Odpowiedzialno prawna nieletnich podinsp Agnieszka Guza Zastpca Naczelnika

Odpowiedzialność prawna nieletnich podinsp. Agnieszka Guza Zastępca Naczelnika Wydziału Prewencji Komenda Wojewódzka Policji zs. w Radomiu Ciechanów, dn. 19. 03. 2013 roku

Przestępczość nieletnich (w odniesieniu do przestępczości kryminalnej) Czyny karalne. Nieletni popełnili w okresie styczeń-grudzień 2012 r. 3 165 czynów, co stanowi 10% postępowań wszczętych (12 % w okresie 2011 roku) Nieletni sprawcy. W okresie styczeń-grudzień 2012 roku ujawniono 1 845 nieletnich sprawców czynów karalnych co stanowi 11, 9 % ogółu podejrzanych (14, 4 % w okresie 2011 roku)

Czyny karalne popełnione przez nieletnich (wybrane kategorie) 101, 1% 83, 8% 65, 9 % 75, 4 % 85, 9% 40% 87%

Przestępczość na terenie placówek oświatowych garnizon mazowiecki �W 2012 r. stwierdzono 1. 410 przestępstw, tj. o 233 mniej niż w 2011 r. � W zdecydowanej większości były to przestępstwa o charakterze kryminalnym – 1. 403. � Największą liczbę przestępstw odnotowano na terenie: - szkół podstawowych i gimnazjów – 1. 252 (2011 r. – 1. 462), - szkół średnich i zawodowych – 90 (2011 r. – 110), - internatów i burs szkolnych – 68 (2011 r. – 71).

Przestępstwa stwierdzone, czyny karalne oraz sprawy czynów karalnych w wybranych kategoriach przestępstw na terenie szkół podstawowych i gimnazjów dla garnizonu mazowieckiego za okres styczeń – grudzień 2012 r. Szkoła podstawowa, gimnazjum Wybrane Przestępstwa stwierdzone Czyny nieletnich Osoby nieletnie Ogółem 1 252 1 133 380 Przestępstwa kryminalne Kradzież cudzej rzeczy 1 245 1 128 376 125 61 51 Kradzież z włamaniem 36 13 9 Rozbój i wymuszenie rozbójnicze Bójka i pobicie 629 628 87 106 102 131 Uszczerbek na zdrowiu 33 32 27 Przestępstwa narkotykowe 34 33 10 kategorie przestępstw

Przestępstwa stwierdzone, czyny karalne oraz sprawy czynów karalnych w wybranych kategoriach przestępstw na terenie szkół średnich i zawodowych dla garnizonu mazowieckiego za okres styczeń – grudzień 2012 r. Szkoła średnia, zawodowa Wybrane kategorie przestępstw Ogółem Przestępstwa kryminalne Kradzież cudzej rzeczy Kradzież z włamaniem Rozbój i wymuszenie rozbójnicze Bójka i pobicie Uszczerbek na zdrowiu Przestępstwa narkotykowe Przestępstwa stwierdzone Czyny nieletnich Osoby nieletnie 90 21 15 39 7 5 7 - 1 8 7 1 4 1 2 9 2 2 7 2 2

Przestępstwa stwierdzone, czyny karalne oraz sprawy czynów karalnych w wybranych kategoriach przestępstw na terenie szkół internatów i burs dla garnizonu mazowieckiego za okres styczeń – grudzień 2012 r. Internat, bursa Wybrane kategorie przestępstw Ogółem Przestępstwa kryminalne Kradzież cudzej rzeczy Kradzież z włamaniem Rozbój i wymuszenie rozbójnicze Bójka i pobicie Uszczerbek na zdrowiu Przestępstwa narkotykowe Przestępstwa stwierdzone Czyny nieletnich Osoby nieletnie 68 53 53 3 - - 11 11 1 12 11 8 23 15 37 3 2 2

NIELETNI (art. 1 UPN) I próg wiekowy (0 -18 lat) W zakresie postępowania dotyczącego zapobiegania i zwalczania demoralizacji DEMORALIZACJA stan lub proces polegający na przejawianiu przez nieletniego negatywnych zachowań: � naruszenia zasad współżycia społecznego, � � popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, używania alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych, inne zachowanie naruszające przyjęte normy prawne i społeczne. � � �

NIELETNI (art. 1 UPN) II próg wiekowy (13 -17 lat) W zakresie postępowania o czyny karalne jest to osoba, która dopuściła się takiego czynu po ukończeniu 13 roku życia, a przed ukończeniem 17 lat, CZYN KARALNY 1. Przestępstwo. 2. Przestępstwo skarbowe. 3. Wykroczenie określone w art. 1 § 2 pkt 2.

WYKROCZENIA - KW Ø Ø Ø zakłócanie porządku publicznego - art. 51, niszczenie uszkadzanie znaków umieszczonych przez organ państwowy - art. 69, uszkadzanie znaków lub urządzeń zapobiegających niebezpieczeństwu - art. 74, rzucanie kamieniami w pojazd będący w ruchu - art. 76, samowolna zmiana znaków lub sygnałów drogowych - art. 85, prowadzenie pojazdów przez osobę będącą po użyciu alkoholu - art. 87, kradzież lub przywłaszczenie mienia o wartości do 250 zł - art. 119, paserstwo mienia o wartości do 250 zł - art. 122, niszczenie lub uszkadzanie mienia, jeśli szkoda nie przekracza 250 zł - art. 124, spekulacja biletami wstępu - art. 133, utrudnianie korzystania z urządzeń przeznaczonych do użytku publicznego - art. 143.

NIELETNI (art. 1 UPN) III próg wiekowy (0 -21 lat) W zakresie wykonywania środków wychowawczych lub poprawczych – osoby, względem, których środki takie zostały orzeczone, nie dłużej jednak niż do ukończenia lat 21.

Wobec nieletniego sąd rodzinny może: 1. udzielić upomnienia, 2. zobowiązać do określonego postępowania, zwłaszcza do: � naprawienia wyrządzonej szkody, � wykonania określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego, � podjęcia nauki lub pracy, � uczestniczenia w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, � powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo od używania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzania się w stan odurzenia,

Wobec nieletniego sąd rodzinny może: 3. ustanowić nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna, 4. ustanowić nadzór organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby godnej zaufania – udzielających poręczenia dla nieletniego, 5. zastosować nadzór kuratora, 6. skierować do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczych, terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą organizacją lub instytucją,

Wobec nieletniego sąd rodzinny może: 7. orzec zakaz prowadzenia pojazdów, 8. orzec przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego, 9. orzec umieszczenie w rodzinie zastępczej, odpowiedniej placówce opiekuńczo - wychowawczej albo ośrodku szkolno wychowawczym

Wobec nieletniego sąd rodzinny może: 9. orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym Jedyny środek poprawczy przewidzianym w u. p. n. Jest on możliwy do zastosowania jedynie wobec nieletniego, który dopuścił się czynu karalnego, zabronionego przez ustawę jak przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, jeżeli przemawiają za tym wysoki stopień demoralizacji oraz okoliczności i charakter czynu, zwłaszcza, gdy inne środki wychowawcze okazały się nieskuteczne lub nie rokują nadziei na resocjalizację nieletniego.

Wobec nieletniego sąd rodzinny może: 10. zastosować środki przewidziane w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. 11. umieścić nieletniego w szpitalu psychiatrycznym lub innym odpowiednim zakładzie leczniczym w przypadku stwierdzenia u nieletniego upośledzenia umysłowego, choroby psychicznej lub innego zakłócenia czynności psychicznych bądź nałogowego używania alkoholu albo innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia.

Wobec nieletniego sąd rodzinny może: 12. umieścić nieletniego w placówce opiekuńczo – wychowawczej (gdy nieletni wymaga jedynie opieki wychowawczej) lub domu opieki społecznej (gdy jest upośledzony umysłowo w głębszym i wymaga jedynie opieki).

NIELETNI (art. 10 § 2 kodeksu karnego) W wyjątkowych sytuacjach – IV próg wiekowy (od 15 lat) nieletni który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego określonego w niżej wymienionych artykułach Kodeksu karnego: � � � � � art. 134 – „Kto dopuszcza się zamachu na życie Prezydenta RP” art. 148§ 1, 2 lub 3 – „Kto zabija człowieka” art. 156 § 1 lub 3 – „Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu” art. 163 § 1 lub 3 – „ Kto sprowadza zdarzenie, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach” art. 166 – „ Kto stosuje podstęp albo gwałt na osobie lub groźbę bezpośredniego użycia takiego gwałtu, przejmuje kontrolę nad statkiem wodnym lub powietrznym” art. 173§ 1 lub 3 – „ Kto sprowadza katastrofę w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym” art. 197 § 3 – „ Jeżeli sprawca dopuszcza się zgwałcenia określonego w § 1 lub 2 działając ze szczególnym okrucieństwem lub wspólnie z inną osobą” art. 252 § 1 lub 2 – „ Kto bierze lub przetrzymuje zakładnika” art. 280 – „ Kto kradnie, używając przemocy wobec osób lub grożąc natychmiastowym jej użyciem”.

Co wtedy? Nieletni może odpowiadać na zasadach określonych w kodeksie karnym, jeżeli: � okoliczności sprawy � oraz stopień rozwoju sprawcy, � jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, � a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne. Orzeczona kara nie może przekroczyć dwóch trzecich górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za przypisane sprawcy przestępstwo. Sąd może zastosować także nadzwyczajne złagodzenie kary.

Uprawnienia nieletniego � prawo do składania wyjaśnień, � odmowa składania wyjaśnień lub odmowa odpowiedzi na pytania, � złożenie przed Policją wyjaśnień na piśmie w przypadku, gdy nieletni będzie wolał opisać zdarzenie niż o nim mówić, � korzystanie z pomocy obrońcy, � składanie wniosków o dokonanie czynności w postępowaniu, � złożenie zażalenia na czynności naruszające jego prawa, � żądanie przesłuchania z udziałem ustanowionego obrońcy, którego niestawiennictwo nie tamuje przesłuchania, � wystąpienie z inicjatywą o przeprowadzenie mediacji.

Obowiązki nieletniego � poddanie się oględzinom zewnętrznym ciała lub innym badaniom niepołączonym z naruszeniem integralności ciała, � poddanie się czynnościom fotografowania i daktyloskopowania, � poddanie się niezbędnym dla postępowania badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz badaniom połączonym z dokonaniem zabiegów na jego ciele (z wyjątkiem chirurgicznych), w szczególności winien jest poddać się pobraniu krwi, włosów lub wydzielin organizmu, � stawiennictwo na każde wezwanie w toku postępowania karnego oraz zawiadomienie organu prowadzącego postępowanie o każdej zmianie miejsca zamieszkania lub pobytu trwającego dłużej niż 7 dni. � wskazanie adresata dla doręczeń w kraju w przypadku przebywania za granicą.

CYKLICZNE Bezpieczne wakacje Bezpieczne ferie Bezpieczna droga do szkoły Bezpieczna szkoła AKCJE

PROGRAMY PROFILAKTYCZNE Razem Bezpieczniej Bezpieczny SENIOR Edukacja dla Bezpieczeństwa - Ed. B Profilaktyka a Ty - Pa. T

DZIAŁANIA DORAŹNE Dzień bezpiecznego Internetu Dzień wagarowicza Szlachetna paczka Smok Mondragon

PROGRAM „Edukacja dla Bezpieczeństwa” CELE PROGRAMU: • Zdobycie przez uczniów wiedzy i umiejętności w zakresie bezpiecznych zachowań. • Umiejętne reagowanie w sytuacjach zagrożenia. • Właściwy sposób zachowania się by nie stać się ofiarą przestępstwa/wykroczenia

Program „BEZPIECZNA WODA” Cel: Zmniejszenie liczby utonięć i nieszczęśliwych wypadków nad akwenami oraz podniesienie świadomości z zakresu bezpieczeństwa nad wodą. • Konferencja prasowa - prezentacja działań wakacyjnych, • Lekcja pokazowa z udziałem Policji, Państwowej Straży Pożarnej i WOPR dla dzieci • Materiał filmowy „Bezpiecznie nad wodą”. • Poradnik wakacyjny i ulotki informacyjne – www. kwp. radom. pl • Pokaz instruktażowy „Bezpieczna kąpiel”, poświęcony bezpieczeństwu podczas letniego wypoczynku – zalew w Domaniowie – czerwiec 2013 r. • Udział w spotkaniach i prelekcjach z dziećmi i młodzieżą przebywającą na koloniach, obozach oraz wypoczywających w miejscu zamieszkania.

Okręgowy Inspektorat Służby Więziennej w Warszawie Wydział Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji zs. w Radomiu

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ