ONDERZOEK NAAR DE WETENSCHAPPELIJKE STATE OF THE ART

ONDERZOEK NAAR DE WETENSCHAPPELIJKE STATE OF THE ART PREVENTIEVE GEZONDHEIDSZORG 3 -18 JAAR Vlaamse Wetenschappelijke Vereniging voor Jeugdgezondheidszorg

Inhoud van deze presentatie l l l De onderzoeksopdracht Het landschap Modellen & kaders Doel van de JGZ Een werkmodel voor de CLB Aanbevelingen voor het programma PGZ 3 – 18 j

De onderzoeksopdracht Toetsen van prioriteiten, inhoud en organisatie van de huidige JGZ aan wetenschappelijke bevindingen en internationale aanbevelingen 2. Voorstel preventieve onderzoeken als deel van een ruimer geheel van ziektepreventie en gezondheidsbevordering en de strategische doelstelling van de CLB 1.

De onderzoeksopdracht - Methoden l l l l Interview experts Multidisciplinaire werkgroep Consultatierondes werkveld Literatuurstudie per thema Toetsing aan internationale modellen Expertadvies Aanbevelingen voor programma PGZ per thema

Het landschap… l Transactioneel (ecologisch) perspectief - Levensloop model l Decreet PGZ

Groei en ontwikkeling in ecologisch perspectief re u t na Ontwikkelingsproces ouders(opvoeders), brussen Kerngezin leefomgeving Familie Vrienden Sociaal-maat -schappelijk Materieel-logistiek Kribbe School Clubs en ontspanning Milieu nurture Volwassene met… • Persoonlijkheid • Besef van waarden en normen • Positief zelfwaarde gevoel • Rol opnemen in de maatschappij • Verantwoordelijkheidszin • In staat om juiste keuzes te maken • In staat tot verdere zelfontplooiing • … - Maatschappij

Decreet PGZ Diverse departementen (regionaal & federaal) ontwikkelen acties in diverse beleidsdomeinen: • Landbouw • Leefmilieu • Huisvesting • Ruimtelijke ordening • Mobiliteit • Onderwijs (school, PBD, …) CLB Gezondheidszorg • K&G , huisartsen, pediaters, …in 1 e, 2 e of 3 e lijn • Thuiszorg • GGZ • CAW • LOGO’s • …

Modellen & kaders l Inventgroep (2005): “Helpen bij opgroeien en opvoeden: eerder, sneller en beter” Ø Ø l Risicofactoren - Protectieve factoren Risicocumulatie Risicoprocessen (signalen van) Interventie (van preventie tot zorg en behandeling) Balansmodel van Bakker Ø Draagkracht en draaglast l Response to Intervention

Een werkkader voor getrapte zorg: ‘Response to intervention’ model l Individueel aanbod Supplementair aanbod ▲ stelt populatie voor (schoolgaande kinderen) l Getrapt zorgmodel: 3 niveaus van interventie/aanbod aan een populatie l Het effect = respons op de interventie wordt gemeten Basis aanbod à differentiëren van het aanbod à flexiebel inzetten van mensen en middelen

Strategisch doel van JGZ Gezondheid, groei & ontwikkeling van kinderen en jongeren… … beschermen, bewaken, bevorderen op lichamelijk, cognitief en sociaal-emotioneel vlak …met als doel kinderen en jongeren te laten opgroeien tot volwassenen die betekenis geven aan het leven en hun rol kunnen opnemen in de maatschappij. Hierbij gaat er niet alleen aandacht naar het individuele kind maar ook naar de relatie tussen het kind en de omgeving (o. a. gezin en kinderopvang).

Operationele doelen van JGZ: 1 l Tijdig onderkennen van gezondheids- en ontwikkelingsproblemen bij kinderen Ø Lichamelijke ontwikkeling Ø Cognitieve ontwikkeling Ø Sociaal-emotionele ontwikkeling niet te vroeg/niet te laat… cave onnodig label l onderkennen ≠ diagnose l

Operationele doelen van de JGZ: 2 l Zicht krijgen op de nood aan zorg aan de hand van remmende en bevorderende factoren voor de gezondheid, groei en ontwikkeling, draaglast en draagkracht. l Deze beïnvloedende factoren situeren zich bij het individu, de ouders, het gezin en sociale en maatschappelijke context (nurture).

Operationele doelen van de JGZ: 3 l Zorg dragen voor de functionele integratie van kinderen en jongeren met ontwikkelings- en gezondheidsproblemen door middel van beschermende en bevorderende maatregelen

Operationele doelen van de JGZ: 4 & 5 l Voorkomen van infectieziekten d. m. v. vaccinaties l Voorkomen van het verspreiden van infectieziekten d. m. v. hygiënische maatregelen

Operationele doelen van JGZ: 6 l Bevordering van de gezondheid, groei en ontwikkeling, d. m. v. initiatieven/interventies gericht op populaties, subgroepen en individuen.

OPMAAK VAN EEN CLB-DOSSIER INFORMATIE EN ADVIES AAN SCHOOL & OUDERS MULTIDISCIPLINAIRE AFWEGING VAN RISICOFACTOREN, BESCHERMENDE FACTOREN, SIGNALEN VAN RISICOPROCESSEN, GEKADERD IN RISICO(LEEFTIJD)PERIODE - DOOR CLB-TEAM GESTRUCTUREERD OVERLEG OP SCHOOL: ·MDO ·Klassenraad ·Zorgoverleg Melding van signalen van risicoproces (kleuter- & leerlingvolgsystemen, kinddossier) door school, ouders, leerling PROFESSIONELE VERFIJNING VAN HET SIGNAAL: Start van een (diagnostisch) traject (onderzoek, gesprekken, observatie volgens HGW) In overleg met ouders, leerling, school VERWIJZING DOSSIEROVERDRACHT Registratie Risicofactoren & Beschermende factoren Signalen van Risicoprocessen Gevoerd beleid binnen K&G SYSTEMATISCHE CONTACTEN: update dossier · Bevraging van ouders ·Screening (visus, gehoor, mond, cryptorchidie, scoliose, hart) ·Monitoring (groei) ·Surveillance (taal&spraak, neuromotoriek, cognitie, psy-soc) EVALUATIE EN BIJSTURING VAN DE INTERVENTIE BASISZORG KIND & GEZIN / BEHANDELENDE ARTS Een werkmodel voor CLB

Aanbevelingen Programma PGZ 3 -18 l Basisaanbod § = noodzakelijk minimum voor alle kinderen/jongeren § Selectie van gezondheidsthema’s voor zorg en preventie § Methodiek: § systematische contacten voor screening, monitoring en surveillance § aansturen van triage voor supplementair/individueel aanbod § gezondheidsbevordering l Supplementair en individueel aanbod § Literatuurstudie geeft info over wie hiervoor in aanmerking komt m. b. t. verschillende gezondheidsthema’s § Verder te concretiseren in het kader van protocollering § Methode: contacten op maat en volgens noodzaak

Tijdig onderkennen: basisaanbod l Schoolondersteuning door aansturen van gerichte triage (leerkrachten alert maken voor signalen van verstoorde ontwikkeling) Ø Taal & spraak, motoriek & coördinatie, geestelijke gezondheid, cognitieve ontwikkeling l Systematische contacten voor tijdige detectie van Ø Amblyopie, verstoord dieptezicht en verstoorde kleurzin, problematische mondgezondheid, verstoord groeipatroon, cryptorchidie, scoliose, hartafwijking, ontwikkelingsproblemen, geestelijke gezondheid Ø Screening, monitoring, surveillance l Zelfstandige inzet VPLK Ø Voor standaardgerelateerde thema’s l Verminderde inzet van de arts Ø 1 e contact kleuter, 1 contact LS, 1 contact SO

Tijdig onderkennen: supplementair aanbod l Systematische contacten volgens risico Ø Problematische mondgezondheid Ø Gezichtsscherpte in type 1 & 2 l Contacten volgens noodzaak (‘selectieve’) Ø Ø Controle onbetrouwbaar testresultaat Bijzonder risico (oa. op gehoorstoornis) Verontrustend groeipatroon Signalen van verstoorde ontwikkeling motoriek, taal&spraak, geestelijke gezondheid Teamoverleg l Contacten met het netwerk l VPLK voor systematische contacten l Verhoogde inzet van arts l Ø Verdieping, integratie, interpretatie, teamoverleg, netwerk

Tijdig onderkennen: individueel aanbod Bij expliciete vraag van leerling/ouders l Volgens bijzonder risico l Ø Illegalen, asielzoekers l Beleid in functie van het gezondheidsprobleem l Inzet van arts Ø Verdieping, integratie, interpretatie, teamoverleg, netwerk, draaischijf, coördinatie

Inschatten van nood aan zorg: basisaanbod l Start van schoolloopbaan/ Aanleggen van een dossier t. g. v. 1 e CLB-contact Ø Gestructureerde infoverzameling m. b. t. gezondheid, groei & ontwikkeling via ouders Ø Perceptie van het kind (taal & spraak, geestelijke gezondheid, motoriek) Ø Risicoconstellatie, risicoprocessen, beschermende factoren l T. g. v. de systematische contacten: Ø Bijsturen van risicoconstellatie l T. g. v. overleg school l Teamwerk – arts coördinerend – integratie/interpretatie/weging van gegevens

Inschatten van nood aan zorg: supplementair & individueel aanbod l Volgens individuele nood (een gekend probleem) Ø Functionele integratie Ø Overleg met netwerk Ø Teamwerking l N. a. v. van signaal van risicoproces Ø Ø Ø Start van een diagnostisch traject (HGW) Monitoring & surveillance op maat van subgroep Overleg met netwerk Teamwerking Functionele integratie

Functionele integratie van leerlingen met een chronische aandoening l Coördinerende taken t. a. v. individuele leerling Ø Overleg met leerling & ouders: detectie van onderwijsleer- en participatiebehoeften Ø CLB-teamoverleg Ø Overleg met zorgteam Ø Draaischijf & netwerk l Coördinerende taken t. a. v. school Ø Informeren van leerkrachten & zorgteam Ø Informeren van klasgroep Ø Beantwoorden van vragen l Schoolondersteuning: Ø Visie-ontwikkeling op kinderen met chronische aandoening (CZK) Ø Ontwikkeling van een zorgbeleid op school t. a. v. CZK

Voorkomen van infectieziekten: vaccinaties l Exclusief aanbod Ø Anderstalige nieuwkomers (inhaalschema) l Systematisch aanbod van inhaalvaccinaties Ø Voor leerlingen met leemtes in vaccinatieschema Gezondheidsbeleid – ondersteunend t. a. v. de opdracht l Systematisch aanbod van vaccinaties l Ø Ø DTPa-IPV 1 e leerjaar MBR 5 e leerjaar HBV en HPV 1 e SO d. TPa 3 e SO

Gezondheidsbevordering l Individuele gezondheidsbevordering Ø Gepersonaliseerd, volgens noodzaak (oa. t. g. v. systematisch contact l Gezondheidsbevordering op maat van subgroepen Ø Omgevingsanalyse, lokale noden, subgroepen l School ondersteunen bij uitwerken van een gezondheidsbeleid Ø Thema’s van gezondheidsdoelstellingen Ø Algemeen maatschappelijk belang (Seksuele & relationele) Ø Visie-ontwikkeling op ziekte en functioneren op school

Gezondheidsbevordering: Matrix -Vigez Leerling Educatie Structurele maatregelen Afsprakenreglement Zorg & begeleiding herkennen signalen Klas School Omgeving

Aanbevelingen Programma PGZ 3 -18 l Taakverdeling en competentieprofiel Ø Verpleegkundige § § Zelfstandiger werken Taken volgens protocol in consulten Triage en delegeren naar arts & team Opleidingsvereisten aanpassen (modulair? /in CLB? ) Ø CLB-arts minder in basisaanbod, meer in supplementair aanbod en op competentieniveau § Opleidingsvereisten hieraan te passen, binnen of buiten Manama JGZ § Informeren & adviseren, ontwikkelingsprofiel, diagnostiek, netwerk & draaischijf, teamwerking, coördinatie bij CZK

VOORSTEL PREVENTIEVE ONDERZOEKEN, ALS ONDERDEEL VAN EEN GROTER GEHEEL, …. IS GÉÉN DOEL OP ZICH

Basis onderwijs

Secundair onderwijs

Aanbevelingen Programma PGZ 3 -18 l Basisaanbod van systematische contacten Ø 7 contacten (5 in basisschool, 2 in secundaire school) § 4 door de verpleegkundige alleen § 1 door CLB-team § 1 arts en verpleegkundige samen § 1 door arts alleen Ø Shift naar basisonderwijs