OMGAAN MET GELD Willem Landman Docent Behavioral Finance

OMGAAN MET GELD Willem Landman Docent Behavioral Finance – gedragseconomie Omgaan met geld Coördinator Minoren www. minorbeleggen. nl 1

OPZET 1. Gedragsstudies in het algemeen. Welke studies verschaffen inzicht in het gedrag van de mens en welke verklaring geven zij voor dit gedrag. 2. De veranderende samenleving: van toegenomen welvaartstaat tot schuldenberg. Hoe is de Nederlander van een spaarzame burger veranderd in een geldlenende consument. 3. Consumentgedrag. Welke verklaring geeft de wetenschap der marketing voor het gedrag van de consument 4. Financieel gedrag : behavioral finance Hoe proberen gedragseconomen het financiële gedrag van consumenten te verklaren ? 5. De Nederlander en geld Hoe ziet de huidige situatie van de Nederlander eruit als het gaat om financiële zaken ? 6. Leren omgaan met geld Welke instellingen of filosofieën zijn er om de consument beter om te laten gaan met geld: * Weet wat je besteed * NIBUD * Cent. IQ * Seven stages of Money Maturity * Gek met geld 7. Samenvatting De student dient na ieder bijeenkomst informatie te zoeken over het behandelde onderwerp en dit de daarop volgende bijeenkomst toelichten. Deze informatie vormt het portfolio dat op het tentamen meegenomen kan worden en waarover tijdens de zitting een essay geschreven dient te worden aan de hand van enkele gestelde vragen. 2

VAN BREED NAAR SMAL 3

RATIONEEL HANDELENDE MENS ? 4

BREIN BEPAALT ZELFSTANDIG WAT WE DOEN “You have to take away some brain areas to make people more rational. The medial pre-frontal cortex”. Koenigs et al, Nature 2007 5

ECONOMEN “it is only in economics that the individual is modelled as a coherent set of preferences and certain cognitive facilities’ Thomas Schelling 1984 6

WIJ ZIJN ONS BREIN… 7

HTTP: //WWW. YOUTUBE. COM/WATCH? V=FCU RS 3 THHWO 8

MAAK EEN KEUZE. . A B C D E 9

MET DE PRIJS EN HET MERK ERBIJ ? € 110, - € 90, - € 135, - € 280, - € 45, - 10

KOPIËREN ELKAAR Als iemand anders het doe ik het ook… 11

SUBLIMINAL STIMULI http: //www. businessinsider. com/subliminalads-2011 -5#want-to-see-more-unusualadvertisements-16 12

ANGST OM BUITEN DE BOOT TE VALLEN 13

NIET RATIONEEL DUS ! Geld besteden is emotie. - Mensen weten niet waarom ze doen wat ze doen. - Bewustwording heeft niet veel zin. - Onze belangrijkste drijfveer is begeerte voor de korte termijn. “A reward in the future is given less value than a reward right now. The brain reward system is much less sensitive for delayed reward. ” 14

GEDRAG Definitie van gedrag: - gedrag verwijst naar de acties of de reacties van een organisme (mens of dier) met betrekking tot de omgeving. - gedrag kan bewust of onbewust, openlijk of heimelijk, en vrijwillig of onvrijwillig zijn. - gedrag wordt bepaald door het endocriene systeem (hormonen) en het zenuwstelsel. 15

GEBRUIKEN OM GEDRAG TE STUREN De complexiteit van het gedrag van een organisme is verwant met de complexiteit van zijn zenuwstelsel. Over het algemeen hebben de organismen met complexe zenuwstelsels een grotere capaciteit om nieuwe reacties te leren en zo hun gedrag aan te passen op grond van stimuli http: //www. youtube. com/watch? v=Jfvy. Mi 2 Isl 4 Via zogenaamde “Nudges”is gedrag te veranderen. http: //www. youtube. com/watch? v=z-Cn. Ch. UDO 9 E 16

GEDRAGSWETENSCHAPPEN Het menselijk gedrag wordt bestudeerd in de gedragswetenschappen: psychologie, sociologie, en antroplogie. Het dierlijk gedrag wordt bestudeerd in de ethologie of gedragsbiologie. Eerste wetenschapper die vaststelde dat de mens afstamt van de apen en dat ons gedrag daarmee samenhangt: Darwin ! 17

PORTFOLIO OPDRACHT Zoek een aansprekend voorbeeld van een nudge ! 18

PSYCHOLOGIE SOCIOLOGIE ANTROPOLOGIE ECONOMIE 19