ocuklarda Sembolik Oyunun Geliimi Prof Dr Arzu ZEN

Çocuklarda Sembolik Oyunun Gelişimi Prof. Dr. Arzu ÖZEN Anadolu Üniversitesi Engelliler Araştırma Enstitüsü 2021 aozen@anadolu. edu. tr Prof. Dr. Arzu Özen, 2021 -Ders Notları 1

Sembolik Oyunun Gelişimi n n n Piaget ve Mc Cune- Nicolich (1981), sembolik oyunun gelişimini şöyle sıralamıştır; Sembolik öncesi dönem bir yaşın altındaki dönemi kapsar. Çocuk bir bardağı içmek için kullanır ve dudağına götürür. Ancak içermiş gibi yapmaz. Çocuklar 12 aylık civarında iken ‘içermiş gibi, yermiş gibi, uyurmuş gibi’ yapar. Çocuk gerçeğin dışına çıkar ve sembolik oyuna geçer. Prof. Dr. Arzu Özen, 2021 -Ders Notları 2

n Weitzman (1992)’a göre sembolik oyunun aşamaları aşağıdaki gibi sıralanmıştır (Akt. Aydın, 2008). n Kendi kendine sembolik oyun (12 -18 ay) n Basit/sade sembolik oyun (18 ay-2 yaş) n Birbirini izleyen benzer olayların sembolik oynanması ve rol yapmanın başlaması (2 -2, 5 yaşlar) n Birbirini izleyen daha az benzeyen olayları, ona benzemeyen nesneler kullanarak sembolik oyun oynama (2, 5 -3 yaşlar) Prof. Dr. Arzu Özen, 2021 -Ders Notları 3

Kendine Sembolik Oyun (12 -18 ay) Çocuk kendi başına/kendine oynar. Örneğin; çocuk fincandan çay içiyormuş gibi yapar. Prof. Dr. Arzu Özen, 2021 -Ders Notları 4

Basit/Sade Sembolik Oyun (18 ay-2 yaş) n Çocuk farklı insanlarla ya da oyuncaklarla tek bir eylem yaparak sembolik oyun oynar. Örneğin, bebeğinin saçlarını tarar ya da yetişkinle telefonla konuşuyormuş gibi yapar. Aynı zamanda örneğin; Bir kaşıkla kendine yemek yedirebilir ve sonra oyuncak bebeğine de yedirebilir. Bu dönemde çocuk yetişkinde gördüğü bir eylemi sembolik olarak sergiler. Örneğin çocuk gazeteyi kaldırır ve babası gibi okuyormuş gibi yapar. Prof. Dr. Arzu Özen, 2021 -Ders Notları 5

Birbirini İzleyen Benzer Olayların Sembolik Oynanması ve Rol yapmanın başlaması (2 -2, 5 yaşlar) n Çocuk birbirini izleyen birkaç eylemi uygun sıra ile sembolik oynar. n Çocukların eylemleri benzer olayları gösterir. Örneğin; yemeği hazırlama, yeme ve yatmak için hazırlanma. n Çocuk başka birinin rolünü yapamaya başlar. Bu durum çocuğun diğerlerine karşı farkındalığının geliştiği ve öğrendiklerini oyun sürecinde nasıl sergilediğinin görüldüğü bir dönemdir. Prof. Dr. Arzu Özen, 2021 -Ders Notları 6

n n n Çocuk bir nesneyi başka bir nesnenin yerine koyabilir. Ancak, yerine konulan nesne, yerine konan nesneye benzer biçimde olmalıdır. Örneğin; küçük parçacıklar, yiyecek lokması yerine konabilir ama bloklar konmaz. Bu safhada çocuk hala nesnelerin gerçeğe benzemesine ihtiyaç duyar. Çocuk bu dönemde ayrıca oyuncaklarla eylem yapmak yerine oyuncağın kendisine eylem yaptırır. Örneğin; oyuncak ayıya bir fincanı aldırır ve onu oyuncak ayıya içermiş gibi yaptırır. Prof. Dr. Arzu Özen, 2021 -Ders Notları 7

Birbirini izleyen daha az benzeyen olayları, ona benzemeyen nesneler kullanarak sembolik oyun oynama(2, 5 -3 yaşlar) n n Çocuk o anda ortamda bulunan nesneleri, o nesneye benzemeyen bir nesneymiş gibi kullanır. Örneğin üçgen bir leğo parçasını araba yapar ve arabaymış gibi oynar. Üçgen leğonun üzerine küçük bir insan figürü koyar. İnsan figürüne arabayı ileri geri sürdürür. Bu çocuk için önemli bir başarıdır. Çünkü çocuk artık nesnenin görünüşüne göre değil, zihnindekine göre sembollere anlam kazandırabilir. Prof. Dr. Arzu Özen, 2021 -Ders Notları 8

n n Sembollerin bu şekilde kullanımı , düşünme becerilerinin, yaratıcılığın ve problem çözme becerilerinin gelişimini göstermektedir. Bu aşamada çocuk jest ve mimiklerini kullanabilir ve jest ve mimikleriyle ne yapmak istiyorsa onu gösterebilir. Örneğin; köpeğe hafifçe vuruyormuş gibi yapabilir. Prof. Dr. Arzu Özen, 2021 -Ders Notları 9

n Elinde bir şey yok iken, elini/jest ve mimiklerini kullanarak sembolik oyun oynaması ve yaratıcılığını kullanması, çocuğun zihinsel sembolleri yaratıcı kullanabildiğini gösterir (Weitzman, 1992; Akt: Aydın, 2008). Prof. Dr. Arzu Özen, 2021 -Ders Notları 10

Kaynakça n Aydın. A. (2008). Sembolik oyun testi’nin Türkçe’ye uyarlanması ve okulöncesi dönemdeki normali otistik ve zihin engelli çocukların sembolik oyun davranışlarının karşılaştırılması. Yayınlanmamış Doktara Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Prof. Dr. Arzu Özen, 2021 -Ders Notları 11