OKUL NCES ETMDE OCUK ARKILARI ocuk arklarnn zellikleri

OKUL ÖNCESİ EĞİTİMDE ÇOCUK ŞARKILARI Çocuk Şarkılarının Özellikleri Çocuk şarkılarında ezgiler genellikle 5 6 perde içinde kalan seslerden yapılmıştır. Bir sesten ötekine, genellikle ikili üçlü aralıklarla geçilmekte, dörtlü ve beşli atlayan aralıklar ender olarak kullanılmakta, altılı atlayan aralıklar ise hemen hiç kullanılmamaktadır. Bu tür parçalarda, müzik cümleleri genellikle kısa süreli bir motiften oluşmakta, birinci cümleden sonra gelen cümleler tartımsal yapı bakımından ya birinci cümlenin aynısı olmakta yada bu tartımsal yapı sonraki cümlelerde sözün gereklerine göre küçük değişiklikler yapılarak yinelenmektedir.

Çocuk şarkıları, genellikle yalın bir tartımsal ve ezgisel yapıya sahip görünmekte, çocuklar arasında kolaylıkla yaygınlaşmak tadır. Tekerlemelerin sözleri zamanla ve günün gereklerine göre çocuklar tarafından değiştirilmekte, eski sözler yerine kısmen yada tamamen yeni sözler konulmaktadır. Sözleri değiştirilen tekerleme ezgileri ya aynı kalmakta yada yeni sözlere göre değişikliğe uğratılmaktadır.

Çocuk şarkılarının (tekerleme) sözleri kimi kez anlamlı sözcüklerden, kimi kez yan anlamlı, kimi kez de anlamsız sözcüklerden oluşmaktadır. Tek tek anlamı olan sözcüklerin, anlamlı bir cümle oluş turmayacakbiçimde bir araya getirildiği de olmaktadır. Bunun sonucu olarak da, kimi çocuk şarkılarının sözleri yazınsal açıdan "gerçeküstü" (sürreel gerçekdışı ve simgesel) nitelikler göstermektedir. Çocuk şarkılarında sözlerin genel bir özelliği de (şarkının tartımsal ve ezgisel yapısında olduğu gibi) uyaklı olmalarıdır. Kısa cümleler çoğu kez birbirleriyle uyak oluşturacak biçimde yapılmaktadır. Uyaklar cümle sonunda, cümle ortasında ve cümle başında yer alabilmektedir.

Çocuk şarkılarından kimilerinde, sözleri oluşturan dizeler ve ezgiyi oluşturan müzik cümleleri "yineleme tekniği" ile yapılmışlardır. Bu tür parçalarda müzik ve söz cümlesi birim olarak alınır; sonraki cümleler, bu birim cümlenin ikinci yansı değiştirilerek yada bunun tersi bir uygulamayla, birinci cümlenin birinci yansı değiştirilerek yapılır. Tekerleme ve çocuk şarkıları, kuruluş bakımından genellikle bir yada iki müzik cümlesinden oluşmakta, parça bu cümlenin (yada cümlelerin) sözlere göre yapılan küçük değişikliklerle yinelenmesinden ku rulmaktadır. Söz müzik uyumu (prozodi) bakımından bu tür parçalarda kimi kez sözün tartımı egemen olmakta, ezginin tartımsal yapısı buna göre biçimlenmektedir.

Çocuk şarkısı sözleri, soru yanıt biçiminde de olmalıdır. Çocuk şarkısı sözleri, çocuğun öykünme güdüsünü karşılayacak nite lik taşımalı, çocuklar şarkı söylerken, hayvanlara taşıtlara dede nine gibi kişiliklere öykünme olanağı bulabilmelidirler. Çocuk şarkılarının sözleri, şarkı söylenirken "değiştirilebilir" olmalıdır. Kimi çocuk şarkılarının sözleri, çocuk adları taşımalı, bu adlar şarkı söyleyen çocukların adlarına göre değiştirmeğe elverişli bulunmalıdır.

Çocuğun Yaşına ve Gelişim Düzeyine Uygun Şarkıları Seçme 1. Öğretmen; kitap, dergi, derleme yoluyla bulabildiği kadar çok sayıda çocuk şarkısına sahip olmalıdır. Bunları iyi tanımalı, "özellikler ve öneriler" açısından özenle incelemelidir. Böylece, seçeceği parçaları, çok parça ara sından, bunları titizlikle inceleyerek seçmiş olacaktır. 2. Şarkılar, ünitelerle ve çocukların günlük yaşamıyla ilgili sözleri olan parçalar arasından seçilmelidir.

3. Sözleri değiştirilmeğe elverişli olan, bu yolla çocuklara yeni sözler bul ma ve onları buluşçuluğa, yaratıcılığa yöneltme olanağı veren şarkılara öncelik tanınmalıdır. 4. Şarkıların, çocuklar tarafından topluca söylenmeye elverişli olmaları nave ayrıca çocuklara solo yada koro solo değişerek söyleme olanağı vermesine, şarkı seçmede özen gösterilmelidir.

5. eğitimi pekiştireceğinden, bu gibi yayın organlarından yayınlanmakta olan ve okul öncesi çağındaki çocuklara uygun nitelikler taşıyan parçaların da seçilmesi yerinde olur. Bu gibi yayınlarda yer alan parçalar. Radyo ve TV'ndan kaydedilebilir. Bunlar, öğretmenin uygun bulduğu zamanlarda çocuklara dinletilip öğretilebilir. 6. Seçilecek şarkıların, şarkıyı söyleyecek çocukların "ortak ses alanı « içinde olmasına yada ses sınırı açısından "ortak ses alanına aktarılabilir « nitelik taşımasına özen gösterilmelidir.

7. Seçilecek şarkı, söz ve ezgi bakımından kolay bellenir ve sevimli olma lı; ayrıca sözleri de çocuklar için ilgi çekici nitelik taşımalıdır. 8. "Seçme"de önemli bir konu da, şarkıyı söyleyecek çocukların yaşları, yetenekleri ve müzik eğitimi düzeylerinin göz önünde tutulmasıdır. Çocuk larınbu özelliklerine göre, örneğin altı ay sonra öğretilmesi gereken bir şarkı, altı ay önce öğretilmemeli; bunun gibi, beş altı yaşındaki çocuklara öğretilebilecek nitelik taşıyan şarkı da, üç dört yaşındaki çocuklara öğretilmemelidir.

Müzik Eğitimi İçin Yapılacak Etkinlikler 1. Şarkı söyletmek 2. Tartım, kulak ve ses eğitimi yapmak 3. Müzik dinletmek

Şarkı Söyletmek Çocuklar şarkı söylemeyi de oyun oynamayı sevdikleri gibi çok severler. Günlük yaşamlarının geniş bir süresini oyun ve müzikle doldururlar. Ço cuk, bir yandan radyodan, TV'ndan, büyüklerinden, arkadaşlarından öğ rendiği şarkıları söyler, ezgileri yineler; bir yandan da bu parçalara yeni sözler, tartımlar ve ezgiler katar. Genellikle, küçük yaşlarda, şarkılaro doğ ru tartım ve temiz seslerle söyleyemez. Bu onun müziğe yeteneksizliğini de ğil, henüz yeterince ses sınırının genişlememiş, tartım duygusunun geliş memiş olduğunu gösterir.

› Bu nedenle, 3 6 yaş çocuklarının müzik eğitimine, onların ilgi duyduk larışarkıları söyletme yoluyla başlamalı; fakat, şarkı öğretimi için, ses sınırının darlığı ve tartım duygusunun gelişmemişliği gözonünde tutularak, onların bu özelliklerine uygun şarkılar seçilmelidir. › Bu tür şarkılar ise, yukarıda özellikleri açıklanmış olan anonim tekerlemeler ve bu yaş ço cuklarıiçin özel olarak bestelenmiş çocuk şarkıları ile bunlara benzer halk türküleri olabilir.

Tartım, Kulak ve Ses Eğitimi Yapmak Çocuk ilk yaşlardan başlayarak, şarkı söyleme aşamasına geçmeden önce el ve ayaklarıyla tartımsal devinimler yapar. Bir müzik çalınırken, kıv rak bir şarkı söylenirken ezgileri yineleyemez ama elleriyle, ayaklarıyla, be deniyle müziğe uyarak tempo tutmaya, dans etmeğe çalışır. Bu ve benzeri gözlemler de göstermektedir ki, çocukta tartım duygusu, şarkı söyleme ey leminden önce belirmektedir. Bu nedenle, anaokulu çocuğuna müzik eği timi uygulanırken, tartım duygusunun geliştirilmesine öncelik verilmelidir.

Çocuğun, bir şarkıyı öğrenip söyleyebilmesi için, tartım duygusunun gelişmesine gereksinme olduğu gibi, seslerin incelik kalınlıklarını duyma sına, doğru olarak algılamasına da gerek vardır. Bu bakımdan, tartım duy gusunun geliştirilmesine olduğu gibi kulak eğitimine de önem verilmesi gereklidir. Bir şarkıyı, tartım ve sesleriyle doğru olarak kavrayabilen çocuğun, o şarkıyı doğru ve güzel olarak söyleyebilmesi, çocuğun (farkında olarak olmayarak da olsa) sesini kullanabilmesine bağlıdır. Bunun için çocuğa (didaktik bir tutum takınmadan) sesini nasıl kullanacağı ve nasıl şarkı söyleyeceği de kavratılmağa çalışılmalıdır. Bu ise, çocuğa verilecek ses eğitimi ile sağlanabilir. Gerek tartım eğitimi, gerek kulak eğitimi ve gerekse ses eğitimi, hem birbirinden kopuk, hem de şarkı öğretiminden kopuk yapılmamalıdır. Bunla rıntümü, içice ve birbiriyle bağlantılı olarak uygulanmalıdır.

Müzik Dinletmek Her çocuğun müzikle ilk ilişkisi müzik dinleme yoluyla olur. Annesinin söylediği ninniler, şarkılar, türküler ile televizyondan yada gün boyu açık duran radyodan ister istemez kulağına gelen müzikler onun için ilk müzik dinletileri sayılabilir. Aylar ilerledikçe müzik çocuğun daha çok ilgisini çek meğe başlar. Hele evde müzikle ilgili kimseler varsa, onların müziğe gös terdiği ilgi, çocuğun ilgisinin de çoğalmasına neden olur.

› Çocuğun yaşadığı günler çoğaldıkça, bu süre içinde (ninni, şarkı, türkü, tanıtım reklâm müziği, hafif müzik parçalan gibi) müzikler yinelenecek, çocuk bunlardan kimilerini daha çok sevecek ve gitgide tartımını, ezgisini, sözlerini öğrenmeğe başlayacak ve yinelemeye söylemeye çalışacaktır. › Bu nun sonucu olarak da müzik dinlemek yaşamının ayrılmaz bir parçası ola caktır. › Bu yolla çocuğun müzik beğenisi, yakın çevresindekilerin müzik be ğenileri ile aynı çizgide olacak ve onlarla sınırlanacaktır.

Çocuğun kişiliğinin oluşumunda çok önemli bir görev ve sorumluluk yüklenmiş olan anaokulu, kendi çevresinin olumlu olumsuz etkileriyle bi çimlenmekte olan bu "küçük dünya'ları ele alacak, kişiliğini oluşturan öteki etkenlerin yanı sıra, müzik beğenisinin gelişmesine İlişkin etkenleri de olumlu yönde değerlendirecektir. Bunu yaparken, kuşkusuz ki, çocuğun müzik dinleme alışkanlığından yola çıkmak gerekecektir. Bu yolda ise, kimi kez olumsuz alışkanlıklarla karşılacak ve bunlar etkisiz kılınmaya çalışılacaktır; kimi kez, olumlu alışkanlıklarla karşılacak ve bunlar desteklenecek, beslenecektir; kimi kez de, yeni olumlu alışkanlıklar kazandırılmaya çalışılacaktır.

› Ve bu yoldan (çocuğun müzik eğitimi yoluyla) müzik beğenisinin geliştirilmesi ve ona tümüyle olumlu bir kişilik kazandırılması sağlanmaya çalışılacaktır. › Anaokulu öğretmeni, öteki konularda vereceği eğitimin yanı sıra, müzik eğitimi alanında da bu sorumluluğunun bilincinde olma ve buna göre davranma durumundadır. › Çocuğa uygulanacak müzik dinletme eğitimi, bu açıdan ele alınmalı, kişilik oluşumu eğitiminin bir parçası olarak düşünülmelidir.