OKUL AI OCUKLARDA BESLENME YALOVA L SALIK MDRL

OKUL ÇAĞI ÇOCUKLARDA BESLENME YALOVA İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ DİYETİSYEN MERVE YÜCEL

BESLENME �Beslenme, insanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması ve yaşam kalitesini artırması için gerekli olan besinleri vücuduna alıp kullanmasıdır.

YETERLİ VE DENGELİ BESLENME �Vücudun büyümesi ve gelişmesi, dokuların yenilenmesi ve çalışması için gerekli olan enerji ve besin öğelerinin her birinin yeterli ve dengeli miktarlarda alınmasıdır.

OKUL ÇAĞI NEDEN ÖNEMLİ? v Fiziksel büyüme ve gelişmelerindeki hızlı artış nedeniyle besin öğelerine gereksinimleri fazladır. v Bu dönemde kemik kitlesinde artış fazladır. Yaşam şeklinde ve besin alımında değişiklikler olur. v Yaşam boyu sürecek davranışlar kazanılır. v Beslenmeye bağlı bazı kronik hastalıkların temeli bu dönemlerde atılmaktadır. v Hastalıkların önlenmesi için yeterli ve dengeli beslenme gereklidir.

Kemik kütlesi artışı - yaş grafiği • 18 -30 yaş arası azalarak devam eder. • >30 yaşından artış olmaz yavaş azalmaya başlar ve kayıp hızlanır.

ÖZELLİKLE… • Kemiklerin gelişimi için kalsiyum protein, vitamin ve diğer minerallere gereksinme artar. • Hızlı büyüme ve fiziksel hareketlerin artması enerji gereksinmesini arttırır. • Büyümeye paralel olarak kan hacminin artması demir ve diğer kan yapıcı besin öğelerine gereksinmeyi arttırır.

• Çocuklarda beslenme, çocuğun yaşına, cinsiyetine, vücut ağırlığına, fiziksel aktivitesine göre düzenlenmelidir. • Okul öncesi dönemde çocuğun beslenme alışkanlıklarını aile düzenlerken, ilkokul çağında ise daha çok arkadaşlar, reklamlar ve öğretmenler etkilemektedir. • Gelişimi ve harcadığı enerjiyi karşılayabilmesi için, çocuk yeteri kadar beslenemiyorsa yanlış besinlere yönelmesi kaçınılmazdır.

Belki de en kolay yöntem; • Çocuğumuzun evde geçirdiği zamanlarda yemek tüketimini içerik yönünden zengin ve kalorisini dengeli tutmak • Okulda olduğu dönemde okulun sağladığı yiyecekler güven teşkil etmiyorsa muhakkak yanına kendi hazırladığımız beslenme çantasını vermektir. • Belki de sınırlı harçlık vermek ve verilen harçlığın çocuğa çok da belli etmeden nerelerde harcandığını takip etmektir.

• Özellikle de, annenin çalıştığı durumlarda, • Çocuklar okul çıkışı çevrede bulunan satıcılardan ; simit, sandviç, pamuk helva, tatlı, patlamış mısır gibi yiyecekler alarak veya evde kendine gelişigüzel yiyecek hazırlama sonucu yanlış beslenme alışkanlıkları edinmektedir. • Oysaki çocuk eve gittiğinde yalnız da olsa kendisine daha önceden hazırlanan yemekleri yemesinin çok daha doğru olduğu kuralına uymasının şart olduğunu bilse, yanlış yiyeceklere yönelmeyecektir.

Buna bağlı olarak çocuklarda; Vitamin yetersizliği Gelişim geriliği ve kısa boyluluk Öğrenmede güçlük Diş çürükleri Bağırsak parazitleri Şişmanlık Dikkat süresinin azalması ve algılama sorunu Demir yetersizliğine bağlı kansızlık İştahsızlık ve zayıflık Okulda devamsızlık

OBEZİTENİN NEDEN OLDUĞU SAĞLIK SORUNLARI Tip 2 diyabet Kolesterol Hipertansiyon Kalp hastalığı Kanser, safra kesesi, karaciğer yağlanması, felç , uyku apnesi , Yeme bozuklukları psikolojik bozukluklar gibi daha birçok hastalığa sebep olmaktadır. Romatizmal hast. -gut Mide hastalıkları

Çocukluk Çağı Obezitesinde Ülkemiz • COSI-TUR 2013(Fazla kilolu %14, 2 -Şişman %8, 3) • COSI-TUR 2016(Fazla kilolu %14, 6 -Şişman %9, 9) • Ailelerin %6, 4’ü çocuğunun fazla kilolu % 0, 6’sı şişman olduğunu düşünmektedir. • Çikolata ve şekerli bar tüketimi ; Haftada 1 -3 gün çocukların %36, 3 Haftada 4 -6 gün çocukların %20’si Haftanın her günü çocukların %12, 5’u

BESİN GRUPLARINA GÖRE GÜNLÜK YENİLMESİ GEREKEN YİYECEKLER 3 ANA VE 2 ARA ÖĞÜN ŞEKLİNDE TÜKETMELİDİRLER.

1. Grup Süt Grubu Süt, yoğurt, peynir, ayran, sütlü tatlılar gibi süt ürünleri • Çocukların 3, yetişkinlerin 2 porsiyon süt grubu tüketmeleri gerekir. 1 Porsiyon ne kadar? • 1 su bardağı kadar süt (200 ml) veya yoğurt • 2 kibrit kutusu büyüklüğünde peynir Kemik, diş ve kaslarının güçlü olması için gerekli olan; protein, kalsiyum ve fosforu sağlar.

v. Süt ve süt ürünleri önerilen düzeyde tüketilmelidir üYetişkin bireyler günde 2 porsiyon tüketmelidir. • 1 su bardağı süt = 1 kase yoğurt = 2 dilim peynir 200 ml 200 gram 60 gram

2. Grup Et, yumurta ve kurubaklagil grubu: • Et, tavuk, balık, yumurta, kurubaklagiller Günde 3 -4 porsiyon bu gruptan tüketmek gerekir. Bir porsiyon et, tavuk, balık veya kurubaklagil; • 1 adet yumurta, • 30 g et, tavuk, balık (1 köfte kadar), • 4 -6 yemek kaşığı pişmiş kurubaklagile eşdeğerdir. Güçlü kaslar ve kan yapımı için gerekli olan; protein, demir, B vitaminleri ve bazı mineralleri içerir.

3. Grup Sebze ve meyveler Bu gruptan her gün en az 5 porsiyon alınmalıdır. Bir porsiyon meyve veya sebzeye; • 1 orta büyüklükte portakal, elma, armut, muz vb. meyveler • 3 -6 adet kayısı, erik gibi meyveler; • 10 -15 adet çilek, kiraz gibi meyveler • 1 orta boy havuç; • 1 küçük boy yeşil kabak eşdeğerdir • Bileşimlerinin önemli kısmı sudur. • C vitamini, B grubu vitaminleri, A vitamini öncüleri, posa, potasyum, kalsiyum, magnezyum ve E vitamininden zengindir.

4. Grup Ekmek ve Tahıl Grubu Ekmek ve makarna, bulgur, irmik gibi tahıl ürünleri • Bu gruptan okul çağı çocukları vücut ağırlıklarına göre 4 -6 porsiyon almalıdır. • • 1 porsiyon miktarları ; 1 ince dilim ekmek. Yarım hamburger ekmeği. 3 -4 kaşık pişmiş pirinç, makarna veya bulgur. Patates 1 küçük boy Patlamış mısır 1 su bardağı • Protein B grubu vitaminleri Demir Çinko Posa içerir. Leblebi 1 çay bardağı Simit (susamsız)1/4 adet • Aktiviteler için gerekli enerjiyi sağlar.

TABAK MODELİ

YETERLİ ve DENGELİ BESLENMEK BESİN ÇEŞİTLİLİĞİNİ ARTIRMAK İÇİN HER ÖĞÜNDE 4 BESİN GRUBUNDAN YENİLMELİDİR.

Kahvaltı önemli mi? Günün en önemli öğünü Okul başarısını ve mental iyilik durumunu arttırır. • • Kendini güçsüz, yorgun ve halsiz hisseder. Başı döner. Dikkat, çalışma, anımsama ve öğrenme yeteneği azalır. Okul başarısı düşer. Bellek üzerine etkili; 30 dk çalışma süresince • • • Dikkatlerini daha iyi topladıkları Daha iyi hatırladıkları Yanlış yapmadıkları görülmüş 2 saat sonra bile dikkatlerinin daha iyi oldukları görülmüştür.

• Kahvaltıda ne yemeli? • Ayaküstü veya yolda giderken değil, sofrada aile bireyleri ile birlikte yapılmalı Kahvaltıda peynir ve/veya yumurta olmalı Ekmeğe tereyağı/ margarin sürmek yetmez • Fazla enerji alır ve şişmanlar • Yağ yerine peynir tercih edilmelidir. • Peynirli, domatesli tost yapılabilir. İçecek: • Süt, ıhlamur, bitki çayları, taze sıkılmış meyve suyu • Kahvaltıda süt istemezse bir ara öğünde içmeli

Kahvaltıyı İhmal Etmeyelim! Çocukların kahvaltı yapmamasının başlıca nedenleri; • Çocuğun canının kahvaltı yapmayı istememesi ve • Özellikle kahvaltı etme alışkanlığı olmayan ailenin çocuğa da bu alışkanlığı kazandıramaması ya da • Çocuğun sabah erken kalkamaması yer almaktadır.

-Bir çocuk akşamları düzenli olarak uyku saatini netleştiremiyorsa, -Erken yatmayı alışkanlık haline getiremiyorsa, -Sabah uyanmakta güçlük çekecektir ve okula yetişebilmek için kahvaltıdan vazgeçecektir.

• Sağlıklı beslenme için üç öğünü düzenli tüketmek çok önemlidir. • Büyüme çağında ara öğünlerde de süt, ayran, meyve, taze sıkılmış meyve suyu, peynirli ekmek vb. besinlerin tüketilmesi uygundur. pasta bisküvi kurabiye çikolata kola cips Meyve Kuruyemiş Yoğurt-Ayran Süt Peynirli sandviç Taze sıkılmış meyve suyu ARA ÖĞÜNLERDE SAĞLIKLI BESİNLER TERCİH EDİLMELİ !!

OKULDA BESLENME • Ev yemekleri yerine kantin besinleriyle beslenmek yanlış • Ambalajlar cezbedici • Çocuk için gerekli vitamin ve mineralleri içermez (vitamin- mineral ¯, tuz-enerji ) • Gıda katkı maddeleri içerir

Okulda öğle yemeği verilmiyorsa; • Okula götürülecek beslenme çantası 4 besin grubunda bulunan besinlerden seçilerek hazırlanabilir. • Bu çantada sulu yemekleri taşımak zordur. • Dengeli bir şekilde hazırlanmış ekmek arası yiyeceklerle de sağlıklı beslenilebilir. BESLENME ÇANTASININ HER GÜN ÇOK İYİ TEMİZLENMESİ GEREKTİĞİNİ UNUTMUYORUZ !

• 1. grupta bulunan besinlerden seçerek ekmek arasına konulabilir • Bunun yanına alacağınız, 2. gruptaki iyi yıkanmış sebze veya meyveler vitamin ihtiyacımızı karşılayacaktır. • İçecek olarak okul kantininden alacağınız ayran veya süt iyi bir seçim olacaktır.

Hamburger, patates kızartması ve pizza Kola yerine Hazır meyve suları yerine peynirli-domatesli tost süt, ayran, taze sıkılmış meyve suyu meyvenin kendisi

SAĞLIKLI BESLENME ÇANTASI

FAST FOOD BESLENME • Enerji ↑ • Boş kalori kaynağı • Doymuş yağ ↑ • Kolesterol ↑ • Na (Tuz) ↑ • Kolay ulaşılabilir • Ucuz • Doyurucu • Lezzetli • Sosyal ortam oluşturma • Şeker ↑ • Vitamin & mineraller ↓ (Demir, kalsiyum, riboflavin, vitamin A, folik asit, vitamin C) • Lif ↓

Fast-food Tüketimi • İleriki yaşlarda obezite, kalp hastalıkları, diyabet, tansiyon gibi hastalıklara neden olur. • Posa içeriği düşük olduğu için kabızlığa neden olur ayrıca bağırsak kanseri riskini artırır. • Vitamin yetersizliği ile bağışıklığı düşürüp hastalıkları artırırken ayrıca cilt sağlığını bozar. • Aşırı çay, kahve ve kola gibi içecekler sinirlilik, uykusuzluk, huzursuzluk oluştururken diş sağlığını bozar. • Hijyenik koşullarda hazırlanmadığında enfeksiyon riskini artırır. • Tatlarından ve içeriklerindeki maddelerden dolayı bağımlılık yapar.

Yağ, şeker ve tuz içeriği yüksek besinler “kortiko limbik” sistemi güçlü bir şekilde uyararak, bu tür besinlerin yeniden arzulanmasını sağlamaktadırlar (Pekiştirme) Resmen yağ içiyoruz…. • Günde 35 gramlık bir paket yiyen kişi, yıl boyunca 5 litre yağ içmiş gibi oluyor

TRANS YAĞLAR § Gençlerin sıklıkla tükettiği fast-food, cips, bisküvi, kraker, çikolata gibi paketli ürünler doğal olmayan trans yağlar içerir. § Trans yağların en bilinen zararları kanser ve obezitedir. § Bunun yanında bağışıklığı düşürerek diyabete ve kalp hastalıklarına neden olur.

• Gıda Katkı Maddeleri Zararlı mıdır? • Katkı maddeleri kimyasal maddeler olduğu için belirli bir sınırın üstünde alınmaları sağlığa zararlıdır Gıda katkı maddeleri duyarlı kişilerde • alerjik reaksiyonlar, • deri döküntüleri ve • astıma neden olabilir.

FİZİKSEL AKTİVİTE ŞART! • Yürüme, koşma, yüzme, basketbol, voleybol bu dönemde yapılacak sporlara örnek olarak verilebilir. • Bu dönemde çocuğu spora yönlendiriken mutlaka fiziksel uygunluk testleri yapılmalı, uygun olan spor belirlenmeli ve çocuğun yapmak istediği spor göz önünde bulundurulmalıdır.

Fiziksel Aktivitenin Beyin Fonksiyonlarına Etkisi Fiziksel aktivite beyin fonksiyonlarını artırır. 20 öğrencinin beyinleri aynı teste giriyor. Sessizce oturduktan sonra 20 dakikalık bir yürüyüşten sonra

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER