oliveira Olea europaea olivo olive tree olivier oliveira

oliveira (Olea europaea) olivo olive tree olivier oliveira

CLASE Anxiospermas ORDE Xencianales FAMILIA Oleáceas

Árbore de copa baixa, ampla e irregular que pode acadar 15 m de altura. É orixinaria do leste do Mediterráneo e vive en lugares secos. En Galiza ata hai uns anos tivo importancia o seu cultivo na cunca do Sil para elaborar aceite. Atópanse exemplares en moitos adros de igrexas e como especies ornamentais en xardíns e parques.

TALO: O toro dos exemplares vellos é torto e nudoso, curto e ancho na base. A tona é de cor gris prateada, con fisuras.

FOLLAS Persistentes, simples, opostas, lanceoladas, de cor verde-gris mate e co envés cuberto de finos peliños.

FLORES Unisexuais ou hermafroditas, moi pequenas, agrupadas en acios. O cálice está formado por catro sépalos e a corola por catro pétalos branco-amarelos.

FROITOS (olivas) Drupas de forma oval de ata 3 cm de lonxitude de cor negravioleta cando están maduras.

CICLO ANUAL-OLIVEIRA Folla Flor Froito xaneiro febreiro marzo abril maio xuño xullo agosto setembr o outubro novemb ro decemb ro

Oliveiras do Pazo de Santa Cruz de Ribadulla. Ortigueira (Vedra-A Coruña). Varias fileiras rodeando os prados onde se poden atopar arredor de 500 exemplares plantados desde comezos do século XVI. Os máis grandes miden 13 m de altura e case 4 m de perímetro. Incluídas no Catálogo de Árbores Senlleiras da Xunta de Galiza.

Cimeterio de Adina. Iria Flavia (Padrón). As máis vellas teñen máis de 200 anos. A máis grande mide 10 m de altura e 3, 18 m de perímetro.

San Ourente de Entíns (Outes) No cimeterio. -Dous brazos de 2, 80 e 1, 70 m de perímetro.

Igrexa de Lardeiros (O Pino) -2, 73 m de perímetro.

Vila (Ponteledesma, Boqueixón)

Oliveira do Paseo de Alfonso XII. Vigo. Mide 12 m. Plantado arredor de 1815, a partir dunha ponla doutro moi antigo, do século XV, que estaba na Colexiata de Santa María, que, segundo contan, “debaixo del podían traballar sete zapateiros” e que foi cortado en 1814. É o símbolo da cidade de Vigo. Incluída no Catálogo de Árbores Senlleiras da Xunta de Galiza.

Igrexa do Calvario (O Rosal) -Catro exemplares. A máis grande mide 3, 2 m de perímetro.

Igrexa de Barcela (Arbo) -2, 10 m de perímetro. Igrexa de Barcela (Arbo) -Tres oliveiras, a máis grande mide 2, 90 m de perímetro (5, 15 m na base)

Igrexa de Simes (Meaño) -A máis grande mide 2, 80 m de perímetro.

USOS: Cultívase polo froito e pola madeira, moi valorada para escultura e torno e como cumbustible. En medicina tradicional as follas usábanse como febrífugas e os froitos son aperitivos e tónicos. A oliveira é unha árbore de gran simboloxía. Por Pascua lévanse ramos de oliveiras a bendecir e gárdanse na casa todo o ano para que dean boa sorte. Tamén se usaban para espantar as meigas.

O cultivo das oliveiras tivo certa importancia nos séculos XVII e XVIII e na actualidade está case desaparecido. Consérvanse pequenas plantacións na cunca do Sil. A colleita das olivas faise de decembro a febreiro. Para extraerlle o aceite móense e logo prénsanse nun lagar. Durante o prensado bótaselle auga quente para que axude a escoar o aceite.

Na actualidade so se conserva un muíño de aceite en Bendilló (Quiroga), lugar no que tamén se fai, coíncidindo coa colleita das olivas, a festa do aceite.

TRADICIÓNS -Por Pascua lévanse ramos de oliveiras a bendecir e gárdanse na casa todo o ano para que dean boa sorte. -Os ramos de olivo tamén se usaban para espantar as meigas. CANTIGA Debaixo da oliveira non chove nin hai orballo, meniña, se has de ser miña non me deas máis traballo.

ESCOLMA LITERARIA Moito te queixen un tempo simeterio encantador, cos teus olivos escuros, máis vellos que os meus avós; . . . Rosalía de Castro. Cimeterio da Adina

MONTAXE: Adela Leiro FOTOS: Adela Leiro, Mon Daporta, Internet Xullo 2015