Onderzoek en beleidspraktijk Naam Functie Cornelis Krul Projectleider

Onderzoek en beleidspraktijk Naam Functie : Cornelis Krul : Projectleider Datum Januari 2015

Hoe? wordt wetenschappelijke kennis en onderzoek in een project gebruikt? Wat? er verloren gaat en wat erbij komt Wie? en welke belangen spelen een rol?

Doelstelling project Om de ouders te betrekken bij een gezonde leefstijl van kinderen is in 2010 het project Lekker Fit! Gezinsaanpak gestart. Dit project wil door middel van een Social Marketing onderzoek een (preventieve) interventiemix ontwikkelen om ouders van kinderen op Lekker Fit! scholen meer te betrekken bij de leefstijl van hun kinderen (met name op het gebied van overgewicht). • Het doel is om op twee pilotscholen het gedrag van ouders dat betrekking heeft op de leefstijl van kinderen (positief) te beïnvloeden zodat er op termijn (2014) in combinatie met het Lekker Fit programma het overgewicht bij de kinderen stabiliseert.

Onderzoek Ontwikkelen interventies Follow up O. m. Bureau en trendonderzoek Uitvoer Interview experts Interventies Evaluatie & Vastlegging Focusgroepen Nulmeting Aug 2010 Jan 2011 Mei 2011 Effectmeting Juni 2012 Maart 2013

Interventie + controle scholen/wijken Vierambachtschool + Nieuwe Westen (interventieschool) RK Regenboog + Beverwaard (controleschool) Catamaran + Lombardijen (controleschool) 5 Mr. Van Eijck + Hordijkerveld (interventieschool)

Bureau- + trendonderzoek Bureau-onderzoek o. m. In welke (grote) groepen in Rotterdam het grootse risico? Kinderen in gezinnen met een Turkse en Marokkaanse culturele achtergrond. Dragen 60% bij aan overgewicht van kinderen in Rotterdam. Ook bij laag opgeleide autochtonen risico. Welke (kind) gedragingen het meeste risico (in gezinscontext)? O. m. snoepen (calorierijke tussendoortjes) en zoete drankjes Welke interventies zijn er al, met name op het gebied van gezinsdynamiek? Weinig en redelijk onduidelijk wat precies werkt. Welk gedragsmodel is toepasbaar. En. RG (Environmental Research framework for weight Gain prevention) Trends (lage inkomens + Turkse en Marokkaanse doelgroep) o. m. Opvallend: onder alle groepen lokale Rotterdamse media populair, relatief weinig gebruik internet (wel groeiend). Turks/Marok. vertrouwen in professionals, laag opgeleide autochtoon: wantrouwen. Turks/Marok: (school)prestatie kind zeer belangrijk.

Keuze doelgroepen In Rotterdam het grootse risico (+ grootste groepen)? Kinderen in gezinnen met een Turkse en Marokkaanse culturele achtergrond. Dragen 60% bij aan overgewicht van kinderen in Rotterdam. Ook bij laag opgeleide autochtonen risico. Maar: bij autochtone groep veel weerstand tegen bemoeienis van overheid met leefstijl en de Turkse en Marokkaanse groep dragen het meest bij aan overgewicht. Voorbeeld uit de Utrechtse praktijk: fruitbeleid goed ontvangen door allochtone ouders. Veel weerstand bij autochtone ouders. Gekozen voor een andere aanpak. Social Marketing = maken keuzes Maar: de Gezinsaanpak is beschikbaar voor alle ouders van kinderen op Lekker Fit! Scholen

Te beïnvloeden gedrag bepaalt Gedrag kinderen: Drinken van met suiker gezoete dranken Doelgedrag: het drinken van suikervrije alternatieven voor zoete drankjes en het volhouden van dit gedrag Gedrag ouders: Aanbieden/ meegeven met suiker gezoete dranken Doelgedrag: het aanbieden van suikervrije alternatieven voor zoete drankjes en het volhouden van dit gedrag Stimuleren water drinken: 1. Positieve boodschap, niet verbieden. 2. Geen verwarring over bijv. thee met suiker, zoete yoghurtdrankjes, kunstmatige zoetmiddellen 3. Gezondste dorstlesser

Onderzoek • Vragenlijsten afgenomen bij ouders en kinderen (nulmeting). Nadruk op water drinken en tussendoortjes • Respons ouders 58% (hoger dan gemiddeld bij deze scholen) • In mei/juni 2012 effectmeting

Raamwerk Preventie Overgewicht (En. RG framework) Environmental Research framework for weight Gain prevention)(Kremers, de Bruijn et al. 2006)

Model kind

Model ouders

Interventiemix

In de tussentijd….

Dillema (oktober 2011) • Watercampagne op stoom en succesvol • Nu eigenlijk beginnen met voorbereidden tussendoortjescampagne. • Maar gaat ten koste van momentum watercampagne (verdeling budget en inspanning) • En: twee boodschappen brengt verwarring bij doelgroep. • Advies marketeers: houd boodschap eenvoudig en eenduidig en verwacht maar een kleine verandering op één gedrag bij een kleine groep mensen. Dit leert de praktijk. • Is alleen ‘water’ genoeg voor effect op BMI? Onderzoek Catan: 1 glas minder zoete drank per dag heeft effect • Besluit: vol inzetten op water tot de effectmeting in juni. • Eventuele doorstart project met tussendoortjescampagne

Nieuwe insights • Uit de workshops horen we terug dat moeders water associëren met armoede. ‘Ik woon toch niet uit Afrika? ’, ‘Als ik mijn kind water mee geef, denkt de leraar dan niet dat ik arm ben? ’ • Maar ook: met water douche ik/ spoel ik de wc mee door, dat ga ik toch niet drinken? • Verbeteren waardering voor water

Partner evaluatie De reacties waren grotendeels positief. Vooral de eenvoud van de boodschap werd gewaardeerd, de kwaliteit van de producten en de resultaten van het social marketing onderzoek. Sommige organisaties pasten zelfs hun beleid aan naar aanleiding van de inzichten uit het onderzoek. Maar uiteindelijk belangrijker, een nog groter aantal partijen heeft de water boodschap overgenomen en draag die actief uit! Het onderzoek is verricht onder partners die in het project hebben meegewerkt zoals deelgemeenten, scholen, welzijnsorganisaties, woningbouw-coörperaties, ‘zelf’ organisaties etc. Het onderzoek was anoniem en is uitgevoerd door een onafhankelijke onderzoeker.

Effectmeting mei/juni 2012 • Vragenlijst ouders, kinderen en observaties • Voldoende respons voor valide uitspraken • Eerste ‘harde’ resultaten winter 2013

Resultaten (maart 2013) Twee significante verschillen gevonden Kinderen op de twee interventiescholen drinken 100 ml minder zoete drankjes per dag. Dit kan je vergelijken met zo’n 250 pakjes minder per dag voor de grofweg 500 kinderen.

Publicatie (2014)

Resultaten: Updates Update 1: Meting november 2013 Kinderen op de twee interventiescholen drinken nog steeds 100 ml minder zoete drankjes per dag. Stabilisering gedrag Update 2: IJsselmonde Zuid (o. m. Mr van Eijckschool) schooljaar 2013/2014 ten opzichte van 2011/2012 daling van het overgewicht van minimaal 1, 8% 11, 6% Update 3: Uit de Gezondheidsmonitor Rotterdam-Rijnmond blijkt dat in de hele regio 60% van de kinderen tussen de 1 en 11 minstens 1 x per dag water drinkt. In Rotterdam is dit 70%. Meestal scoort Rotterdam op gezond gedrag lager dan de regio

Publiciteit

Contactgegevens project Lekker Fit! Gezinsaanpak: Lyne Blanchette (interventieontwikkelaar): 010 -4339483 lmg. blanchette@rotterdam. nl Vivian van der Gaar (promovendus/onderzoeker): 0107043422 v. vandegaar@erasmusmc. nl Cornelis Krul (projectleider): 06 -20038550, c. krul@rotterdam. nl Weblog over het project: http: //www. rotterdamlekkerfit. nl/rotterdam-lekker-fit-nieuwsprofessionals Website: www. rotterdamlekkerfit. nl Meer informatie over Social Marketing: http: //thensmc. com/ Social Marketing binnen het concern Rotterdam: http: //sjaan. rotterdam. nl/socialmarketing