OCUKLARIMIZA SINIR KOYMAK NEDEN NEMLDR ETM ALEDE BALAR
ÇOCUKLARIMIZA SINIR KOYMAK NEDEN ÖNEMLİDİR?
EĞİTİM AİLEDE BAŞLAR Siz velilerimiz çocukların başarısında okul kadar hatta daha da önemli bir etkiye sahipsiniz.
“EĞİtİm anne dİzİnde baŞlar; her söylenen sözcük, çocuĞun kİŞİlİĞİne konan bİr tuĞlad. Ir. ”
“ŞU DÜNYADA HER ŞEYİN EN İYİSİNE LAYIK ÇOK ÖZEL VE GÜZEL BİR ÇOCUK VAR! O, SİZİN EVİNİZDE YAŞIYOR. ” D. Cüceloğlu
Sınır koymak nedir, ne değildir? • Sınır koymak, çocuğun neleri yapıp, neleri yapamayacağını belirleyen, aynı zamanda çocuğun sağlıklı gelişimi için gerekli olan çerçeveyi çizmektir. • Çocuğu baskılamak, katı sınırlar koymak, her yönden kontrol altına almak demek değildir.
Çocuklar neden sınırlara ihtiyaç duyar? • Tüm çocuklar belli kurallar çerçevesinde yaşamaya ihtiyaç duyar. • Sınırsız özgürlüğün aksine çocuklar kontrolün ve sorumluluğun ebeveynlerde olduğunu bilmek isterler. • Kuralların ve sınırların olması bilinmezliği ortadan kaldırır ve çocuğu rahatlatır.
• • • Sınırlar Hareket alanını belirler Yol göstericidir Onaylanan davranışları öğretir Sorumluluk kazandırır Güvenli hissettirir. Daha az stres ve güç savaşlarının yaşanmasını sağlar. • Karşılıklı saygı oluşturur. • Sosyal aidiyet, güvenilirlik, güçlü olma, kendine özgü olmayı öğretir.
Anne babalar neden sınır koymakta zorlanır? • Yaşam tarzı ( Anne babalar bile her şeye hemen sahip olmak istemekte, tüketim toplumuna uyum sağlamakta) • Çocuğun özgüvenini etkilediğini, kişiliğini kazanmasını zedeleyeceğini düşünme • Bastırılmış istekler ve yetişme tarzı ( Yaşadıklarına benzer deneyimleri kendi çocuklarına yaşatmak istememeleri ) • Şefkat ve iyi ilişki isteği • Suçluluk duygusu ( anne babalar çocuğun geçirdiği öfke nöbetinden kendilerini sorumlu tutar ) • Çocuktan gelen olumsuz tepkiler (sen zaten beni sevmiyorsun gibi ifadeler )
• Zaten çocuğumla kısıtlı zaman geçiriyorum en azından bu sürede istediklerini yapayım düşüncesi çocuğun zarar görmesine sebep olur. Önemli olan çocukla kaliteli zaman geçirebilmektir.
Sınır Koyarken Dikkat Edilmesi Gerekenler • Sınırlar bebeklikten itibaren konulmalıdır. Üç yaşında sınırların oluşturulması gerekmektedir. Fakat sınır koyarken gelişim dönemlerine dikkat edilmelidir.
• Oluşturulan sınırların çok kısıtlayıcı ve deneyimleri engelleyici olmaması gerekmektedir. • Sınırlara uyulmaması durumlarında aşırı tepki gösterilmemesi gerekmektedir.
Küçük çocuklara sınırlamalar getirirken: • Açık ve net olmak düşüncesizce yapılan cezalandırmaları önler. • Tutarlı ve kararlı olmak belirsizliği önler. • Anlaşılabilir, görülerek denenebilir sınırlar koymak önemlidir.
• Aşırı kontrollü, kontrolsüz ve tutarsız sınırlar sağlıklı keşfi engeller, öğrenme fırsatlarını sınırlar, aşırı test etmeye ve isyana yol açabilir. • Dengeli özgürlük ve kontrol sağlayan sınırlar, sağlıklı gelişme için en uygun ortamı yaratır. • Bu durumda çocuk ve genç, gerçek yaşamda neyi, ne zaman, nerede, nasıl yapacağını öğrenmekte; davranışlarını düzenlemekte ve kontrol etmektedir.
• Çok kısıtlayıcı sınırlar: - Öğrenme ve sorumluluk kazanmayı engeller - İsyanı körükler • Çok geniş sınırlar: - Öğrenme ve sorumluluk kazanmayı engeller - Aşırı denemeyi körükler. • Tutarsız sınırlar: - Öğrenme ve sorumluluk kazanmayı engeller.
Tüm bunların yanında • Dengeli sınırlar: - Öğrenme ve sorumluluk kazanmayı arttırır. - İşbirliğini sağlar.
• Çocuklar da öfkeli veya üzgün olabilirler. Bunun nedeni illa ki anne baba değildir. Bu durum hayatın bir parçasıdır.
Çocuk eğitiminde kullanılmaması gereken yöntemler • • • İstekler, umutlar, zorunluluklar Tekrar ve hatırlatmalar Konuşmalar, dersler, söylevler Yanlış davranışı görmezden gelme Açık olmayan direktifler Etkili bir model oluşturamama Pazarlık Tartışma Rüşvetler ve özel ödüller Anne baba arasındaki tutarsızlık Arkadan takipte etkili olamama
Çocuk eğitiminde kullanılması gereken yöntemler • Mesajlarınızı davranışlar üzerine yoğunlaştırın • Doğrudan ve belirgin ifadeler kullanın • Normal sesinizi kullanın • Sonuçları belirleyin • Sözlerinizi davranışlarla destekleyin.
• Gerçekleştirilmeyecek veya belirsiz tehditler kullanmayın. “ Oraya gelirsem çok kötü olur. ” “ Hele bir dene bak neler yapıyorum. ” “ Seni döverim. ” “ Babana söylersem görürsün gününü. ” gibi
• Çocuklarınıza yasaklar yerine sınırlı seçenekler sunun. Örneğin; “Hemen masaya otur ve yemeğini ye” yerine “Yemeğini kendin mi alırsın yoksa ben mi koyayım” denmelidir. Böylece çocuğun karar verme yetisinin gelişmesine yardımcı olunur.
• Çocuklara neyi yapmaması gerektiğini değil, neyi yapması gerektiğini söylenmelidir. Örneğin; “defterlerini ortada bırakma” yerine “defterlerini toplayıp çantanın içine koyar mısın” denmelidir. Bir süre sonra çocuğun bu sorumluluğu ikaz edilmeden almış olması beklenir.
• DAİMA POZİTİF CÜMLELER KURUN ‘’Markette koşma!’’ yerine ‘’Markette yanımda yürümeni istiyorum. ’’ demek daha etkilidir.
• Küçük aile toplantıları düzenleyip, çocuktan beklenen davranışlar, yaptığı olumlu şeyler paylaşılmalı. Kurallardan herkesin haberi olmalı ve kurallar tüm aile bireyleri için geçerli olmalıdır. • Davranışlarının sonuçlarına katlanmasına izin vermediğinizde, çocuğun ruhsal gelişimine zarar verirsiniz.
• Kuralları uygularken izin alır gibi sorulmamalıdır, kararlı olun ve açıklama yapmanız gerekiyorsa mantıklı ve kısa açıklamalar yapın, net
• ‘’Gidelim mi artık? ’’ yerine ‘’Kaydıraktan 3 kere kaydıktan sonra eve gidiyoruz. ’’ demek • Olumlu davranışları farkedip anında sözel olarak takdir edilmelidir. Örneğin; ‘’Arkadaşınla oyuncağını paylaşman çok hoşuma gitti. ’’ ‘’Yaptığın çok kibar bir hareketti. ’’
• “ Hayır ” demeden önce bir kez daha düşünün. Ağzınızdan çıkacak hayır kelimesi, - belki - olabilir, - evet anlamlarına gelmemelidir. • ‘’Hayır’’ dendikten sonra evet olmamalıdır.
Hatalıysanız özür dileyin.
• Böylece çocuğumuz herkesin hata yapabileceğini ve bunun sonucunda özür dilenmesi gerektiğini öğrenmiş olur. • Unutmayınız ki çocuklar anne ve babalarını örnek alır.
TEŞEKKÜRLER Sinem ŞİMŞEK Psi. Dan. ve Reh. Öğrt.
- Slides: 29