende bepalingen van toepassing vanaf 1 januari 2020 (o. m. bepalingen ivm vereffening: zie Memorie van Toelichting, 351) - aanvullende bepalingen: idem, tenzij statuten afwijken

Bedankt voor uw aandacht! Robbie Tas - robbie. tas@intui. be

Contact Leuven Brussel Tiensevest 104 3000 LEUVEN T: +32 16 20 00 25 F: +32 16 20 00 26 Diamant Building August Reyerslaan 80 1030 BRUSSEL T: +32 2 502 01 10 F: +32 2 502 04 11 www. intui. be