OK PARTL HAYAT DENEMELER ok Partili Demokratik Hayat

ÇOK PARTİLİ HAYAT DENEMELERİ • Çok Partili Demokratik Hayat: • Demokrasilerin düzgün işleyebilmesi için birden fazla partiye gerek vardır. Siyasi partiler demokratik hayatın vazgeçilmez unsurlarıdır. • M. Kemal Türk Milleti için en uygun yönetim şeklinin çok partili sisteme dayalı cumhuriyet ve demokrasi anlayışı olduğunu biliyordu. • M. Kemal, bu nedenle çok partili hayat için çalışmaların başlanmasını istiyordu. • M. Kemal çok partili hayata geçişe öncülük etmiş, ilk siyasi partiyi kurmuşlardır. ANA SAYFA

ÇOK PARTİLİ HAYAT DENEMELERİ • CUMHURİYET HALK FIRKASI • Sivas Kongresi’nde, Anadolu’da faaliyet gösteren tüm Yararlı-Ulusal. Milli Cemiyetler “Anadolu ve Rümeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti” adı altında birleştirilmişti. • Bu cemiyetin üyelerin çoğunluğu, TBMM açıldıktan sonra TBMM Çatısı altında toplandılar. • M. Kemal, çok partili hayata geçmek için bu cemiyetin adını 09 Eylül 1923’te değiştirerek “Halk Fırkası” na dönüştürdü. • 29 Ekim 1923 ‘te Cumhuriyetin İlanından sonra 10 Kasım 1924 ‘te partinin adı, ”Cumhuriyet Halk Fırkası” olmuştur. ANA SAYFA

ÇOK PARTİLİ HAYAT DENEMELERİ • TERAKKİPERVER CUMHURİYET FIRKASI • Cumhuriyet Halk Fırkası’nın 9 maddelik “Çağdaşlaşma Programı” , Cumhuriyet Halk Fırkası içinde yer alan bazı milletvekillerin eleştirisine neden olmuştu. Farklı görüşteki milletvekilleri (Kazım Karabekir, Rauf Orbay, Ali Fuat Cebesoy, Refet Bele, Adnan Adıvar) kendi aralarında yeni bir oluşuma imza atarak, 17 Kasım 1924 ‘te “Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası” nı kurdular. • Parti, her şeyin eşitlikle paylaşılması üzerine kurulu “Liberal Sistemi” savunuyordu. Dini düşüncelere saygılı idi. ANA SAYFA

ÇOK PARTİLİ HAYAT DENEMELERİ • TERAKKİPERVER CUMHURİYET FIRKASI ve ŞEYH SAİT İSYANI • Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası demokratik hayatı benimsemekle beraber “Dini İnanışlara Saygılıyız” görüşüne de ağırlık veriyordu. • Programında “Parti dini inançlara saygılıdır” görüşünün yer alması Cumhuriyete karşı olanların bu partide toplanmasına neden oldu. Bu da partinin zamanla dini siyasete alet etmesine neden oldu. • Kısa zamanda amacından sapan parti, aynı zamanda inkılap ve yeniliklere karşı olan kişilerin sığınabileceği bir yer durumuna geldi. • Özellikle doğuda dinin siyasete alet edilmesiyle birlikte Cumhuriyete yönelik Şeyh Sait İsyanı çıktı. ANA SAYFA

ÇOK PARTİLİ HAYAT DENEMELERİ • TERAKKİPERVER CUMHURİYET FIRKASI VE ŞEYH SAİT İSYANI • Cumhuriyete karşı olan gruplarca çıkarılan Şeyh Sait İsyanı, o sırada Irak-Musul e Olayı lik nedeniyle n Türkiye’ye zorluklar çıkaranyö İngiltere’nin silah ve e maddi desteği sonucunda ş Doğu ’n kısa sürede i i t e em Anadolu’da yayıldı. riy u em en h n d • Şeyh Sait ile izsöylemi um“Din Eldenilg. Gidiyor” C im vaad ederek bir l “Saltanat”ı tekrar igeri getireceğini e e l e y. i insanı l r etrafında l k ı u çok topladı. r u d s s , Tü olay Mu , Mu ı e; sı ile bastırmak için TBMM, an ilk • Buiyayaklanmayı y İs a Sükun Kanunu” çıkardı. rk**”Takrir-i t ü. m i r ş a , T t**la. Doğuda tı “Seferberlik” ilan edildi. S e ş l ı iy An ** ıYargılamaları yh yapmak için “İstiklal n km e e a Ş ç r d a e Mahkemeleri” kuruldu. k n n ** Doğuya güvenliği sağlamak için “Ordu” an 6 -A y s i 2 gönderildi. 9 u 1 B e v • Bu isyana destek verdiği düşünülen Terakki Perver Cumhuriyet Fırkası 03 Haziran 1925 ‘te kapatıldı. • Tüm bu olaylar, Türkiye’nin Çok Partili Hayat açısından ortamın uygun olmadığını ortaya ANA SAYFA koymuştur.

ÇOK PARTİLİ HAYAT DENEMELERİ • ATATÜRK’E SUİKAST OLAYI • Cumhuriyet’e karşı olanlar, emellerine ulaşmak için hedef olarak M. Kemal’i M. Kemal seçtiler. M. Kemal’in ortadan kaldırılmasıyla Cumhuriyet ve ona bağlı olarak yapılan inkılapların yoktolacağını i s düşünüyorlardı. a k ik eli u n‘ e yapacağı • Bu nedenle, M. Kemal’in İzmir S ö r y i e uygulamaya koymayı gezide saldırı planlarını m z ti’n İ düşündüler. k ye i l e uri ile ilgilenen Giritli Şevki, suikast • Suikastçiler n. bildirdi. ö girişimini r h ı Y İzmir Valisi’ne d m e y ’ u a harekete geçen Güvenlik k l C r • Bunun üzerine o ü e Birimleri, 15 t i y c a Haziran 1925’te suikastçileri i t n A ürk ikisilahları ile birlikte ele geçirdiler. T , ı y • Bu olaydan sonra M. Kemal, ”Benim naçiz a l vücudum bir gün elbet toprak O olacaktır. Fakat Türkiye Cumhuriyeti, ilelebet yaşayacaktır…” sözü ile Cumhuriyete olan bağlılığını göstermiştir. ANA SAYFA

ÇOK PARTİLİ HAYAT DENEMELERİ • SERBEST CUMHURİYET FIRKASI • 1929 Yılında dünyada “EKONOMİK BUNALIM” BUNALIM başlamıştı. Türkiye Cumhuriyeti, bu ekonomik bunalımdan oldukça olumsuz etkilenmişti. • O yıllarda devletin uyguladığı ekonomik politikalardan rahatsız olan Ali Fethi Okyar başta olmak üzere birkaç milletvekilinin girişimleri ile 12 Ağustos 1930’da Serbest Cumhuriyet Fırkası ’nı kurdular. • Bu partinin de zamanla amacının dışına çıkmasıyla birlikte, Cumhuriyete karşı olan bazı çevreler bu partiye sızmaya başladılar. • Bu durumdan rahatsızlık duyan parti başkanı Ali Fethi Bey, 17 Kasım 1930’da kendi isteği ile Serbest Cumhuriyet Fırkası’nı kapattı. • M. Kemal, çok istemesine rağmen, Çok Partili Hayat Denemeleri’nin ikincisi de başarısızlıkla sonuçlandı. ANA SAYFA

ÇOK PARTİLİ HAYAT DENEMELERİ • MENEMEN OLAYI (Şht. Kubilay) • Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın parti başkanı Ali Fethi Bey’in yerinde bir kararla partiyi kapatması sonrasında bazı çevreler, bu durumu protesto ettiler. e y i k r Mehmet adlı • 23 Aralık 1930 ‘da Derviş ü T ü Cumhuriyet , kişi, etrafında topladığı bir grup c ı n. Gidiyor” sloganları ile y“Din Elden Düşmanları lile ü a ç büyük bir isyan ü O İzmir’e bağlı, Menemen’de k bir kışlada askeri görev y isyan’da i l a l çıkardılar. Bu e i b n ö şehit edildi. uyapany. Kubilay K - ne. üzerine hükümet, olaya el n r ı e • Bu üzücü olay ’ i d t m y e koydu. Menemen’e askeri birlikler sevk edildi. Ve e a y l i n o r olay bir süre sonra bastırılmıştır. Me hu m • M. Kemal, Menemen-Kubilay Olayı’nı, u C Cumhuriyet ve İnkılaplar’a karşı yapılan bir olay olarak değerlendirmiştir. Ve “Büyük Ordunun Kahraman Genç Subayı Kubilay’ın temiz kanı ile Cumhuriyet, tazelenmiş ve kuvvetlenmiş olacaktır…” sözü ile M. Kemal, Cumhuriyet’e olacaktır olan bağlılığını ortaya koymuştur. ANA SAYFA