ONDOKUZ MAYIS NVERSTES FENEDEBYAT FAKLTES CORAFYA BLM TRKYE
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ COĞRAFYA BÖLÜMÜ TÜRKİYE SANAYİ COĞRAFYASI Dr. Öğr. Üyesi Fatih ALTUĞ
TÜRKİYE SANAYİ COĞRAFYASI INDUSTRIAL GEOGRAPHY OF TURKEY Bu derste kullanılan her türlü belge, bilgi, fotoğraf, harita vb. , dokümanlar sadece eğitim amaçlı olarak kullanılmaktadır.
TÜRKİYE SANAYİ COĞRAFYASI 4. Hafta
Sanayi Faaliyetlerinin Küresel Dağılışı
Dünyada birinci derecede öneme sahip çok büyük dört büyük sanayi bölgesi mevcuttur. Bunlar gelişim sırasına göre; 1 -Kuzey Batı Avrupa sanayi bölgesi 2 -Kuzey Amerika sanayi bölgesi 3 -Doğu Avrupa ve Rusya-Ukrayna sanayi bölgesi 4 -Doğu Asya sanayi bölgesi • • Büyük Kaplan: Japonya Küçük Kaplanlar: Güney Kore ve Tayvan Minik kaplanlar: Singapur ve Hong-Kong Uyanmakta olan (2000’lerin başı) ve uyanan dev (2010’ların başı): Çin • Bu 4 bölge dünya sanayi üretiminin yaklaşık %80’ini barındırır. 5
Dünyanın 4 büyük sanayi bölgesi ile ikinci derecede önemli sanayi bölgeleri/ülkeleri 6
Dünyadaki sanayi üretimin dağılımı (2000) Dünyadaki sanayi üretimin dağılımı (2007) 7
Dünyadaki sanayi üretimin dağılımı (2013) 8
9
Batı Avrupa’da Sanayi 1. Ren-Ruhr Vadisi 2. Orta Ren yada Alsas-Loren bölgesi 3. İngiltere-Midlands ve İskoçya 4. Kuzey İtalya-Po Ovası 10
Avrupa’nın Eski ve Yeni Sanayi Bölgeleri 11
• Yukarı Ren-Alsasce-Lorraine bölgesi güney-batı Almanya ve doğu Fransa arasındadır. • Merkezi konumu nedeniyle, bu bölge, Batı Avrupa'daki nüfus merkezleri için iyi bir dağıtım merkezi konuma sahiptir.
• Alman tarafındaki ana şehirler Frankfurt, Stuttgart ve Mannheim'dır. • Frankfurt, Almanya'nın finans ve ticaret başkenti ve demiryolu, hava ve karayolu ağlarının merkezi haline geldi. • Stuttgart, hassas malları ve Mercedes Benz, Porsche ve Audi otomobilleri de dahil olmak üzere yüksek katma değerli ve hacimli üretilmiş mallarıyla bilinir. • Ren Nehri boyunca yer alan Mannheim, kimyasalları, ilaçları ve iç liman tesisleri için dikkat çekmektedir. • Bu bölgenin batı tarafı, Fransa'daki Alsace-Lorraine bölgesi, bölgenin demir ve çeliğinin büyük bir bölümünü üretmektedir
• Kuzey İtalya'daki Po Nehri vadisi, Torino, Milano ve Cenova'yı kapsamaktadır; İtalya’nın yalnızca dörtte birini, ancak sanayilerinin% 70’inden fazlasını ve nüfusun% 50'sini kapsamaktadır. • Bu bölge demir-çelik, otomobil, tekstil üretimi ve gıda işleme alanlarında uzmandır. • Emilia-Romagna bölgesi, bir dizi yüksek değerli katma değer yaratarak, İtalya'nın yüksek teknoloji merkezidir : tekstil, endüstriyel seramik, işlenmiş gıdalar ve elektronik ekipman. • Alman ve İngiliz sanayi ürünlerinin verimli bir şekilde dağıtılmasının önündeki bir bariyer olan Alpler, İtalya’nın Güney Avrupa pazarının büyük bir bölümüne erişimine olanak sağlamakta ve ucuz hidroelektrik arzı sağlamaktadır.
• Rusya’nın Sanayi Bölgesi: Moskova'nın doğusu Volga Nehri'ni kateden Volgograd'dan kuzeye doğru uzanan Volga bölgesidir. • Rusya'nın ana su yolu olan Volga, kanal üzerinden Don Nehri'ne ve dolayısıyla Karadeniz'e bağlanır.
Kuzey Amerika Sanayi Kuşağı • Kuzey Amerika üretim ABD’nin kuzeyi ve Kuzey doğusu, GD Kanada da yoğunlaşmıştır. • Dünyada rakibi yoktur. Tıpkı Avrupa’nın batı bölgesi gibi • “North American Manufacturing Belt” olarak adlandırılmıştır. • Bu alan 19. yüzyılın sonlarında hızla büyüyerek kıta içlerinden ve Avrupa pazarlarından gelen ham maddelere erişim sağlamıştır. 17
• Kuşaktaki ilk büyük fabrikalar - 1830'ların ve 1840'ların tekstil fabrikaları - güney New England nehirleri boyunca kümelenmiştir. • Kömür, 1850 -1870 arası bir güç kaynağı olarak suyun yerini aldığında ve demiryolu yolları kemeri bütünleştirdiğinde, fabrikalar nehir kenarlarından kurtarıldı.
Kuzeydoğu Amerika Sanayi Bölgesi 19
• Kuzey Amerika Üretim Kemeri içerisinde birkaç bölge var. • En büyüğü, Boston metropoliten alanı üzerinde bulunan güney New England. • Connecticut, Rhode Island, Massachusetts ve güney New Hampshire'da, tekstil ve hazır giyim tesisleri, 19. yüzyılın başlarından beri birçok kasaba ve kentin temel sektörlerini oluşturmuştur.
Amerika’da Gerileyen ve Büyüyen Sanayi Bölgeleri: Mavi noktalar: sanayide ortalamadan fazla büyüyen bölgeler; mor noktalar: ortalamayla aynı büyüyen bölgeler; kırmızı noktalar: ortalamanın altında büyüyen bölgeler 22
Ağır sanayi ICT (Bilgi ve İletişim Teknolojisi) Mavi yakalılar…. . Beyaz yakalılar……Altın yakalılar OUT IN New York, Silikon Vadisi, Kuzey Carolina’nın “araştırma üçgeni”, Austin’de “Teksas”, Atlanta’da “Georgia” ARGE’nin yaygınlaştığı, becerili işgücünün toplandığı bölgeler olarak belirmiştir. 23
Silikon Vadisi, Stanford, Berkeley vb. Research triange park (Araştırma Üçgeni-North Caroline, ABD) Duke ve North Caroline State University 24
Çevre kirliliğinden ötürü erken ölümler ve sanayileşme ilişkisi 25
ABD’de de İstihdamın Sektörel Dağılımı ve Değişimi (1970 -2000) 26
Dünyada 2. Dereceden/Gelişmekte Olan Sanayileşme Bölgeleri/Ülkeleri Dünyada ikinci derecede öneme sahip sanayi ülkeleri/bölgeleri mevcuttur. Bunlara gelişmekte olan sanayileşme bölgeleri/ülkeleri adı verilir. Bunlar � Tayland � Brezilya � Malezya � Arjantin � Endonezya � Meksika � Türkiye � Güney Afrika 27
Doğu Asya: • Japonya, • Güney Kore • Tayvan • Singapur ve Hong-Kong • Çin 28
DOĞU ASYA’DA SANAYİLEŞME: Asya kaplanları ya da yeni sanayileşmiş ülkeler 29
Doğu Asya’nın/Asya kaplanlarının sanayileşmesinin temel nedenleri • İhracat ve özel sektöre dayalı kapitalist piyasa ekonomisini benimsemesi • Yüksek tasarruf oranı sağlayarak bunu geri dönüşü/getirisi yüksek yatırıma dönüştürme • İnsan kaynağına (human capital) yatırım yani eğitimli insan ve iş güçü yaratma • Gelişmiş ülkelerin özellikle Japon modelinin teknoloji birikimi vb deneyimlerini kullanmaları • Yönlendirici, destekleyici ve piyasa dostu devlet/iktisat politikaları 30
Genel Durum
Fabrika işçilerinin saatlik çalışma ücretleri Tekstil sektöründeki işçilerin çalışma ücretleri 32
İmalat Sektörünün Toplam İstihdam İçindeki Payı (%) 40
BU COĞRAFYADA DÜNYA SANAYİNİN NERESİNDEYİZ? http: //www. iktisatvetoplum. com/wp-content/uploads/2017/10/ugur-eser-45. pdf http: //www. iso. org. tr/sites/1/upload/files/global_sanayi_egilimleri-188. pdf
- Slides: 42