ONDOKUZ MAYIS NVERSTES FENEDEBYAT FAKLTES CORAFYA BLM BLGELER
ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ COĞRAFYA BÖLÜMÜ BÖLGELER COĞRAFYASI II: EGE BÖLGESİ Dr. Öğr. Üyesi Fatih ALTUĞ
EGE BÖLGESİ’NİN BEŞERİ VE EKONOMİK COĞRAFYA ÖZELLİKLERİ
1. NÜFUS
• Ege Bölgesi nüfusu hızla artan bölgelerimizden biridir. • 1990 nüfus sayımında Marmara, Güneydoğu Anadolu ve Karadeniz Bölgesinden sonra nüfus büyüklüğünde 4. sırada yer alan bölge 2000 yılında 3. sırada yer almaktadır.
BÖLGE NÜFUSLARI- 2019 • • 24 milyon 465 bin 689 nüfus ile Marmara 12 milyon 705 bin 812 nüfus ile İç Anadolu 10 milyon 552 bin 942 nüfus ile Akdeniz 10 milyon 318 bin 157 nüfus ile Ege 8 milyon 876 bin 531 nüfus ile Güneydoğu Anadolu 7 milyon 674 bin 496 nüfus ile Karadeniz 5 milyon 966 bin 101 nüfus ile Doğu Anadolu
Do ğu ol u ad an z u ni de ra An ad ol Eg e ni z de Ak ol u ad An Ka do ğu Gü ne y İç a m ar ar M 30 BÖLGELERİN NÜFUS BÜYÜKLÜĞÜ (2019) 25 20 15 10 5 0
• Türkiye’deki 0 -17 yaş aralığının bölgelere dağılımı • • Marmara Bölgesi’nde 6 milyon 101 bin 485, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde 3 milyon 516 bin 32, İç Anadolu Bölgesi’nde 3 milyon 233 bin 767, Akdeniz Bölgesi’nde 2 milyon 979 bin 971, Ege Bölgesi’nde 2 milyon 332 bin 274, Doğu Anadolu Bölgesi’nde 2 milyon 10 bin 913, Karadeniz Bölgesi’nde 1 milyon 700 bin 694.
• 80 Yaş ve Üstü Nüfus • 80 yaş ve üstü nüfus, en az 90 bin 472 ile Güneydoğu Anadolu Bölgesinde • 92 bin 73 nüfus ile Doğu Anadolu Bölgesi, • 180 bin 788 nüfus ile Akdeniz, • 238 bin 5 nüfus ile Karadeniz, • 255 bin 409 nüfus ile İç Anadolu, • 257 bin 921 nüfus ile Ege Bölgesi geliyor. • 415 bin 47 nüfus ile Marmara Bölgesi'nde
• Ege Bölgesi Türkiye’nin en kalabalık 3. bölgesidir. Ege bölgesinin denize kıyısı olması sebebiyle liman ticareti ve turizm bölgede nüfusun yüksek olmasını sağlamıştır ayrıca tarıma elverişli topraklarıyla da nüfusun artış göstermesine katkı sağlamıştır. Bölgenin en büyük illerinden başlıcaları İzmir, Manisa, Aydın ve Denizli sayılabilir ayrıca bu illerin yanında Muğla illerinde yazıları turizmin katkısıyla nüfus 1 milyon seviyesini geçebilmektedir. • • İzmir Nüfusu 2020 : 4 Milyon 367 Bin 251 Manisa Nüfusu 2020 : 1 Milyon 440 Bin 611 Aydın Nüfusu 2020 : 1 Milyon 110 Bin 972 Denizli Nüfusu 2020 : 1 Milyon 37 Bin 208 Muğla Nüfusu 2020 : 983 Bin 142 Afyon Nüfusu 2020 : 729 Bin 483 Kütahya Nüfusu 2020 : 579 Bin 257 Uşak nüfusu 2020 : 370 Bin 509
5000000 4500000 4000000 3500000 3000000 2500000 2000000 1500000 1000000 500000 0 Af yo 4 -6 ak 8 Uş M uğ la -4 5 -4 an isa -4 3 M ta hy a ir 35 Kü İzm ni zli - 20 -9 dı n Ay De nk a ra hi sa r-3 2007 2019
• Bölgede nüfus artış hızı Türkiye ortalamasının altındadır. • Şehir nüfusunun artış ortalamasının altındadır. oranı da ülke • Fakat kırsal nüfus artışı ülke ortlamasının üzerindedir.
• Bölgede nüfusun yaş yapısına baktığımızda 0 -4 yaş grubunda 2007 yılına göre bir artış olduğu dikkatimizi çekmektedir. • 2007 Yılına göre bu yaş grubundaki nüfusun artması devlet politikası, göç vd. nedenlerle açıklanabilir.
EGE BÖLGESİNDE NÜFUSUN YAŞ GRUPLARINA GÖRE DAĞILIŞI 90+ 85 -89 80 -84 75 -79 70 -74 65 -69 60 -64 55 -59 50 -54 45 -49 40 -44 35 -39 30 -34 25 -29 20 -24 15 -19 10 -14 5 -9 0 -4 0 100000 200000 300000 400000 2019 500000 2007 600000 700000 800000 900000
• 5 -29 yaş grubuna kadar nüfusun bir önceki yıla göre azaldığı görülür. • 30 yaş grubundan itibaren bütün yaş gruplarında nüfusun arttığı görülür. • Yani, Ege Bölgesi’nde nüfus yaşlanmaktadır.
• Bölgede ölüm nedenlerine baktığımızda bütün illerde dolaşım sistemi kaynaklı ölümlerin ilk sırada yer aldığını görmekteyiz. • İkinci sırada ise kanser kaynaklı ölümler yer almaktadır.
EGE BÖLGESINDE ÖLÜM NEDENLERI-2018 100% 90% 80% 70% 60% 565 610 2 638 385 874 98 244 107 458 201 55 477 145 579 1 030 566 97 269 181 236 122 476 1 511 278 608 835 4 267 520 1 302 562 96 410 910 50% 599 327 199 450 200 90 125 168 84 264 562 131 43 189 267 40% 30% 20% 1 394 1 968 1 741 6 722 1 096 2 564 Denizli İzmir Kütahya Manisa 929 681 10% 0% Afyonkarahisar Aydın Dolaşım sistemi hastalıkları İyi huylu ve kötü huylu tümörler Neoplasms Solunum sistemi hastalıkları Sinir sistemi ve duyu organları hastalıkları Endokrin (iç salgı bezi), beslenme ve metabolizmayla ilgili hastalıklar Dışsal yaralanma nedenleri ve zehirlenmeler Diğer Other Muğla Uşak
• Çalışan nüfusun sektörel dağılımına baktığımızda, 2005 yılında TR 33 bölgesinde tarımda çalışanların oranının fazla olduğu görülür. ÇALIŞAN NÜFUSUN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI (2005) 120% 100% 80% 60% 40% 20% 0% Tarım Sanayi TR 31 (İzmir) TR 32 (Aydın, Denizli, Muğla) TR 33 (Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak) Hizmet
ÇALIŞAN NÜFUSUN SEKTÖREL DAĞILIMI (2013) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Tarım TR 31 (İzmir) Sanayi TR 32 (Aydın, Denizli, Muğla) Hizmet TR 33 (Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak) TR 31 İzmir bölgesinde bir önceki döneme göre sanayi ve hizmet sektöründe çalışanların oranında artış olduğu görülmektedir.
TR 31 İzmir Bölgesinde Çalışan Nüfusun Sektörel Dağlımı (2005) 11% Tarım 53% 36% Sanayi TR 31 bölgesinde, 2005 yılında hizmet sektöründe çalışanların oranı % 53 iken, Hizmet 2013 yılında yükselmiştir. TR 31 İzmir Bölgesinde Çalışan Nüfusun Sektörel Dağlımı (2013) 12% Tarım 56% 32% Sanayi Hizmet % 56’ya Aynı dönemlerde sanayideki istihdam oranlarının azaldığı, fakat tarım sektöründe artış olduğu görülür.
TR 32 (Aydın, Denizli, Muğla) Bölgesinde Çalışan nüfusun Sektörel Dağılımı (2005) 41% 36% Tarım Sanayi Hizmet 22% TR 32 (Aydın, Denizli, Muğla) Bölgesinde Çalışan nüfusun Sektörel Dağılımı (2013) 40% 41% Tarım Sanayi Hizmet 19% TR 32 bölgesinde, 2005 yılına göre 2013 yılında hizmet ve sanayi sektörünün oranın azaldığı, Buna karşılık tarım sektörünün istihdam oranını arttığı görülür.
TR 33 (Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak) Bölgesinde Çalışan nüfusun Sektörel Dağılımı (2005) 36% 42% Tarım Sanayi Hizmet 22% TR 33 (Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak) Bölgesinde Çalışan nüfusun Sektörel Dağılımı (2013) 32% 23% Tarım 45% Sanayi Hizmet TR 33 bölgesinde 2005 yılına göre 2013 yılında hizmet sektöründeki istihdam oranını azaldığı, Buna karşılık diğer iki sektörün ise arttığı görülür.
İSTİHDAM EDİLENLERİN İKTİSADİ FAALİYET KOLLARI (DÜZEY 2)2004 60, 0 50, 0 40, 0 30, 0 20, 0 10, 0 Tarım TR 31 (İzmir) TR 32 (Aydın, Denizli, Muğla) Sanayi Hizmet TR 33 (Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak)
İSTİHDAM EDİLENLERİN YILLAR VE CİNSİYETE GÖRE İKTİSADİ FAALİYET KOLLARI (DÜZEY 2)-2013 60, 0 50, 0 40, 0 30, 0 20, 0 10, 0 Tarım TR 31 (İzmir) TR 32 (Aydın, Denizli, Muğla) Sanayi Hizmet TR 33 (Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak)
İSTİHDAM EDİLENLERİN YILLAR VE CİNSİYETE GÖRE İKTİSADİ FAALİYET KOLLARI (DÜZEY 2)-2018 70, 0 60, 0 50, 0 40, 0 30, 0 20, 0 10, 0 Tarım TR 31 (İzmir) Sanayi TR 32 (Aydın, Denizli, Muğla) Hizmet TR 33 (Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak)
2. EKONOMİK FAALİYETLER • 2. 1. TARIM • Nüfus istatistiklerinde de görüldüğü gibi bölgede tarımdan geçimini sağlayan nüfus oldukça fazladır.
• Bölgenin gerek iklim gerekse topoğrafya ve toprak şartları tarım için oldukça elverişli bir ortam oluşturmaktadır. • Bu şartların bölge içinde çeşitlilik göstermesi de tarımsal ürün çeşitliliğini artırmıştır.
• Ege Bölümü’nün kıyı kesiminde turunçgiller ve zeytin yetiştiriciliği yaygındır. • Grabenler içerisinde sebze ve meyve üretimi yaygındır. • Bu kesimlerde üzüm ve incir öteden beri yetiştirilen ürünlerdir. • İç Batı Anadolu’da ise tahıl tarımı öne çıkar.
• Bölgedeki ekili dikili topraklar, yüzölçümünün 1/3’üne karşılık gelir. bölge • Bu alanlar grabenler içindeki ovalar ve iç kesimlerdeki platolardır. • Nadas sistemi iç kesimlerde uygulanır. • İç kesimler ile, dikili alanlar dışında kalan ekili alanlarda yılda iki kez ürün elde edilir.
• Hayvancılık faaliyetleri için önemli olan doğal mera ve otlak alanları 2000 m. ’nin üzerinde yer alır. • Diğer taraftan vadi tabanlarında taban suyu seviyesinin yüksek olduğu tarım dışı alanlarda mera ve otlak alanları olarak değerlendirilir.
• Gediz, Bakırçay, Büyük ve Küçük Menderes ovaları tarımsal nüfusun yoğun olduğu meyve, sebze ve sanayi bitkilerinin üretildiği sahalardır. • • Gediz Ovası: çekirdeksiz üzüm, tütün ve sebze Bakırçay Ovası: Pamuk ve tütün Büyük Menderes Ovası: Pamuk, incir Küçük Menderes Ovası: Çeşitli sebzeler Başlıca tarım ürünleridir.
Başlıca tarım ürünleri • Tahıllar: Böle ülke toplam tahıl üretiminin %10’dan daha azını üretmektedir. • Afyon, Uşak, Kütahya ile Denizli başlıca tahıl üretiminin yapıldığı illerdir. • Nohut Uşak’ta, mısır ise Aydın’da daha çok üretilir.
• Sanayi bitkileri: Pamuk ve tütün bölgede ilk sırada yer alan sanayi bitkileridir. • Ege’nin tamamında az veya çok pamuk üretimi yapılabilir. Ancak ülkemiz standartlarında uzun lifli pamuk Bakırçay ovasında üretilir. • Bu nedenle bu alanda yetiştirilen pamuğun alım taban fiyatı da yüksektir.
• Tütünde tıpkı pamuk gibi bölgede geniş bir üretim alanına sahiptir. • Fakat onunda en kaliteli yetiştirildiği yer Akhisar ovasıdır. • Şekerpancarı Afyon, Kütahya ve Denizli • Haşhaş özellikle Afyon çevresinde yetiştirilir.
• Meyveler: • İncir Büyük Menderes ovasında, özellikle Aydın çevresinde yetiştirilir • Bölge aynı zamanda dünya kuru incir üretiminde ilk sırada yer almaktadır.
Ege Bölgesi’nde Üretilen Tarım Ürünlerinin Türkiye Üretimindeki Payları le r li Tu ru nç gil fta Şe z ra Ki on as An uk m Pa üm Üz tü n Tü yt in Ze İn cir 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
• Turunçgiller: • Bölgenin iklim koşulları turunçgil üretimine elverişli olmasına rağmen, geliri daha fazla olan ürünler tercih edilmektedir. • Bununla beraber Nazilli, Menemen çevresinde limon ve diğer turunçgillerin üretimi yapılmaktadır.
• Zeytincilik: Ege Bölümü ülkemizin zeytin üretim üssü gibidir. • Egenin tüm kıyıları boyunca zeytin üretimi yapılır. • Fakat en fazla üretim Edremit Körfezi Burhaniye ve Havran çevresinde yapılır.
• Bölge organik tarım bakımından da ülkemizde ilk sırada yer alır. • Organik (ekolojik) tarım, çevre korunmasına yönelik, tarımsal çevre kirliliğini önleyebilecek, insanlar üzerinde kimyasalların olumsuz etkilerini ortadan kaldırabilecek bir alternatif tarım yöntemidir. Gelişmiş ülkelerde tüketicilerden ve çevre örgütlerinden gelen isteklerle organik ürünlere talep başlamış, organik tarıma geçilmiş ve organik ürün pazarları artmıştır (Sarıkaya, 2007). http: //apelasyon. com/Yazi/725 -dunyada-ve-turkiyede-organik-tarim
• Türkiye’de organik tarım faaliyetleri 1986 yılında, Avrupa’daki gelişmelerden farklı şekilde, ithalatçı firmaların istekleri doğrultusunda ve ihracata yönelik olarak, Ege Bölgesi’nden kuru üzüm ve kuru incir ihracatıyla başlamıştır (Bakırcı, 2005). • Ege Bölgesi’nin 3. 663 üretici ile ilk sırada yer aldığı dikkati çekmektedir. Hemen ardından ikinci sırada ise 1. 627 üretici ile Karadeniz Bölgesi, üçüncü sırada 1. 297 üretici ile Doğu Anadolu Bölgesi gelmektedir. Son sırada ise 153 üretici ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi yer almaktadır.
Türkiye’de 2008 Yılı İtibariyle Bölgelere Ait Organik Üretim Yapan Üreticilerin Dağılımı
Türkiye’de 2008 Yılı İtibariyle Bölgelere Ait Üretim Alanı Verileri http: //apelasyon. com/Yazi/725 -dunyada-ve-turkiyede-organik-tarim
Hayvancılık • Bölgede mera ve otlak alanları fazla değildir, olanlar ise hayvancılık için uygun değildir. • Küçükbaş hayvancılık Ege Bölümü’nde maki ve garig vejetasyonu aralarında yapılır. • Otlaklar İç Batı Anadolu’da daha yaygındır.
• Büyükbaş hayvanlar, genellikle ahırlarda besi hayvancılığı şeklinde beslenir. • Küçükbaş hayvanlardan dağlıç ve sakız ırkı koyunlar Ege Bölümü’nde beslenir. Dağlıç Sakız
• Kıl keçisi, Ege Bölümü’nün özellikle makilik bölümlerinde yetiştirilir. • Çeşme, Menteşe Yöresi en yoğun yetiştirildiği alanlardır. • İç Batı Anadolu Bölümü’nde ise daha çok koyun yetiştirilir.
• Bölge kümes hayvancılığında da önemlidir. • Özellikle İzmir ve Denizli çevresinde çok sayıda modern tavuk çitlikleri bulunmaktadır. • Buralardan sağlanan yumurta ve beyaz et bölge ihtiyacını karşılamaya yöneliktir.
• Bölge doğal balıkçılıktan balıkçılığında önemlidir. • Dalyanlarda kefal yapılmaktadır. ve ziyade çipura kültür üretimi • Ayrıca Bafa Gölü ve büyük Menderes’te de balıkçılık yapılmaktadır.
• Ege Bölgesi, özellikle de Menteşe Yöresi arıcılık faaliyetlerinde önemlidir. • Menteşe Yöresine özgü Çam Balı dünyaca üne sahiptir.
- Slides: 57