OFSLERDE SG VE ERGONOM RUHAN ALTINER TEMMUZ 2013

OFİSLERDE İSG VE ERGONOMİ RUHAN ALTINER TEMMUZ 2013

�Ofisler, bir işletmeyi veya bir hizmeti yönetmek üzere organizasyonal faaliyetlerin yapıldığı alanlardır. �Ofis sektörü meslek hastalıkları ve iş kazaları yönünden ele alınması gereken bir sektördür. �Ofislerdeki iş kazalarının inşaat, metal ve maden sektöründeki kazalara oranla daha düşük olması ilginin bu yöne kaymasını azaltmaktadır. �Ancak önemli olan, iş kazalarının küçük veya büyük olması değil insan sağlığıdır. Bu nedenle ofisler de iş sağlığı ve güvenliği önlemleri bakımından incelenmelidir. �Özellikle son yıllarda ofislerde meydana gelen meslek hastalıklarının artması bu konunun ehemmiyetini gözler önüne sermektedir.

OFİS KAZALARINDA RİSK FAKTÖRLERİ �Gürültü �Termal şartlar �Aydınlatma �Aşırı iş yükü duygusu �Zihinsel yorgunluk �Stres �Uzun süre ekranlı araç karşısında ara vermeden çalışma �Göz yorgunluğu �Uygun olmayan duruş biçimi

GÜRÜLTÜ �Gürültü genel olarak istenmeyen ve rahatsız eden ses olarak tanımlanır. �Sağlıklı bir insan kulağı 0 d. B – 140 d. B arasında bulunan ses şiddetine karsı duyarlıdır. �Karşılıklı konuşma 60 d. B, dikey matkap ve telefon zili 70 d. B, çalar saat 80 d. B’dir.

GÜRÜLTÜ �Gürültüye maruziyet, çalışanlar üzerinde konsantrasyon eksikliği, dikkat kapasitesinde zayıflama, yorgunluk, uyku bozuklukları ve geç uyuma, sinirli olma, karşılıklı anlaşma bozuklukları ve algıda azalma gibi etkiler oluşturur. � 85 d. B’in üzerindeki gürültü ciddi işitme kayıplarına sebep olur. �İş yerlerinde 80 d. B’de kulaklık bulundurma ve 85 d. B’in üzerinde kulaklık takma mecburiyeti vardır.

GÜRÜLTÜ �Ofisin büyüklüğü, çalışan sayısı, camların ses geçirip geçirmeme özelliği gibi pek çok faktöre göre değişiklik gösterse de ofis ortamındaki gürültü düzeyi ortalama 50 -55 d. B aralığındadır. �Bunun üzerindeki gürültü şiddeti, konuşurken bağırma ihtiyacı ve çalışanlar arasında iletişim problemleri doğuracağından, böylesi bir durumda gerekli önlemler alınmalıdır.

TERMAL ŞARTLAR �Çalışanların günün en az sekiz saatini geçirdiği ofislerde termal konforun yani uygun ısı nem ve hava akışının sağlanması son derece önemlidir. �Çalışma ortamının sıcaklığı kış ve yaz durumuna göre insanların kendilerini rahat hissedecekleri bir düzeyde olmalıdır. �Normalin üzerindeki nemli ve sıcak hava, sıkıntı veren havadır. Düşük nemde ise burun, göz ve ağızda kuruluk olur ve vücut hızla su kaybettiğinden, sık su içme ihtiyacı hissedilir.

TERMAL ŞARTLAR �Vücut yüzey alanı ve üzerimize giydiğimiz kıyafetler de çalışma ortamında ısıl konfora etki eden faktörlerdendir. �Ayrıca günlük yapılan aktiviteler de ısıl konforu etkilemektedir. Oturur durumda ve ayaktayken vücut ısısı değişmektedir. Örneğin vücut ısısı ayağa kalkma halinde yaklaşık 1 C, odada sakince dolaşma durumunda ise 3 -4 C artmaktadır.

TERMAL ŞARTLAR �Bu yüzden yapılan işe göre değişiklik gösterse de; �Ofislerde; Ortam Sıcaklığı; 19 -25 C Nem; % 30 -60 İdeal hava akımı; 150 mm/sn civarında olmalıdır. � Bu akım 510 mm/sn düzeyine çıktığında ortam “esintili”, 100 mm/sn düzeyine düştüğünde ortam “havasız” dır.

AYDINLATMA �Aydınlatma doğal ve yapay olarak iki şekilde sağlanır. �Gün ışığının insanlar üzerinde çok fazla olumlu etkisi vardır. Bu nedenle mümkün olduğunca yapay ışık yerine doğal ışıktan yararlanılmalıdır. �Aydınlatma şiddeti güneşli bir havada 100. 000 lüks, gölgede ise 10. 000 lüks olabilmektedir. Yapılan işe göre değişiklik gösterse de ofislerde gerekli olan aydınlatma şiddeti ortalama 500 lüksdür. �Yapay aydınlatma kaynaklarının yeri ve teknik özellikleri ekrandaki ve diğer ekipmanlar üzerindeki parlama ve yansımaları önlenecek şekilde olmalıdır. �Işık üst – yanlardan 45 açıyla gelmelidir, direkt karşıdan gelen ışık gözleri rahatsız eder. �Lekeli veya tozlu gözlük camları görüşü engellediği gibi yansımaya da yol açacağı için sık temizlenmelidir.

KİMYASALLAR �Ofislerde yazıcı ve kartuş tonerleri, temizlik maddeleri, piller, tüpler, yapıştırıcılar, mürekkep ve ofis malzemeleri gibi çeşitli kimyasallar kullanılmaktadır. Tüpler, yapıştırıcılar, mürekkep ve ofis malzemeleri kullanılan başlıca tehlikeli maddelerdendir. �Ayrıca ofislerde en sık kullanılan elektronik araçlardan olan fotokopi makinası ve lazer yazıcılar ozon salgılamaktadır. �Ancak bu tür maddeler tehlikeli olmasına karsın maruziyet riskinin düşük olması nedeniyle pratik olarak zararsız kabul edilebilirler.

DİKKAT EDELİM LÜTFEN �Onarım veya ampul değişimi esnasında lamba veya matkap altında hiç kimse bulunmamalıdır. �Elektrik kabloları yerde dağınık olarak değil yürüyüşe engel olmayacak şekilde toplanmış ve üzeri kapatılmış olmalıdır. �Zemin döşeme ve kaplamaları sağlam, kuru ve mümkün olduğu kadar düz ve kaymaz bir şekilde olmalı, tehlikeli eğimler, çukurlar ve engeller bulunmamalıdır. �Tek olarak duran dosya dolapları devrilmelerine engel olacak şekilde monte edilmelidir. Birden fazla dolap mevcutsa bu dolaplar uygun bir şekilde birbirlerine monte edilmelidir. �Dosya dolaplarının üzerlerine ağır malzeme konulmamalıdır.

DİKKAT EDELİM LÜTFEN �Dolaplar kullanılmaya başlanmadan önce kontrol edilmeli, eli kesebilecek ve elbiseleri yırtabilecek kenar ve köşeler varsa kullanılmadan önce düzeltilmelidir. �Yüksekteki malzemeler uzanarak alınmaya çalışılmamalıdır. �Tekerlekli sandalye ve masaların üzerine asla çıkılmamalıdır. �Uçları sivri kurşun ve renkli kalemlerle, kapakları açık dolma kalemler, uçları yukarı bakacak şekilde göğüs ve arka ceplerde taşınmalıdır. �Uçları sivri ofis makasları her zaman emniyetli bir pozisyonda ve yerde bulundurulmalıdır. Bu makasların uçlarından yere düşmeleri halinde ayağa batabileceği akıldan çıkarılmamalıdır.

DİKKAT EDELİM LÜTFEN �Çarpma ve takılma tehlikesi sebebiyle masa çekmeceleri açık bırakılmamalıdır. �Cam kırıkları çöp kutuları içine atılmamalı, şayet cam eşya kırılırsa yerdeki kırıklar toplanarak kalın bir kağıda sarılmalı, bu kağıt paket üzerine "DİKKAT CAM KIRIĞI" ibaresi yazıldıktan sonra iş günü sonunda çöp kutuları yanına yere bırakılmalıdır. �Tuvaletler ve lavabolarda gerekli havalandırma, temizlik ve aydınlatma sağlanmalı, koku çıkması engellenmelidir. �Mesai saatleri sonunda bilgisayar mutlaka kapatılmalı ve elektrik kablosu prizden çıkartılmalıdır. �Acil çıkışların, alarm butonlarının ve yangın tüplerinin yerleri öğrenilmeli, gerekli talimatlara harfiyen uyulmalıdır.

OFİS HASTALIKLARI Kas-İskelet Sistemi Hastalıkları �Vücudumuzdaki kaslar kullanılmamaya bağlı olarak zayıflar ve vücudun bütün yükleri iyi dengelenmeden kemik ve eklemlere biner. �Böylece bel ağrıları, boyun-bel fıtıkları, dizlerde öncelikli olarak kıkırdak aşınmaları meydana gelir. �Sürekli klavye kullanmaya bağlı olarak dirsek, önkol ve el bileğinde de kas hastalıkları çok olur. İleri yaşlarda osteoporoz riski artar.

OFİS HASTALIKLARI Dolaşım Sistemi Hastalıkları �Sürekli stres, hipertansiyon ve kalp damar hastalıklarının(kalp krizi gibi)en önemli faktörlerden biridir. Ek olarak azalmış beden aktivitesi de bu riski artırır.

OFİS HASTALIKLARI Alerjik Hastalıklar �Kapalı ve dar alanlarda toplu çalışma, �karbon ve fotokopi kâğıtları, boya, mürekkep gibi malzemeler, �havalandırma ve ısıtma sistemleri, �halı gibi toz tutan zemin kaplamaları alerjik hastalıkların oluşumunu artırır.

OFİS HASTALIKLARI Psikolojik hastalıklar �Sürekli stres hali, insanlarda depresyon, öfke, mutsuzluk, uyumsuzluk gibi problemlerin ortaya çıkmasına neden olur. �Bu, toplumsal ve ikili ilişkilerde ciddi sürtüşmelere sebep olur. �Büro çalışmaları ayrıca gözden başlayarak, midebağırsak, mesane ve idrar yollarına kadar birçok vücut kısmında rahatsızlığa yol açabilir.

OFİS HASTALIKLARI Hasta Bina Sendromu �Sürekli kapalı ortamlarda çalışan kişilerde hasta bina sendromu adında, �halsizlik, �baş ağrısı, �sersemlik hissi, �bulantı, �cilt kuruluğu, �gözlerde batma, �burunda tıkanıklık ya da akma gibi belirtiler veren bir durum ortaya çıkmaktadır.

Ofis hastalıklarından korunmak için �Spor yapın, fiziksel aktivitelerde bulunun �Uykunuza dikkat edin, gerektiği kadar uyuyun �İş yaşantısı dışında psikolojik deşarj sağlayan hobilere zaman ayırın �ERGONOMİDEN YARARLANIN

�Ergonomi "iş yasası" anlamına gelen Yunanca bir sözcük. �↓ �"Ergon = iş, çalışma", �"Nomos = yasa" �↓ �anlamına gelen Yunanca sözcüklerin birleştirilmesiyle �↓ �"Ergonomi” �sözcüğü elde edilmiş.

�Ergonomi, çalışma ortamını çalışana uygun hale getirme bilimidir. �Ergonomi, çalışan kişinin işi, iş aletleri ve iş çevresiyle olan ilişkilerini araştırır. �Amaç sakatlanma riskini en aza indirerek insan vücudundan en yüksek verimi almaktır. �Ergonomik bir çalışma birimi fiziksel çevreyi, masa ve koltuk tasarımını, ekran ve klavyenin konumunu, dokümanların yerlerini, ofis aydınlatmasının yeri ve şiddetini ayarlar ve kontrol eder.

Ofis ergonomisinin uygulanmasıyla bilgisayarla uzun süre çalışmaktan ileri gelen �boyun, omuz ve sırt ağrıları, �baş ağrıları, �bilek kanalı sendromu gibi rahatsızlıklar çözülür ya da en azından hafifletilir

ÖNCELİKLE �Çalışanın rahat bir pozisyonda olması için yeterli alanı olmalıdır.

MONİTÖR �Monitör, operatörün ihtiyacına göre kolaylıkla her yöne döndürülerek ayarlanabilir olmalıdır. �Monitörün ayrı �Monitör üst kısmı altından bir kaide veya daha geride ayarlanabilir bir kalacak biçimde masa üzerinde arkaya doğru kullanılması eğik durmalıdır. mümkün olmalıdır.

MONİTÖR �Ekran görüntüsü stabil olmalı, görüntünün titremesi ve benzeri olumsuzluklar bulunmamalıdır. �Kullanıcıyı rahatsız edebilecek yansıma ve parlamalar önlenmeli, ekran sık temizlenerek tozu alınmalıdır. �Ekrandaki yazı karakterlerinin büyüklüğü 2. 6 mm’nin altına düşmemeli, satır ve karakterler arasında yeterli boşluk bulunmalıdır.

MONİTÖR �Monitör gözlerden en az 65 cm uzakta bulunmalıdır. �Genel olarak monitörü mümkün oldukça uzağa yerleştirmek ve yazı karakteri boyutunu arttırmak tavsiye edilir. �Ekran görüş alanı gözün yatay görme hizasından 15° 50° açıları arasında bulunmalıdır. § Alçak monitör yerleşimi kullanıcıların farklı boyun hareketleri sağlayacak pozisyonlar denemelerine izin verir. § Göz seviyesinde yerleştirilen monitör ise kullanıcıyı hem duruş hem de görüş açısından uygun olan sadece bir çeşit pozisyonda kalmaya zorlar.

MONİTÖR �Operatörün rahatsız edici göz ve baş hareketleri ihtiyacını en aza indirmek için ayarlanabilir özellikte doküman tutucu kullanılabilir.

KLAVYE VE FARE �Klavye ve fare, çalışanın el ve kollarının yorulmaması ve rahatça çalışabilmesi için ekrandan ayrı ve hareketli olmalıdır. �Çalışanın elleri ve kolları için klavyenin önünde yeterli boşluk olmalıdır. �Klavyenin rengi mat olmalı ve ışığı yansıtmamalıdır. �Çalışma pozisyonuna göre, tuşlar üzerindeki semboller kolaylıkla seçilebilmeli, düzgün ve okunaklı olmalıdır. �Fare, klavye ile aynı seviyede ve kolay ulaşılabilir bir mesafede olmalıdır.

ÇALIŞMA SANDALYESİ �Sandalye dengeli ve çalışanın rahat bir pozisyonda oturabileceği ve kolaylıkla hareket edebileceği şekilde olmalıdır. 5 tekerlekli olması tercih edilmelidir. �Oturma yerinin yüksekliği ayarlanabilmelidir. �Sırt dayama yeri öne-arkaya ve yukarı-aşağı ayarlanabilir, sırt desteği bele uygun ve esnek olmalıdır. �İstendiğinde operatöre uygun bir ayak dayanağı sağlanmalıdır.

UYGUNSUZ DURUŞLAR Vücudun hemen her hareketinde sırt kullanılmakta olduğundan en sıklıkla incinen bölgedir. Bir çok sırt problemi omurga ile ilgilidir

OMURGANIN GÖREVLERİ DESTEK: Baş, gövde, göğüs ve karın boşluğundaki iç organlarımızın ağırlığını taşımak ve bunlara sağlam bir destek oluşturmak, HAREKET: Vücudun herhangi bir yönde hareketini sağlamaktır. KORUMA: Omurganın arka kısmındaki kanal, hayati bir fonksiyonu olan omuriliği korur.

OMURGAYI EN ZORLAYAN HAREKETLER �DİZLERİ BÜKMEDEN ÖNE EĞİLMEK, �AĞIR KALDIRMAK �KALÇALAR SABİTKEN BELİ, KALÇAYI VE GÖVDEYİ DÖNDÜRMEKTİR

OMURGANIN S BİÇİMİNİ KORU � Gerek ayakta yapılan çalışmalarda, gerekse de oturarak yapılan çalışmalarda omurganın nötral pozisyonu olan “S” şeklini korumak önemlidir. 34

OMURGANIN S BİÇİMİNİ KORU • “V” tipi duruşlar ise daha kötü sonuçlara sebep olabilir.

OMURGANIN S BİÇİMİNİ KORU • Başka bir örnek vermek gerekirse, her gün kullandığımız telefonları boyun ve omuz arasına sıkıştırmayın. Kablosuz kulaklıklar kullanmak en uygun çözümdür.

DOĞAL DURUŞUNU KORU Boyun düz Omuzlar gevşek Dirsekler yanda Bilekler nötral Sırtta S eğrisi 38

DÖNEREK EĞİLMEKTEN SAKIN Koltuğunun dönebilirliğini kullanıp, beline ayrıca yük bindirme

OTURMA-DİKİLME-DİNAMİKLİĞİ § Duruşlarını saatte en az 2 - 4 kez değiştir. § Kısa süreli bir kaç kez ayağa kalkma, sadece oturmaktan çok daha iyidir. § Ayakta durma 20 dakikadan fazla olmamalıdır.

HAREKET POTANSİYELLERİNDEN FAYDALANINIZ § Düzenli biçimde farklı duruşlar deneyin. § Aynı pozisyonda uzun süre kalmayın. § Yazıcılara, fakslara kendiniz gidin. § Kısa görüşmeleri ayakta yapın.

§ Aynı kasların aşırı kullanımı engellemek için farklı kas gruplarını çalıştıracak işleri dönüşümlü olarak yapın. § Zaman zaman farenin bulunduğu yeri değiştirerek sağdan sola alarak farklı elleri kullanmak ve farklı kasları çalıştırmak fazla çalışmadan dolayı sakatlanma riskini azaltacaktır.

GÖZ MUAYENESİ �Sekiz saatlik Ekranlı Araçlarla çalışma esnasında; ekran, klavye ve doküman arasında yaklaşık 30 000 göz hareketi yapılmaktadır. �Bunun neticesinde göz sıvısı kurumakta, gözde yanma ve sulanma meydana gelmektedir. �Gözlerinizi bir süre için avuç içlerinizle kapatarak, uzaklara bakarak ve sürekli kırparak dinlendirin. � 15 dakikada bir göz kaslarınızı gevşetmek için uzaktaki nesnelere odaklanınız

�Ekranlı araçlarla çalışmaya başlamadan önce, �düzenli aralıklarla �ekranlı araçla çalışmalardan kaynaklanacak görme zorluğu olduğunda �GÖZ MUAYENESİ YAPTIRIN

HAREKET, EGZERSİZ, GERİNME

Görüş mesafenizi ve konumunuzu 2 -3 saatte bir değiştirin. . . Gün boyunca belirli aralıklarla ayağa kalkın ve koltuğunuzu ayarlayın. Koltuğun ayarının değiştirmek eklemlerin duruş değiştirmesini sağlar ve böylece koltuğun neden olduğu kas gerilmelerini ve doku ezilmelerini engeller. "İdeal pozisyon" bulma çabalarına karşılık hiçbir pozisyonun uzun süre ideal kalamayacağı unutulmamalıdır. Öğleden önce Öğleden sonra

Uygun egzersizler ofis ergonomisi programının tamamlayıcılarıdır. Her yarım saatte 30 -60 saniyelik gerilme egzersizleri, kan dolaşımını düzenler, belirli bir pozisyonda uzun süre oturmaktan doğan rahatsızlığı azaltır, verimliliği arttırır ve hata yapmayı önler.

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM