Oerheid Taal Piet Hemminga Fryske Akademy Oerheid Taal

Oerheid & Taal Piet Hemminga Fryske Akademy

Oerheid & Taal Bydrage ta de kursus ‘Frysk as minderheidstaal’, NHL Hogeschool, 22 novimber 2010 Fryske Akademy

Doel • It doel is dúdlik te meitsjen wat de oerheid foar taal docht. • Hokker oerheid? • Hokker taal? • Hokker tiid? Fryske Akademy 3

Fryske Akademy 4

Opset foardracht • • Ynlieding Oerheid Taal & oerheid / oerheid & taal Nederlân & taal – Skiednis – Underwiis • Fryslân en taal – Bestjoersoerienkomst – Algemiene wet bestjoersrjocht Fryske Akademy 5

Opset foardracht II • Fryslân en taal – Underwiis – Bestjoersoerienkomsten – Utfieringskonvenanten • Brussel: Europeeske Uny • Straatsburch: Ried fan Europa – Hânfest regionale talen – Ramtferdrach nasjonale minderheden • Den Haach: Nederlânske Taaluny Fryske Akademy 6

Oerheid • Oerheid = heechste gesach op in beskaat territorium of grûngebiet (= soeverein gesach) • Nasjonale, provinsjale of gemeentlike oerheid • Europeeske Uny / Ried fan Europa • Nederlandse Taalunie • Tsjerklike oerheid Fryske Akademy 7

Funksjes fan de oerheid • • Oarderje Prestearje Stjoere Arbitrearje Fryske Akademy 8

Skiednis fan de oerheid • Nachtwekkerssteat: plysje + leger: 19 de ieu • Fersoargingssteat: sosjale foarsjennings; wolwêzenssektor; kultuer: 20 ste ieu • Werom nei de boarger: 21 ste ieu Fryske Akademy 9

Taal & Oerheid • 1631: Kening Hindrik IV fan Frankryk: Elk dy’t Frânsk sprekt is ûnderdien’. • 18 de ieu: Fichte, Herder, Klopstock: Taal is grûnslach foar ien folk, ien naasje. • 19 de ieu: ûnderwiis fan de nasjonale taal: ‘Gründliche Verbreitung der deutschen Sprache’ • 20 ste ieu: ‘wer Deutsch spricht, kauft auch eher Deutsch’. • 20 ste ieu: Europeanisearring: opkomst fan it Ingelsk en tagelyk beskermjen fan de eigen ta(a)l(en). Fryske Akademy 10

Oerheid & Taal • • 1535: VK: Act of Union: allinne it Ingelsk. 1595: NL: oersetten Alde Testamint 1625: NL: opdracht ta steate-oersetting fan de Bibel 1804: NL: Earste offisjele Nederlânske stavering • Matthijs Siegenbeek en Petrus Weiland • 1818: Prusen: oardering Dútsk op skoalle. • 1830: KB oangeande taal fan bestjoer en rjochtspraak • De Nederlandsche taal, wordt, in administratieve, financiële en geregtelijke zaken, bij uitsluiting behouden voor de provincien Noordbraband, Gelderland, Holland, Zeeland, utrecht, Vriesland, Overijssel, Groningen en Drenthe. Yn Limburch mei it Frânsk brûkt wurde. • 1833: Frankryk: Frânsktalich ûnderwiis • 1870: FK: wet ferbiedt it Welsk op skoalle. Fryske Akademy 11

Fryske Akademy 12

Nederlân & Taal I • Willem I (1813 -1840): woe it Nederlânsk yn de súdlike Nederlannen (1830: België) fuortsterkje: ûnderwiis en taalgrinzen waarden foar it earst bestjoerlike grinzen. • 1846: Goedkarren Frysktalich karbrief Selskip 1844 • 1892: Smoarch keningintsje • 1902: Twadde Keamer: Tolken Frysk? • 1932/33: Haring Piebenga: Frysk yn de rjochtsseal • 1937: Oanpassen Wet Leger Underwiis: libbene streektaal. • 1948: Molke en sûpe yn Aldeboarn • 1951: Kneppelfreed Fryske Akademy 13

Fryske Akademy 14

Underwiiswet fan 1806 • 1806: – Klassikaal ûnderwiis • De eerste beginselen van kennis en beschaving, als Lezen, Schrijven, Rekenen en de Nederlandsche Taal, of in derzelver verdere hulpmiddelen als de Fransche en andere hedendaagsche en of ook geleerde talen, de Aardrijks- Geschiedkunde en dergelijke (…) – – – * Foech ûnderwizers Ynspeksje Skoaljild Skoalstriid Fryske Akademy 15

Underwiiswet fan 1857 en fierder • Legere skoalle, ULO en HBS • 1917: Lykstellen fan iepenbier en bysûnderwiis (Kêst 23 Grûnwet) • 1920: Skoalfakken: lêze, skriuwe, rekkenje, Nederlânske taal, heitelânske skiednis, ierdrykskunde, kennis fan de natuer, sjonge, tekenje, gymnastyk en foar famkes nuttich hantwurkjen • 1937: Daar, waar naast de Nederlandsche taal een streektaal in levend gebruik is, kan onder lezen en Nederlandsche taal enige kennis van die streektaal begrepen zijn. Fryske Akademy 16

Nederlân & Taal II • 1946: Wet voorschriften schrijfwijze Nederlandse taal • 1952 -53: Kommisje-Wesselings oer winsken kultuer en ûnderwiis – Gjin Frysk as ferplichte learfak – Foech oangeande Frysk as learfak soe oan gemeente- en skoalbestjoeren jûn wurde kinne – Frysk kin as fiertaal yn de leechste klassen • 1952: Kommisje-Kingma Boltjes oer it rjochtsferkear • 1953: Kabinetsstânpunt Frysk bestjoerlik ferkear • 1955: Wet-Cals: Legalisearring proefskoallen Frysk, Frysk LU en MU • 1956: Wet Frysk yn it Rjochtsferkear – Mûnling brûken fan it Frysk op rjochtsittings – Fryske eed sûnder begrinzjen fan it geografysk plak Fryske Akademy 17

Fryske Akademy 18

Nederlân & Taal III • • • 1962: Oprjochtsjen FNP 1966: Earste FNP-sit yn PS 1969: Ynterdep. kommisje Friese Taalpolitiek (Van Ommen) 1969: Pietersen: ‘De Friezen en hun taal’ 1972: Parlemint: erkenning en jild 1974: FOKA en plaknambuorden 1975: Frysk yn it offisiële ferkear 1980: Frysk ferplichte op de basisskoalle 1981: Commissie Friese Taal 1985: Patstelling Ryk-Provinsje 1986: Steatssiktaris D. IJ. W. de Graaff-Nauta 1989: Earste Bestjoersoerienkomst Fryyske taal en kultuer Fryske Akademy 19

Nederlân & Taal IV • • 1993: Kearndoelen basisûnderwiis 1995: Algemene Wet Bestuursrecht: Taalkêst 2: 6 1995: Wet Frysk yn it rjochtsferkear (2) 1996: Beslút boargerlike stân: twatalich yn Fryslân 1996: Wet Europeesk Hânfest regionale talen 1999: Wet op it notarisamt 2001: Wet wiziging Boargerlik Wetboek: Frysktalige karbrieven • 2002: Beslút wiziging geslachtsnammen • 2004: Wet Ramtferdrach nasjonale minderheden Fryske Akademy 20

Fryslân & taal • 1901: brief Fokke de Zee oer Frysk yn de riedsseal • 1907: Sj. vd Burg praat Frysk yn PS • 1916/1933 en 1939: Kommissaris ferbiedt om Frysk te praten yn PS • 1924: H. N. H. K. de Jong yn Ried fan Wûnseradiel, sûnt 1931 wethâlder, praat Frysk • 1925: saak Rypma yn Wymbritseradiel: advys VNG: notulen yn it NL Fryske Akademy 21

Fryslân & Taal II • 1948 Molke en sûpe yn Aldeboarn (Warenwet) • 1951: Kneppelfreed • 1952 -53: Kommisje-Wesselings oer winsken kultuer en ûnderwiis • 1952: Kommisje-Kingma Boltjes oer it rjochtsferkear • 1953: Kabinetsstânpunt Frysk bestjoerlik ferkear • 1955: Wet-Cals: Legalisearring proefskoallen Frysk, Frysk LU en MU • 1956: Wet Frysk yn it Rjochtsferkear Fryske Akademy 22

Belestingoanslach • 1966: Frysktalich beswierskrift tsjin belestingoanslach • Ynspekteur freget om in Nederlânsktalige oersetting. Beswier is oars net ûntfanklik • Berop by it Hof: moat yn it Nederlânsk • Kassaasje: Hof hat al sein wat sein wurde moast • Europeesk Hof Rjochten fan de Mins Fryske Akademy 23

Fryske Akademy 24

Fryslân & Taal III • 1974: anonime aksjes FOKA (Blauprint): twaris proseduere oant en mei de Hege Ried; • 1975: Prov. Wurkgroep Frysk yn it Offisjele Ferkear (ferfangen wet fan 1956) • Raerderhim: foarbyldgemeente Frysk: Frysktalige oardering net mooglik • 1978: Tuskenrapport • 1981: Commissie Friese Taal (sjoch dia 12) • 1982: trije ynfieringsgemeenten Frysk: Spithost • 1985: Fan geunst nei rjocht en einrapport Cie Friese Taal Fryske Akademy 25

Fryske Akademy 26

Bestjoersoerienkomst 1989 • Fryske bestjoersorganen hawwe taalkar ôfhinklik fan: – Karakter en bestimming fan it oanbelangjende dokumint – Kontinuïteit fan de taalkar, en – Aspekt fan folgjend taalgebrûk. – Algemien ferbinende foarskriften ek yn it NL, útsein as it om it Frysk sels giet. – Tarieden fan in Taalwet • Nije Commissie Friese Taal Fryske Akademy 27

Bestjoersoerienkomst 1993 • • Utstel foar in taalwet Nije wet Frysk yn it rjochtsferkear Tarieden Juridysk wurdboek Frysktalige akten boargerlike stân Fryske Akademy 28

Fryske Akademy 29

Algemiene Wet bestjoersrjocht 1992 • Regelet algemiene learstikken fan it betsjoersrjocht • 1994: Earste trânses: definysjes, noarmen en prosedueres beslútfoarming en rjochtsbeskerming • 1998: Tredde trâns: oanfollings, beliedsregels, tafersjoch, ynbegrepen ôfd. 2. 2: brûken fan taal yn it bestjoerlike ferkear (kêsten 2: 6 -2: 12) Fryske Akademy 30

Algemiene Wet Bestjoersrjocht 2: 6 lid 1 • 2. 6: Gebruik Nederlandse taal Bestuursorganen en onder hun verantwoordelijkheid werkzame personen gebruiken de Nederlandse taal, tenzij bij wettelijk voorschrift anders is bepaald. • Waarborgen van de positie van het Nederlands en groter gewicht aan de beginselen van gelijke behandeling en gelijkwaardigheid van het Fries in Fryslân Fryske Akademy 31

Algemiene Wet Bestjoersrjocht: Fryske taal • Art. 2: 7. Gebruik Friese taal 1. Een ieder kan de Friese taal gebruiken in het verkeer met bestuursorganen, voor zover deze in de provincie Fryslân zijn gevestigd. 2. Het eerste lid geldt niet indien het bestuursorgaan heeft verzocht de Nederlandse taal te gebruiken op de grond dat het gebruik van de Friese taal tot een onevenredige belasting van het bestuurlijk verkeer zou leiden. • Art. 2: 8. Gebruik Friese taal in mondeling verkeer . 1. Bestuursorganen kunnen in het mondeling verkeer binnen de provincie Fryslân de Friese taal gebruiken. 2. Het eerste lid geldt niet indien de wederpartij heeft verzocht de Nederlandse taal te gebruiken op de grond dat het gebruik van de Friese taal tot een onbevredigend verloop van het mondeling verkeer zou leiden. Fryske Akademy 32

Algemiene Wet Bestjoersrjocht: Fryske taal II • Art. 2: 9. Ministeriële regeling m. b. t. schriftelijk gebruik Friese taal 1. In de provincie Fryslân gevestigde bestuursorganen die niet tot de centrale overheid behoren, kunnen regels stellen over het gebruik van de Friese taal in schriftelijke stukken. 2. Onze Minister wie het aangaat, kan voor onderdelen van de centrale overheid waarvan het werkterrein zich uitstrekt tot de provincie Fryslân of een deel daarvan, regels stellen over het gebruik van de Friese taal in schriftelijke stukken. Fryske Akademy 33

Algemiene Wet Bestjoersrjocht: Fryske taal III • Art. 2: 10. Bepaalde schriftelijke stukken tevens in Nederlandse taal 1. Een schriftelijk stuk in de Friese taal wordt tevens in de Nederlandse taal opgesteld, indien het: a. bestemd of mede bestemd is voor buiten de provincie Fryslân gevestigde bestuursorganen of bestuursorganen van de centrale overheid; b. algemeen verbindende voorschriften of beleidsregels inhoudt; of c. is opgesteld ter directe voorbereiding van de onder b genoemde voorschriften of regels. 2. De bekendmaking, mededeling of terinzagelegging van een schriftelijk stuk als bedoeld in het eerste lid geschiedt in ieder geval ook in de Nederlandse taal, tenzij redelijkerwijs kan worden aangenomen dat daaraan geen behoefte bestaat. Fryske Akademy 34

Algemiene Wet Bestjoersrjocht: Fryske taal IV • Art. 2: 11 Vertaling schriftelijke stukken -1. Indien een schriftelijk stuk in de Friese taal is opgesteld, verstrekt het bestuursorgaan daarvan op verzoek een vertaling in de Nederlandse taal. -2. Het bestuursorgaan kan voor het vertalen een vergoeding van ten hoogste de kosten verlangen. -3. Voor het vertalen kan geen vergoeding worden verlangd, indien het schriftelijk stuk: a. de notulen van de vergadering van een vertegenwoordigend orgaan inhoudt en het belang van de verzoeker rechtstreeks bij het genotuleerde is betrokken, dan wel de notulen van de vergadering van een vertegenwoordigend orgaan inhoudt en de vaststelling van algemeen verbindende voorschriften of beleidsregels betreft; of b. een besluit of andere handeling inhoudt waarbij de verzoeker belanghebbende is. Fryske Akademy 35

Algemiene Wet Bestjoersrjocht: Fryske taal V • Art. 2: 12. Gebruik Friese taal in vergaderingen • 1. Een ieder kan in vergaderingen van in de provincie Fryslân gevestigde vertegenwoordigende organen de Friese taal gebruiken. 2. Hetgeen in de Friese taal is gezegd, wordt in de Friese taal genotuleerd. Fryske Akademy 36

Fryske Akademy 37

Underwiis • 1993 kearndoelen basisûnderwiis: Nederlânsk = (fan tapassing op) Frysk • 2004: Wet berne-opfang • 2005: Kearndoelen Nederlânsk ≠ Frysk • 2006: Fuortset ûnderwiis (ûnderbou): kearndoelen Frysk: ferskillend foar bern mei Frysk as earste en as twadde taal Fryske Akademy 38

Bestjoersoerienkomst 2001 -2010*I • Yntegraasje tekst en opset Europeesk Hânfest • Algemien – It Ryk respekteart de bestjoerlike ienheid fan de provinsje Fryslân – Der is in advysorgaan foar it regear – Der is in advysorgaan foar PS Fryske Akademy 39

Bestjoersoerienkomst 2001 -2010*II • Underwiis – Kwaliteitsbelied – Oplieding Frysktalige ûnderwiisassistinten – Opnimmen kearndoelen Frysk fuortset ûnderwiis – Opnimmen mûnlinge taalfeardigens eksamen ROC’s – Ryk sil didaktyske en pedagogyske feardigens oangeande twataligens as doelen opnimme yn de feardigens foar oplieding ta learaar – Haadfak Frysk oan de RUG bliuwt oerein Fryske Akademy 40

Bestjoersoerienkomst 2001 -2010*III • Rjochterlike autoriteiten – Tarieden regeling tolken yn sivile en bestjoersrjochtlike prosedueres – Foarljochting oangeande it Frysk yn it rjochtsferkear – Ryk stipet dat personiel mei in balyfunksje in kursus Frysk folgje kinne Fryske Akademy 41

Bestjoersoerienkomst 2001 -2010*IV • Iepenbier Bestjoer • stypje dat op syn minst 10 gemeenten in oardering hawwe oangeande it brûken fan it Frysk • Ministearjes sille ek sa’n oardering fêststelle • Plysjes krije kursussen Frysk oanbean • Der komt in wetlike regeling ta oanpassen fan de geslachtsnamme yn de gba Fryske Akademy 42

Bestjoersoerienkomst 2001 -2010*V • Ryk stipet de de Omrop op grûn fan it Frysk foldwaande middels hat om folslein program te realisearjen • Programs fan de Omrop komme yn beneaming foar stipe út it Stipefûns Ned. Omropproduksjes • Prov/Ryk soarchje foar foldwaande middels om Frysktalige skreaune media te realisearjen Fryske Akademy 43

Bestjoersoerienkomst 2001 -2010*VI • Kultuer – Der is in selskip foar beropstoaniel – Der is in ynstelling foar de Fryske literatuer – Der is in ynstelling foar wittenskipsbeoefenjen – Der is in wittenskiplike bibleteek – Fryske skriuwers kinne berop dwaan op de lanlike literêre fûnsen – Der is in ryksbijdrage foar de Fryske taal en kultuer Fryske Akademy 44

Bestjoersoerienkomst 2001 -2010*VII • Ekonomysk en sosjaal libben – Frysk op etiketten is tastien – Omtinken foar it Frysk yn de sûnens- en soarchsektor – Omtinken foar de logopedy Fryske Akademy 45

Bestjoersoerienkomst 2001 -2010*VIII • Oer de grins – Oparbeidzjen mei oare gebieten mei in regionale taal – Stipe foar de Fryske Rie – Omtinken foar it Frysk yn kulturele ferdraggen – Frysk yn de foarljochting troch de ambassades Fryske Akademy 46

Utfieringskonvenant 2005 • Werom sjen en konkrete útstellen, byg. : – Monitoring wet berne-opfang – NHL sil him ynspanne om binnen trije jier de belangstelling foar it foech Frysk foar it fuortset ûnderwiis tanimme te litten oant liker”nôch 10 studinten jiers. – Op syn minst 75% fan de PABO-studinten sille it foech foar Frysk helje. Fryske Akademy 47

Utfieringskonvenant 2009 • Op syn minst ienris it jier bestjoerlik oerlis oer it Frysk yn it ûnderwiis • Hokfoar plak foar it Frysk yn de wet berneopfang? • Provinsje follet fakynhâld fan it ûnderwiis yn it Frysk yn oerlis mei de skoallen neier yn • Provinsje besjocht oft in opliedingsmodule tolken en oersetten by de NHL útwurke wurde kin Fryske Akademy 48

Fryske Akademy 49

Europeeske Uny (1957) • 27 lidsteaten • Walter Hallstein: ‘Die Mehrzahl der Sprachen ist kein Hemnis, sondern ein Ansporn’ • Egalitêre benadering fan talen: 23 offisjele en wurktalen, mar yn de werklikheid is it foaral it Ingelsk dat foar master opslacht • Frij ferkear ≠ stipe regionale taal • 1957: Ferdrach fan Rome: doelen fan de EEG: – ferbetterjen fan ekonomyske omstannichheden foar hannelsferkear en produksje (dûane-uny) – Funksjonele yntegraasje op stap nei it ien wurden fan Europa: (ferfier, hannel en lânbou) • 1986: Europeeske Akte = oankundiging mienskiplike merk yn 1992 • 1992: Ferdrach fan Maastricht: nije beliedsdomeinen: kultuer en ûnderwiis • 1994: Komitee fan de Regio’s (riejaand) (344 leden, dêrûnder 9 NL, mei 8 plakferfangers); ûnderwilens 35 agintskippen Fryske Akademy 50

Fryske Akademy 51

Ried fan Europa (1949) • 47 lidsteaten • Mist, oars as de EU, boppenasjonaal foech • 1950 Europeesk Ferdrach Rjochten fan de Mins – Kêst 14 ferbiedt diskriminaasje op grûn fan taal – (= yndividueel rjocht) • • 1992: Hânfest Regionale Talen (= kollektyf rjocht) 33 lannen ha ûndertekene, 25 lannen ha ratifisearre Doel: beskermjen fan talen ≠ minderheden Ferplichtet dielnimmende lannen maatregels te nimmen om de posysje fan regionale talen te ferbetterjen of garandearjen Fryske Akademy 52

Hânfest Regionale Talen I • Diel I – Wat is in regionale of minderheidstaal • Diel II – Algemiene begjinsels • Diel III – spesifike begjinsels foar 7 domeinen: • • Ûnderwiis Rjochterlike autoriteiten Bestjoerlike autoriteoiten Media Kultuer Ekonomysk en sosjaal libben Oer de grins geande útwikselings Diel IV – Monitor • Diel V – Slotbepalings Fryske Akademy 53

Hânfest Regionale Talen II • 25 lidsteaten hawwe ratifiseard • 8 lidsteaten hawwe ûndertekene, mar net ratifiseard (Frankryk, Iislân, Itaalje, Malta, Ruslân) • Nederlân: diel II is fan tapassing op: – It Leech-Saksysk, Jiddysk en Roma yn NL – It Limburchsk yn NL • Nederlân: diel III is fan tapassing op it Fryske Akademy 54

Hânfest Regionale Talen III • Nederlân ûnderskriuwt foar it Frysk: – 9 bepalings op it mêd fan ûnderwiis – 6 bepalings op it mêd fan de rjochterlike macht – 12 bepalings op it mêd fan it iepenbier bestjoer – 5 bepalings op it mêd fan de media – 9 bepalings op it mêd fan de kultuer – 5 bepalings op it mêd fan de ekonomy – 2 bepalings op it mêd fan bûtenlânske kontakten Fryske Akademy 55

Hânfest Regionale Talen IV • Ûnderwiis: – In oanmerklik diel fan it oan it ûnderwiis op skoalle foarôfgeand ûnderwiis sil yn it Frysk oanbean wurde; – In oanmerklik diel fan it primêr ûnderwiis sil yn it Frysk oanbean wurde; – Yn it fuortset ûnderwiis wurdt it Frysk as yntegrearjend diel fan it learplan opnommen; – Der komme of binne foarsjennings foar it bestudearjen fan it Frysk as fak yn it universitêr en heger ûnderwiis – Der wurde foar folwoeksenen kursussen oanbean dy’t hast hielendal of hielendal yn it Frysk jûn wurde – Der wurdt soarge foar in basisoplieding en byskoalling fan dosinten Frysk dy’t foar it foargeande nedich binne Fryske Akademy 56

Hânfest Regionale Talen V • Diel IV: – De lidsteat moat om de trije jier rapportearje oan de Siktaris-Generaal fan de Rf. E – Nederlân hat rapportearre yn 1999, 2003 en 2008 – De rapportaazjes wurde beoardield troch in kommisje fan saakkundigen – Dy kommisje heart belanghawwenden – Dy kommisje bringt ferslach út oan de Ried fan Ministers: soft jurisprudence Fryske Akademy 57

Hânfest Regionale Talen VI • Oardiel saakkundigen (2008): – Tredde rapportaazje wie 15 moannen te let. – Nasjonaal taalbelied mist; ûndúdlikens oer it Romanesk – It Frysk yn it primêr ûnderwiis is ûnfoldwaande – It Frysk yn it fuortset ûnderwiis moat better – Frysk skiednis- en kultuerûnderwiis moat better Fryske Akademy 58

Fryske Akademy 59

Ramtferdrach nasjonale minderheden • Undertekene: 01. 02. 1995 • Ratifiseard: 16. 02. 2005 (38 ste lidsteat dy’t dat dien hat, België, Frankryk en byg. Turkije net!) • 5 seksjes; 32 kêsten • Gjin definysje wat in nasjonale minderheid is! • Garânsje foar leden fan in nasj. minderheid op tapassen rjocht fan likens en likense beskerming troch de wet • Plicht ta passende maatregels op ekonomysk, sosjaal, polityk en kultureel mêd om de werklikens te stypjen fan minsken fan minder- en mearderheid: sokke maatregels kinne net as diskriminearjend sjoen wurde. • Periodike (om de 5 jier) rapportaazje • Kommisje fan (18 ûnôfhinklike) saakkundigen Fryske Akademy 60

Ramtferdrach nasjonale minderheden II • Oardiel saakkundigen (2010): – Juridyske maatregels binne goed – Nije skiedniskanon en de trijetalige skoalle binne ynoarder – Effektivens fan belied moat better – Frysk op skoalle moat mear en better – Provinsjaal foech as it om ûnderwiis of media giet mist noch – Wêr binne Sinti en Roma? Fryske Akademy 61

Fryske Akademy 62

Nederlandse Taalunie • 1980: Ferdrach tusken Nederlân & België • Doel: – mienskiplike ûntwikkeling fan it Nederlânsk – mienskiplik stypjen fan kennis en ferantwurde brûken fan it Nederlânsk – mienskiplik befoarderjen fan de Nederlânske literatuer – Mienskiplik befoarderjen fan de stúdzje en it fersprieden fan de Nederlânske taal en literatuer yn it bûtenlân • 2003: Assosjaasje-oerienkomst mei Suriname Fryske Akademy 63

Nederlandse Taalunie II • Wurk fan de Uny: – Korpusplanning as it giet om taal- en spraaktechnology, stavering, spraakkeunst, terminology. Taaladvys en taalsoarch – Letterebelied – Underwiis: stipe om beskate produkten te meitsjen – Underwiis: Nederlânsk bûten it eigen taalgebiet – Posysje Nederlânsk yn Europa Fryske Akademy 64

Nederlandse Taalunie III • Budzjet: € 10 miljoen • Nederlân betellet 6. 128. 000 euro en België nimt 3. 333. 000 euro foar syn rekken. • It grutste bedrach giet op oan it ûnderwiis bûten it eigen taalgebiet: € 3. 269. 000 Fryske Akademy 65

Fryske Akademy 66

Oerheid & Taal Piet Hemminga 22 novimber 2010 Ljouwert Fryske Akademy